Το «ιδεολογικό περίβλημα» της «αποασυλοποίησης» από την ΕΕ και τις ελληνικές κυβερνήσεις «κούμπωσε» στη συνειδητή υποβάθμιση των δημόσιων ψυχιατρικών νοσοκομείων και των ψυχιατρικών κλινικών γενικών νοσοκομείων. Η ίδια η πολιτική της υποχρηματοδότησης και της υποβάθμισης κατάντησε τα νοσοκομεία, που θα μπορούσαν να προσφέρουν εξειδικευμένες τριτοβάθμιες υπηρεσίες, σε «άσυλα».

Χωρίς προσωπικό, χωρίς υποδομές, με σημαντικές ελλείψεις, οι συνθήκες νοσηλείας είναι δραματικές, παρά την αυτοθυσία των εργαζομένων. Παράλληλα, δεν ενισχύθηκαν ούτε οι εξωνοσοκομειακές δομές των ψυχιατρικών νοσοκομείων, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, οι ξενώνες, τα οικοτροφεία, τα προστατευόμενα διαμερίσματα, ενώ παραμένει ερώτημα τι θα απογίνουν αυτές όταν κλείσουν τα ψυχιατρεία. Το βέβαιο είναι ότι χιλιάδες ασθενείς θα στοιβαχτούν στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων, όπου γίνεται το αδιαχώρητο.

Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, «επειδή σκόπευαν να το κλείσουν, έχει αφεθεί στην τύχη του ήδη από τον σεισμό του 1999 και μετά», σημειώνει στον «Ρ» η Αγαθή Συναπίδη, ειδικευόμενη ψυχίατρος στο ΨΝΑ και μέλος της 5μελούς επιτροπής της ΕΙΝΑΠ με τις δυνάμεις του ΠΑΜΕ και μέλος του ΓΣ της ΟΕΝΓΕ.

Οπως λέει, 31 οργανικές θέσεις γιατρών είναι κενές (σ.σ. λείπουν 21 ψυχίατροι, παθολόγοι, νευρολόγοι, αναισθησιολόγος, μικροβιολόγοι, χειρουργοί). «Αυτό έχει επιπτώσεις στην ποιότητα της νοσηλείας. Π.χ. σε 2 τμήματα οξέων περιστατικών ένας ψυχίατρος κι ένας διευθυντής φροντίζουν 35 ασθενείς. Δεν έχουμε αξονικό τομογράφο, ούτε καν υπέρηχο. Για απλές εξετάσεις γίνονται διακομιδές ασθενών σε άλλα νοσοκομεία», τονίζει η Αγ. Συναπίδη.

«Η μέση διάρκεια νοσηλείας είναι 33 μέρες. Θα μειωνόταν με περισσότερο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων, αν είχαμε όλα τα μέσα για αναβαθμισμένες υπηρεσίες», προσθέτει ο Σταύρος Καλαρίτης, νοσηλευτής και μέλος του ΔΣ του σωματείου εργαζομένων στο ΨΝΑ. «Οταν είμαστε 2 νοσηλευτές για τουλάχιστον 30 ψυχικά ασθενείς, τι να κάνουμε; Να τους χορηγήσεις θεραπεία; Να φροντίσεις την προσωπική τους υγιεινή; Να τους ταΐσεις; Να αντιμετωπίσεις τυχόν κρίσεις;». Από 1.010 νοσηλευτές το 2010 τώρα έχουν απομείνει 780 για περίπου 400 ασθενείς. «Είμαστε μόνιμα σαν προσωπικό ασφαλείας», υπογραμμίζει ο Στ. Καλαρίτης.

Σύμφωνα με στοιχεία του 2013, στα Επείγοντα προσήλθαν 4.550 ασθενείς και έγιναν 2.550 εισαγωγές. Το 54% των εισαγωγών ήταν ακούσιες νοσηλείες (σ.σ. με εισαγγελική εντολή), ενώ το 62% ήταν νέες εισαγωγές. Η πληρότητα του νοσοκομείου είναι στο 123%. Στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία του στην οδό Μάρνη εξετάστηκαν 12.000 ασθενείς, στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) Περιστερίου, 14.000 και στο ΚΨΥ Αγίων Αναργύρων, 12.500.

Ενδεικτικά το ΨΝΑ έχει ψυχιατρικά τμήματα, τμήματα χρονίων ψυχιατρικών ασθενών, όπου νοσηλεύονται και αρκετοί ηλικιωμένοι, τμήμα νοητικής στέρησης, μέσης νοσηλείας κ.ά. Διαθέτει δεκάδες δομές: 20 οικοτροφεία, 15 ξενώνες, 15 προστατευόμενα διαμερίσματα, 7 κλειστά τμήματα για εξαρτημένους από αλκοόλ και ναρκωτικά, 5 συμβουλευτικούς σταθμούς (απεξάρτηση), 4 κοινωνικής επανένταξης (απεξάρτηση), 5 ξενώνες εξαρτημένων γυναικών. Σε ξενώνες και οικοτροφεία του ΨΝΑ φιλοξενούνται 1.200 άτομα, χωρίς να συμπεριληφθούν οι δομές για εξαρτημένους.

Αντίστοιχα, στο ΨΝΑ Δρομοκαΐτειο το 2012 νοσηλεύτηκαν 1.929 ασθενείς, εκ των οποίων 1.005 νέες εισαγωγές. Ως το Νοέμβρη του 2012 τα τακτικά εξωτερικά ιατρεία επισκέφτηκαν 18.669 ασθενείς, το φαρμακείο του νοσοκομείου 1.193 με βιβλιάρια Πρόνοιας. «Τι θα απογίνουν όλοι αυτοί όταν κλείσει;», ρωτούν οι εργαζόμενοι. «Σε διάφορα τμήματα νοσηλεύονται για χρόνια δεκάδες ασθενείς, κυρίως ηλικιωμένοι. Δεν έχουν οικογένεια και ψάχνει το νοσοκομείο για ΜΚΟ ή άλλες δομές να μεταφερθούν».

Ο Γιάννης Παντουλάρης, Ψυχίατρος, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και του ΓΣ της ΟΕΝΓΕ παραθέτει τα ακόλουθα στοιχεία: Το 2012 εξετάστηκαν 49.082 ασθενείς στα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία, 5.206 στα Επείγοντα και 321 στα απογευματινά ιατρεία. Στο ΨΝΘ αντιμετωπίζονται και νοσηλεύονται ασθενείς από τη μισή Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, το 50% των ακούσια νοσηλευθέντων (σ.σ. με εισαγγελική εντολή) στο ΨΝΘ προέρχονται από άλλες περιοχές (Σκόπελο, Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη).

Το ΨΝΘ περιλαμβάνει πληθώρα κλινικών, τμημάτων, δομών και υπηρεσιών καθώς και τμήμα με προγράμματα απεξάρτησης από το αλκοόλ και ουσίες. Διαθέτει ακόμα 5 οικοτροφεία, 2 ξενώνες και διαμερίσματα με περίπου 220 φιλοξενούμενους, 3 Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Κέντρο Ημέρας, Μονάδα στήριξης οικογένειας. Ομως η υποχρηματοδότηση και οι ελλείψεις προσωπικού έχουν οδηγήσει σε συνεχή υποβάθμιση των υπηρεσιών, σε πληρωμές των ασθενών, σε λειτουργία κάτω από τα όρια ασφαλείας. Την τελευταία 4ετία τουλάχιστον 45 εργαζόμενοι αποχωρούν ετησίως, χωρίς καμιά πρόσληψη.

Σήμερα στη Θεσσαλονίκη λειτουργούν ακόμη τρεις δημόσιες ψυχιατρικές κλινικές στα γενικά νοσοκομεία ΑΧΕΠΑ, Παπαγεωργίου και Παπανικολάου. Οι κλινικές αυτές «ξεχειλίζουν»: Στο ΑΧΕΠΑ μπήκαν 4 - 5 ράντζα στις τελευταίες εφημερίες. Συχνά η κλινική του Παπανικολάου σταματά την εφημερία λόγω πληρότητας και μπαίνει εκτάκτως σε εφημερία το ΨΝΘ.

Οι γύρω νομοί είτε δεν έχουν δημόσιες ψυχιατρικές κλινικές, είτε οι υπάρχουσες δυσλειτουργούν. Στο νομό Πέλλας η ψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου Γιαννιτσών έκλεισε από το Νοέμβρη του 2013, αφού έμεινε μόνος του ο διευθυντής, ενώ έγινε απόσπαση ψυχιάτρου από το Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης στην ψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου Σερρών για να διατηρηθεί η λειτουργία της.