Πέμπτη 19 Μάρτη 2015
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 21
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΠΕΤΣΟΛΝΤ
Το τραγούδι του φοίνικα

Δυο χρόνια μετά από την εξαιρετική «Μπάρμπαρα» (2012), ο Γερμανός σκηνοθέτης Κρίστιαν Πέτσολντ επιστρέφει με «Το τραγούδι του φοίνικα», εμπνευσμένο από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Hubert Montheilet, από το οποίο όμως διατηρεί μόνο την κεντρική ιδέα. Η ταινία, ερωτική ιστορία και ταυτόχρονα φιλμ νουάρ, πραγματεύεται το θέμα της γερμανικής ταυτότητας και τα φαντάσματα που συνωστίζονται στη συνείδησή της σε αντιπαράθεση με την πιο σκοτεινή σελίδα στην ιστορία της χώρας, με δυναμικές που ισορροπούν με ιδιαίτερη χάρη σε τεντωμένο σκοινί. Την ταινία διασχίζει μια ειρωνεία που δεν άπτεται μόνο της ιστορίας του ζευγαριού, αλλά κι ενός ολόκληρου έθνους την περίοδο του ναζισμού. Και σ' αυτήν του την ταινία ο Πέτσολντ επέλεξε την ηθοποιό φετίχ του, Νίνα Χος, για το γυναικείο πρωταγωνιστικό ρόλο «μοτέρ», καθώς επίσης και τον Ρόναλντ Ζέρφελντ για το ρόλο του Τζόνι.

Η Εβραία Νέλι Λεντζ συνελήφθη και στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης από τους χιτλερικούς. Τώρα, ένα - δυο μήνες μετά από την απελευθέρωση το 1945, η Νέλι, που επέζησε του Ολοκαυτώματος, επιστρέφει στο κατεχόμενο από τους Αμερικανούς Δυτικό Βερολίνο, με την παλιά καλή φίλη Λένι, υπάλληλο του ιουδαϊκού πρακτορείου, που φρόντισε για τις πλαστικές εγχειρήσεις στο καμένο πρόσωπο της Νέλι, η οποία, παρότι της προτείνουν ένα καινούργιο πρόσωπο, επιμένει να μην αλλάξει το δικό της, γιατί δε σκέφτεται άλλο από το να ξανασμίξει με τον άντρα της, Τζόνι, που όλο αυτόν τον καιρό δεν εγκατέλειψε το γάμο τους... Και τον βρίσκει... Κρίμα που αυτός την βλέπει, αλλά δεν την αναγνωρίζει... Σαστίζει αρχικά από την έντονη ομοιότητα, αλλά δεν πιστεύει ούτε στιγμή ότι πρόκειται για τη γυναίκα του που θεωρεί πεθαμένη. Ωστόσο, για να επωφεληθεί της περιουσίας της, ο Τζόνι προτείνει στη Νέλι να υιοθετήσει την ταυτότητα της γυναίκας του. Εκείνη συμφωνεί. Γίνεται σωσίας, καθρέφτης του ίδιου της του εαυτού. Γίνεται ο Φοίνικας που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του και θέλει να ανακαλύψει αν ο Τζόνι την αγάπησε πραγματικά... Ομως εκείνος την φαντάζεται νεκρή και προσβλέπει στην περιουσία της. Είναι άραγε αργυρώνητος; Η Νέλι αποφασίζει να το μάθει και κάνει τα πάντα. Αλλά το ότι ο Τζόνι δεν την αναγνώρισε, το ότι δοκιμάζει να της ξαναμάθει να είναι αυτή, δεν είναι ο πιο διακριτικός τρόπος για να μας πει ο σκηνοθέτης ότι δεν την αγάπησε ποτέ; Τα τραύματα της Νέλι της επιτρέπουν να εμφανίζεται σαν μια άλλη. Ο Τζόνι την αναγνώρισε; Ποιος τελικά υποκρίνεται σε αυτό το ζευγάρι που φτιάχτηκε πάνω στο δέλεαρ και αυτό που δε λέγεται;

Η αφήγηση του Πέτσολντ, διακριτική και κομψή, κινείται στο ντεκόρ του κατεστραμμένου Βερολίνου, με χαλάσματα σε τουρκουάζ αποχρώσεις. Αλλά και στους τόνους του φλογερού κόκκινου, του καμπαρέ «Φοίνικας»... Ο Πέτσολντ θέτει σε δοκιμασία τις ενοχές και τη σιωπή των συμπατριωτών του: «Ημαστε φοβισμένοι, τι θα μπορούσαμε να κάναμε όταν τους συλλάμβαναν;», ή φορτίζει τις μαρτυρίες με υστεροβουλία και συμφέρον: «Οι γείτονες θα την κατήγγειλαν σίγουρα... Είχαν βάλει στο μάτι το διαμέρισμά μας»... Κανένας Γερμανός δεν ήθελε να ξέρει τι συνέβη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και κανείς τους δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη συλλογική ευθύνη γι' αυτό που επέτρεψε να γίνει. Μέσα από μια αφήγηση γραμμική και ξεκάθαρη για μια χώρα που κανείς δεν αναρωτιέται και κανείς δε θέλει να ακούει, δεν μπορούν να μπουν βάσεις αναγέννησης...

Ο Πέτσολντ αναρωτιέται πώς είναι δυνατόν οι Εβραίοι που επέστρεψαν από τα κρεματόρια να συγχωρούν και να «συμφιλιώνονται». Μόνο η Νέλι θέλει να είναι αυτή που ήταν πριν, μόνο η δική της ταυτότητα επέζησε ατόφια. Μόνο αυτή ψάχνει να καθαρίσει από τις στάχτες του ναζισμού απομεινάρια και θύμησες. Η Νέλι θυμίζει σε όλους ότι το αύριο είναι ήδη εδώ, βάζοντας τον καθένα απέναντι στις ευθύνες του, προσωπικές και ιστορικές.

Καταπληκτικό σινεμά αυτό το δυνατό μελαγχολικό μελόδραμα, το δομημένο σαν παγωμένο θρίλερ, για έναν τρελό έρωτα, μια χαμένη ταυτότητα, προδοσία, αλλά και ελπίδα, που κορυφώνεται στο τελευταίο κεφάλαιο, εκείνο της οδυνηρής αναγνώρισης. Ο αριθμός ο χαραγμένος στο μπράτσο που ξέφυγε από το σηκωμένο μανίκι, αλλά κυρίως το σπαρακτικό μουρμούρισμα του σκοπού της εποχής «Speak low», με τη Νίνα Χος σε ερμηνευτικά ύψη...

Με τους: Νίνα Χος, Ρόναλντ Ζέρφελντ, Νίνα Κούντζερντορφ κ.ά.

Παραγωγή: «Phoenix», Γερμανία (2014).


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ