Η Μαχαιριά | ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

ΦΑΤΙΧ ΑΚΙΝ

Η Μαχαιριά

GORDON MUEHLE, +49172-3006031

Την τελευταία δεκαετία, ο Γερμανός, τουρκικής καταγωγής, Φατίχ Ακίν («Μαζί ποτέ» - 2004), συγκαταλέγεται μεταξύ των αξιόλογων σκηνοθετών, με τα διεθνή φεστιβάλ να τον καλοδέχονται. Η αναμονή για τη «Μαχαιριά» σιγόβραζε σε περιέργεια ευθέως ανάλογη της φήμης του. Η ταινία προβλήθηκε πέρσι, στο διαγωνιστικό της Βενετίας - παρακάμπτοντας τις Κάννες όπου θα κονταροχτυπιόταν με τη «Χειμερία νάρκη» του άλλου Τούρκου, Μπιλγκέ Τσεϊλάν - και άγγιξε κυριολεκτικά πάτο. Ακούστηκε κάτι για «οικτρή» απογοήτευση και «βαρύ» φιάσκο για την ταινία, που έγινε με προδιαγραφές μεγαλεπήβολης διεθνούς υπερπαραγωγής, αγγλόφωνου πολεμικού περιπετειώδους κολοσσού προς εξαγωγή, που εκμεταλλεύεται την τραγωδία της σφαγής των Αρμενίων, για να επικεντρωθεί στην εποποιία ενός μουγκού πατέρα που αναζητά σε γη και ουρανό τις κόρες του. Το φιλμ συγχέει την Ιστορία με τις επιφυλλίδες, δεν έχει τίποτα το επικό ή πραγματικά δραματικό, ενώ στην επίπεδη και «δηκτική» ροή του εναλλάσσει περιπέτεια με «γουέστερν», χωρίς όμως ρυθμό ικανό να στηρίξει τα 138 λεπτά που διαρκεί.

Η νωπογραφία ανάμεσα σε δύο ηπείρους αρχίζει το 1915 στο Μαρντίν. Οι Αρμένιοι καταδιώκονται από τους Οθωμανούς. Ανάμεσά τους, ο χριστιανός Ναζαρέτ - με το σταυρό χαραγμένο στο πετσί του. Οι Τούρκοι τον χώρισαν από σύζυγο και κόρες, τον έριξαν στα καταναγκαστικά έργα να σπάει πέτρα μέχρι που ο θάνατος έπεσε πάνω του με αδέξιο μαχαίρι, αστόχησε να του κόψει το λαρύγγι, μα κατέστρεψε τις φωνητικές του χορδές. Μουγκός, πεινασμένος και φυγάς μαθαίνει ότι οι δίδυμές του κόρες μάλλον ζουν. Κι αρχίζει μια «οδύσσεια», ένα οδοιπορικό με αυτόματο πιλότο από τη Μεσοποταμία στην Αβάνα κι από κει στη Βόρεια Ντακότα, μέσα από ένα υπερ-εμπορικό δράμα με τη «σιωπή» στη βάση του...

Ο μαινόμενος Ακίν - με τομές σε μικρές μποέμικες ιστορίες στο ενεργητικό του, ραψωδός της ζωής όπως έρχεται και των αισθηματικών απογοητεύσεων αυτών που δεν προγραμματίζουν, αλλά ζουν τη ζωή στα άκρα - εδώ, κάνει άλλες επιλογές, αλλάζει στιλ.

Η φιλόδοξη στα χαρτιά ταινία αυτοαποκαλύπτεται ως προϊόν που εναλλάσσει τηλεοπτική φιξιόν μέσου επιπέδου με ενοχλητική «θεαματοποίηση του πόνου». Η ταινία του Ακίν είναι σινεμά πεπερασμένο, μπαγιάτικο και αναχρονιστικό και παντελώς ανίκανο να μιλήσει για το σήμερα. Η επιλογή του Ακίν να φθάσει στο πλατύ κοινό μέσω κουτσής αγγλικής, δηλοί προοδευτικό γλίστρημα στη χορεία του στιλιζαρισμένου μελό και συνιστά αυτογκόλ ηθικής και αισθητικής τάξης. «Η Μαχαιριά» δεν παρασύρει ούτε χαράσσεται στη μνήμη. Αυτό που θα έπρεπε να είναι ένα ταξίδι στη φρίκη του πολέμου εξανεμίζεται, αφήνοντας το πόστο του σε μια απλοϊκή ιστορία απώλειας και συμφιλίωσης. Ο Ακίν έχασε κάπου το παιχνίδι. Ισως στον μουγκό πρωταγωνιστή, τον πολύ νέο για το ρόλο Ταχάρ Ραχίμ από την Αλγερία, με ωραία φατσούλα αλλά ερμηνεία χωρίς ένταση. Από αφηγηματική οπτική ένας μουγκός πρωταγωνιστής λειτουργεί λειψά και η «μεταφορά» του ά-φωνου Ναζαρέτ με τον βωβό Τσάπλιν πέφτει στο κενό. Από την άλλη, μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις και ο Ακίν μεταδίδει την αρμένικη τραγωδία μέσα από εικόνες.

Ερμαφρόδιτο συνονθύλευμα, ξεκινά από την Τουρκία (εκεί βρίσκονται οι ρίζες του Ακίν) και καταλήγει στην Αμερική (εκεί βρίσκονται οι ρίζες της βιομηχανικής παραγωγής του σινεμά προς εξαγωγή). Η σφαγή των Αρμενίων ήταν το πρόσχημα... Ωστόσο, εδώ που τα λέμε, ο Ακίν ουδέποτε υπήρξε μη συνήθης σκηνοθέτης...

Με τους: Ταχάρ Ραχίμ, Σιμόν Αμπκαριάν, κ.ά.

Παραγωγή: «The Cut», Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Τουρκία, Καναδάς, Ρωσία, Ιταλία (2014)