Η έκδοση είναι εμπλουτισμένη και με ορισμένα ντοκουμέντα από το αρχείο της ΚΕ όπως: Φωτογραφίες από το φωτογραφικό αρχείο του Απόστολου Μουσούρη, που η οικογένειά του πρόσφατα πρόσφερε στο ΚΚΕ, επίσης περιλαμβάνονται και ορισμένα εξώφυλλα υγειονομικών εκδόσεων του ΔΣΕ, βοηθήματα για νοσοκόμους και μαχητές. Επίσης, περιλαμβάνεται απόσπασμα από το πρώτο φύλλο της Εφημερίδας της προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, όπου, μαζί με τη δημοσίευση της Ιδρυτικής Πράξης και άλλες διατάξεις, δημοσιεύεται η ονομασία του Νώντα Σακελλαρίου σε Αντισυνταγματάρχη Υγειονομικού.

Ο Δημοκρατικός Στρατός υπήρξε ένας οργανωμένος λαϊκός στρατός, στα πλαίσια των δυνατοτήτων και των συνθηκών. Επίσης, ισχύει, αυτό που και ο Νώντας Σακελλαρίου επισημαίνει μέσα από την πείρα του στην Υγειονομική Υπηρεσία, ότι «δεν είχαμε ξεκαθαρισμένη, καθορισμένη γραμμή ούτε για ειρηνική πάλη, ούτε για ένοπλη», πράγμα που καθόρισε όχι μόνο ελλείψεις στην Υγειονομική Υπηρεσία αλλά και συνολικά στην έγκαιρη ανάπτυξη της ένοπλης πάλης. Πράγμα που αναδεικνύει και ο Β' τόμος του «Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ, 1949 - 1968».

Ανάμεσα στα πολλά βιβλία αναμνήσεων για αυτήν την κορυφαία ταξική σύγκρουση, το παρόν βιβλίο έχει ξεχωριστή σημασία. Ο γιατρός Νώντας Σακελλαρίου, αν και σε ηλικία 45 ετών (αρκετά πάνω από το μέσο όρο των μαχητών του ΔΣΕ), άφησε το σπίτι του και το ιατρείο του, εντάχθηκε στις γραμμές του ΔΣΕ και ανέλαβε Διευθυντής της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γενικού Αρχηγείου. Εζησε όλη τη δράση του ΔΣΕ, τη μεγάλη μάχη του Γράμμου το καλοκαίρι του 1948, τον ελιγμό προς το Βίτσι και την υποχώρηση στο έδαφος της Αλβανίας τον Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1949. Οπως γράφει ο συγγραφέας: «Η περιγραφή θα παρουσιάσει πολλές ελλείψεις, θα 'ναι γενική, άλλα θα ξεχάσω, άλλα θα τα θεωρήσω επουσιώδη μέσα σε μια τόσο πολυτάραχη αντάρτικη ζωή, που και τα πιο μικρά είναι ωστόσο ουσιώδη. Ακόμα δεν έχω και το πλεονέκτημα του προικισμένου καλάμου. Ενα μόνο πλεονέκτημα έχω: Να θυμάμαι όλη την αντάρτικη Υγειονομική Υπηρεσία με τις μικρολεπτομέρειες, από την αρχή ως υπεύθυνος γιατρός και από τους πρώτους που έτρεξαν στο βουνό».

Απ' αυτή την σκοπιά γραμμένο, το βιβλίο αποτυπώνει μέσα από τα μάτια του γιατρού το μεγαλείο της αντοχής των μαχητών του ΔΣΕ, αντοχή που ξεπερνάει πολλές φορές τα όρια και της ίδιας της φαντασίας. Ταυτόχρονα, αποτυπώνει τον ξεχωριστό ρόλο επιστημόνων που έθεσαν τη ζωή τους στην υπόθεση της λαϊκής πάλης, ανάμεσά τους και ο Νώντας Σακελλαρίου.

Στο Γράμμο - Βίτσι και σε άλλες περιοχές, παρά τις δυσκολίες, στήθηκαν νοσοκομεία, αναρρωτήρια, ακόμα και χειρουργεία, που είχαν τη δυνατότητα για χιλιάδες κρεβάτια, αυτήν την ανάπτυξη της Υγειονομικής Υπηρεσίας παρουσιάζει ο συγγραφέας όπως την έζησε και πήρε μέρος στην οργάνωσή της. Παραθέτει σύντομα βιογραφικά στοιχεία για άλλους γιατρούς που πρόσφεραν στο ΔΣΕ και κάποιοι έχασαν και τη ζωή τους, όπως ο γιατρός Κοκολιός Νίκος που σφάχτηκε από τον αστικό στρατό και το κεφάλι του εκτέθηκε στην Καλαμπάκα. Ακόμα, υπήρξαν γιατροί αστικού στρατού, όπως ο Δρόσος Σκυλάς και ο Πάνος Πετρόπουλος, που αιχμαλωτίστηκαν από το ΔΣΕ και πρόσφεραν ευσυνείδητα τις υπηρεσίες τους στους μαχητές του ΔΣΕ.

Χιλιάδες ήταν οι τραυματισμοί, βαρύτεροι και ελαφρύτεροι, που αντιμετώπισαν οι γιατροί και νοσοκόμοι-μες του ΔΣΕ, ανάμεσά τους και ο Νώντας Σακελλαρίου. Σε ένα από τα περιστατικά που έζησε γράφει: «Οι συγκρούσεις κάθε μέρα μεγάλωναν, οι τραυματίες έρχονταν καθημερινά. Δεν είχα ποτέ ασχοληθεί με τη χειρουργική, ούτε και με τις αλλαγές. Εδώ επάνω από τους πολλούς τραυματίες που είδα, μερικοί μου έκαναν μεγάλη εντύπωση.

Ενας μικρός ΕΠΟΝίτης μου ήρθε με κοιλιακό τραύμα, είχε μια μικρή οπή από την οποία ήταν βγαλμένο ένα κομμάτι έντερο, ίσως πέντε πόντους, με παγωμένο αίμα, ήτανε ήσυχος, δεν παραπονιόταν, δεν πονούσε, δεν καταλάβαινε τη σοβαρότητα του τραύματος, τι να τον κάμω; Χειρουργείο δεν είχαμε, εργαλεία δεν είχαμε μα ούτε και γάζες αποστειρωμένες, είχα στην τσέπη μου και το φύλαγα ένα μπουκαλάκι πενικιλίνης με ιώδιο, το έβγαλα, έβρεξα μια γάζα με ιώδιο, τύλιξα το έντερο, έδεσα το τραύμα και τον προώθησα για το χειρουργείο, έφυγε ευχαριστημένος, ήσυχος με το φορείο».

Νώντας Σακελλαρίου

(βιογραφικά στοιχεία)

Ο γιατρός Σακελλαρίου Επαμεινώνδας του Γεωργίου, γεννήθηκε στα Κανάλια Καρδίτσας το 1901. Τέλειωσε γιατρός το 1924. Υπηρέτησε Εφεδρος Ανθυπίατρος το 1925 και το 1926. Το 1927 διορίστηκε γιατρός στο Σανατόριο Ασβεστοχωρίου Θεσσαλονίκης. Το 1939 ανέλαβε τη θέση Διευθυντή Κλινικής. Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο δεν έλαβε μέρος κατόπιν αποφάσεως του Γενικού Επιτελείου και ανέλαβε τη Διεύθυνση του Σανατορίου. Το 1943 κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ, ανέλαβε τη Διεύθυνση της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Χ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Το 1945 και το 1946, τέσσερις φορές τα μεσάνυχτα, έκαναν έρευνα στο σπίτι του. Το Σεπτέμβρη του 1946 έφυγε για το βουνό και ανέλαβε τη Διεύθυνση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Αρχηγείου Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και το 1947 τη Διεύθυνση της Υγειονομικής Υπηρεσίας του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Από το 1949 μέχρι το 1975 εργάστηκε ως γιατρός στη Δημοκρατία του Ουζμπεκιστάν. Το Μάιο του 1975 επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα. Ο Νώντας Σακελλαρίου έφυγε από τη ζωή στις 9 Σεπτεμβρίου 1994.