Κυριακή 9 Φλεβάρη 2014
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 23
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΝΙΚΟΥ ΚΥΡΙΤΣΗ
«Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Ιδρυση - Μονάδες - Αξιωματικοί - Δυνάμεις - Απώλειες - Κοινωνική Σύνθεση»

Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 2012

«Επρεπε να βαδίσουν αμέσως ενάντια στις Βερσαλίες ...Αφησαν να τους ξεφύγει η κατάλληλη στιγμή από ενδοιασμούς συνείδησης. Δε θέλανε ν' αρχίσουν τον εμφύλιο πόλεμο, σαν να μην τον είχε αρχίσει κιόλας ο Θιέρσος... όπως και να 'ναι η τωρινή εξέγερση του Παρισιού ... είναι το πιο ένδοξο κατόρθωμα του κόμματός μας».

Αυτά τα λόγια του Καρλ Μαρξ, από το έργο «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία» διάλεξε ο σ. Νίκος Κυρίτσης, για την έναρξη του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου του, δίνοντας και με αυτό τον παραλληλισμό την ουσία της πάλης του ΔΣΕ, ως κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Με το βιβλίο του αυτό, ο σ. Νίκος Κυρίτσης υπερασπίστηκε, μέσω της συγγραφής, αυτό που υπερασπίστηκε με το όπλο στο χέρι ως μαχητής και αξιωματικός του ΔΣΕ, ως μέλος και στέλεχος του ΚΚΕ.

Ο συγγραφέας του βιβλίου στρατιωτικός ο ίδιος, έχοντας αποφοιτήσει από τη Σχολή Αξιωματικών του ΔΣΕ και αργότερα από την σχολή Αξιωματικών του Λαϊκού Στρατού της Πολωνίας, είχε άμεση πείρα και γνώση του θέματος με το οποίο καταπιάστηκε: την οργανωτική δομή του ΔΣΕ.

Το βιβλίο δε γράφτηκε ως μια μελέτη αποστασιοποιημένου ιστορικού από τη σύγχρονη ταξική πάλη, αλλά ως ακόμα μια συμβολή στο μέτωπο απέναντι στην αστική και οπορτουνιστική ιδεολογία. «Η εργασία μου αυτή δεν φιλοδοξεί να αποδώσει όλη την πορεία δημιουργίας και ανάπτυξης του ΔΣΕ, αυτή η δουλειά απαιτεί συλλογική προσπάθεια. Απλώς η έρευνα και μελέτη μου, αποτελεί μια ταπεινή συνεισφορά στην παρουσίαση βασικών αρχών οργάνωσης των μονάδων, διοίκησης, ανάδειξης επαναστατικής γενιάς αξιωματικών και βασικών επιχειρήσεων του ΔΣΕ. Καθώς επίσης και απόκρουση της διαστρέβλωσης της ιστορίας του ΔΣΕ, που συνεχίζεται ανελλιπώς, με διάφορες μορφές και αφορμές, από αστούς, ρεφορμιστές και αποστάτες του επαναστατικού κινήματος» (σελ. 9).

Το βιβλίο από τις πρώτες σελίδες του αποτυπώνει τον ταξικό συσχετισμό των δυνάμεων καθώς και το πολιτικό κλίμα της εποχής, το γεγονός ότι το επαναστατικό κίνημα ξεκινούσε με την έλλειψη ξεκάθαρου στόχου για την κατάκτηση της εξουσίας, για τσάκισμα του αστικού κρατικού μηχανισμού και την κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας. Στις αρχικές σελίδες του βιβλίου περιγράφεται η αργή ανάπτυξη του ΔΣΕ αρχικά με τη μορφή των ανταρτοομάδων καταδιωκόμενων αγωνιστών, ομάδες που όπως το λέει και η ονομασία τους αποτελούσαν αρχικά απάντηση στην κρατική βία και καταστολή. Το αστικό κράτος εξαπέλυε ενάντια στους αγωνιστές του λαού, ενάντια στους κομμουνιστές την πιο άγρια τρομοκρατία, αξιοποιώντας και τους λεγόμενους «παρακρατικούς», ένοπλες δηλαδή ομάδες που εξοπλίζονταν και καθοδηγούνταν άμεσα από τον κρατικό μηχανισμό και είχαν ακόμα μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στο να δολοφονούν, να αρπάζουν, να βασανίζουν, να διαπράττουν κάθε είδους εγκλήματα.

Το βιβλίο καταγράφει και ακολουθεί την οργανωτική ανάπτυξη του αντάρτικου αγώνα έως την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, από την πρώτη οργανωτική δομή των ανταρτοομάδων, στη δεύτερη οργανωτική δομή του ΔΣΕ με τη δημιουργία συγκροτημάτων, στην τρίτη οργανωτική δομή, τη συγκρότηση των αρχηγείων. Τον Οκτώβρη 1946 συγκροτήθηκε Γενικό Αρχηγείο και στις 22 Δεκέμβρη του ίδιου έτους το Γενικό Αρχηγείο με διαταγή του «μετονομάζει τ' αντάρτικα σώματα σε "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΕΛΛΑΔΑΣ"».

Ο συγγραφέας του βιβλίου υπερασπίζεται αυτήν την επιλογή, έναντι της οπορτουνιστικής κριτικής που δέχτηκε αργότερα (βλ. Βαφειάδης, Παρτσαλίδης κ.ά.). Το βιβλίο υπερασπίζεται πολιτικά και στρατιωτικά τη δημιουργία του ΔΣΕ ως λαϊκού επαναστατικού στρατού. Για το σκοπό αυτό αξιοποιεί τη θεωρητική παρακαταθήκη των Μαρξ - Ενγκελς - Λένιν. Ανάμεσα σε άλλα, το απόσπασμα από το κείμενο του Ενγκελς με τίτλο «για το κύρος»: «Μια επανάσταση είναι ασφαλώς το αυθεντικότερο πράγμα που υπάρχει. Είναι μια πράξη με την οποία ένα μέρος του πληθυσμού επιβάλλει τη θέλησή του στο άλλο με όπλα, με λόγχες και με κανόνια, δηλαδή με τα πιο αυταρχικά μέσα που μπορούσε να φανταστεί κανείς. Και η νικήτρια μερίδα πρέπει, αν δεν θέλει να είναι μάταιος ο αγώνας που έκανε, να σταθεροποιήσει αυτή την κυριαρχία της με τον τρόμο που εμπνέουν τα όπλα της στην αντίδραση. Θα κρατούσε ποτέ η Παρισινή Κομμούνα έστω και μια μέρα αν δεν είχε μεταχειριστεί ενάντια στην αστική τάξη αυτό το κύρος του οπλισμένου λαού; Αντίθετα, δεν θα πρέπει να την κατηγορήσουμε ότι δεν το χρησιμοποίησε όσο έπρεπε;

Επομένως ένα από τα δύο: ή δεν ξέρουν τι λένε οι αντίπαλοι του κύρους και έτσι προκαλούν σύγχυση, ή ξέρουν, και στην περίπτωση αυτή προδίνουν το προλεταριακό κίνημα. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση εξυπηρετούν την αντίδραση».

Οπως γράφει ο σύντροφος Νίκος και όπως ο ίδιος έζησε και πάλεψε με το όπλο στο χέρι στο ΔΣΕ: «Η δύναμη, η αντοχή, η μαχητικότητα και οι ηρωικές πράξεις των δυνάμεων του ΔΣΕ, τα προτερήματα των αγωνιστών, η ηθική και ψυχική ανωτερότητά τους, η πίστη στο δίκαιο αγώνα και σε υψηλά ιδανικά πήγαζαν από το χαρακτήρα και τους σκοπούς του νεογέννητου λαϊκού επαναστατικού στρατού. Οι μαχήτριες και οι μαχητές του ΔΣΕ είχαν συνείδηση και ξέρανε γιατί πολεμάνε και γιατί δίνουνε τη ζωή τους. Το λαϊκό μας απελευθερωτικό κίνημα και ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελούσαν μέρος του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος και συνέβαλαν σε αυτό, κυρίως στην υπεράσπιση και στερέωση της λαϊκής εξουσίας στις γειτονικές χώρες.

Οι υψηλές αρετές, οι αξίες και τα ιδανικά έδωσαν τη μεγάλη αντοχή και τη δύναμη στους αγωνιστές του ΔΣΕ να αντιμετωπίσουν, επί τριάμισι χρόνια, τους Αγγλους, τους Αμερικανούς και την αστική τάξη.

Θεωρώ σωστή την απόφαση της ηγεσίας του ΔΣΕ για τη δημιουργία επαναστατικού λαϊκού στρατού. Την εξέλιξη των αντάρτικων μονάδων που οδήγησαν στην άνδρωση του ΔΣΕ. Το απαιτούσαν οι συνθήκες και οι ανάγκες του αγώνα. Ο αντίπαλος είχε θέσει ως στόχο τη διάλυση και εξόντωση των αντάρτικων τμημάτων. Ο ΔΣΕ ματαίωσε αποτελεσματικά τα σχέδια αυτά του αστικού κράτους με το πέρασμα από το αντάρτικο στο ανώτερο στάδιο, στον ΔΣΕ.

Κατά τη σεμνή μου γνώμη η πράξη αυτή ίδρυσης του ΔΣΕ καθυστέρησε ένα χρόνο, έπρεπε να γίνει στις αρχές του 1946. Εκτός από αυτό, η απόφαση και η δημιουργία του ΔΣΕ δε συνοδεύτηκε με συνέπεια για ανάπτυξη των δυνάμεών του και για εφοδιασμό του. Υπήρχαν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και χάσιμο χρόνου στον τομέα αυτό» (σελ. 198).

Ο ΔΣΕ οργανωμένος στρατός

Και μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο αξίζει η παρακολούθηση της συγκρότησης του Δημοκρατικού Στρατού σε οργανωμένο στρατό (στο πλαίσιο των δυνατοτήτων). Ο σύντροφος Νίκος αξιοποιώντας και την τεχνική στρατιωτική του γνώση, προχωρά σε μια σχετικά εκτεταμένη παρουσίαση της δομής των διαφόρων βαθμίδων συγκρότησης του Δημοκρατικού Στρατού (τη στελέχωση αλλά και τον τεχνικό εξοπλισμό) από την ομάδα και τη διμοιρία έως τις στρατηγικές εφεδρείες του Γενικού Αρχηγείου. Αναπτύσσει, επίσης, στο βιβλίο τις διάφορες ειδικές μονάδες και υπηρεσίες (επιμελητεία, επικοινωνίες - πληροφόρηση, υγειονομικό κ.ά.) του ΔΣΕ που υπήρξαν απαραίτητες στον αγώνα.

Η διεθνής διάσταση του ΔΣΕ

Ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού είχε το δικό του ειδικό βάρος στη στήριξη του σοσιαλισμού απέναντι στον ιμπεριαλισμό, έτσι ο αγώνας του ΔΣΕ αποτέλεσε και διεθνιστική συνεισφορά στον αγώνα των λαών. Από την άλλη, ο ΔΣΕ δέχτηκε διεθνιστική βοήθεια όχι μόνο από την ΕΣΣΔ και τις Λαϊκές Δημοκρατίες, αλλά και από το λαό άλλων χωρών, Γαλλία, Καναδά κ.ά. Ταυτόχρονα, με στοιχεία το βιβλίο υπενθυμίζει την ανεπάρκεια αυτής της βοήθειας ειδικά σε στρατιωτικό εξοπλισμό, βοήθεια η οποία υπήρξε λιγότερη από αυτήν η οποία καταγράφεται και σε διάφορες αρχειακές πηγές της εποχής. Και με την άμεση πείρα του, ο συγγραφέας θέτει το ερώτημα: «Η βοήθεια που δόθηκε από το εξωτερικό στον ΔΣΕ αντιστοιχούσε στις πραγματικές ανάγκες, στις δυνατότητες αξιοποίησης στον ταξικό, αντιιμπεριαλιστικό και διεθνιστικό χαρακτήρα του αγώνα του ΔΣΕ;» και απαντάει: «Κατά τη γνώμη μου δεν ήταν αυτή που χρειαζόταν. Επρεπε να είναι πιο έγκαιρη, περισσότερη και αποδοτικότερη».

Ο Νίκος Κυρίτσης ασχολείται και με τις παραπέρα δυνατότητες ανάπτυξης του ΔΣΕ, που τελικά δεν έγιναν πραγματικότητα όπως την αξιοποίηση αεροπορίας κ.ά. Ασχολείται σχετικά εκτεταμένα με το ζήτημα των ξένων εθελοντών που δεν υπήρξαν στον ΔΣΕ παρά την αρχική θέληση από πλευράς ΔΣΕ για ένταξη και ξένων εθελοντών στις γραμμές του, πράγμα που τελικά απορρίφθηκε κατόπιν παρέμβασης των κομμάτων των Λαϊκών Δημοκρατιών. Το βιβλίο απαντά στην αστική ρητορεία περί ξένων εθελοντών αλλά τονίζει και το γεγονός ότι υπήρξαν ταλαντεύσεις στη στήριξη και γενίκευση του αγώνα του ΔΣΕ. Ανάμεσα στους άλλους αντικειμενικούς παράγοντες, αναδεικνύει και την κατάσταση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος: «Στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα είχε διαλυθεί η Γ΄ Κομμουνιστική Διεθνής. Δεν υπήρχε κέντρο αποφάσεων και συντονισμού παροχής βοήθειας στον ΔΣΕ. Το γραφείο πληροφοριών που ιδρύθηκε τέλη του 1947 ήταν κατώτερο των περιστάσεων και δεν μπορούσε να ασκήσει το ρόλο του συντονιστή» (σελ. 508).

Παρά αυτό το γεγονός, η διεθνιστική βοήθεια υπήρξε επίσης ένα μεγάλο κεφάλαιο του αγώνα του ΔΣΕ, με πολλές πλευρές (διπλωματική, οικονομική, προβολής στο εξωτερικό κ.ά.). Σημαντική ήταν η βοήθεια σε νοσοκομειακή περίθαλψη στις διάφορες χώρες. Από τα στοιχεία που παραθέτει το βιβλίο αναφέρουμε το μεγαλύτερο και σχετικά άγνωστο νοσοκομείο του ΔΣΕ με την κωδική ονομασία «250» που λειτούργησε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας, συγκεκριμένα στο νησί Βόλιν στη Βαλτική Θάλασσα κοντά στο Στετίνο. Εκεί όπου ήταν μια παλιά γερμανική βάση, επισκευάστηκαν με εντατικούς ρυθμούς 27 κτίρια συνολικής επιφανείας 125.000 m2, εκεί νοσηλεύτηκαν 2.500 τραυματίες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ. Με εξαιρετικά βαριά τραύματα κυρίως σε οστά και κρανία. Οπως αναφέρει ο Νίκος Κυρίτσης, στο «250» είχαν δημιουργηθεί 7 εξειδικευμένα τμήματα: χειρουργικό οστών, νευρολογικό, εσωτερικών ασθενειών, 2 γενικής χειρουργικής και το έβδομο με 12 ειδικότητες όπως στοματολογικό, ουρολογικό, γυναικολογικό, παιδιατρικό (είχαν γεννηθεί το 1949 - 1950 80 παιδιά), ακτινολογικό κ.ά.

Στο νοσοκομείο «250» εργάζονταν πολλές δεκάδες γιατρών όλων των ειδικοτήτων και 500 νοσοκόμες και νοσοκόμοι» (σελ. 262).

****

Ο Νίκος Κυρίτσης, που «έφυγε» από κοντά μας τη βδομάδα που μας πέρασε, είναι συγγραφέας των βιβλίων:

  • Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας: Ιδρυση, μονάδες, αξιωματικοί, δυνάμεις, απώλειες, κοινωνική σύνθεση (2012).
  • Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας: Βασικοί σταθμοί του αγώνα (2003).
  • Ο πληθωρισμός στη σύγχρονη Ελλάδα (1985).

Επίσης, έχει πάρει μέρος μαζί με άλλους στη συγγραφή των εξής:

  • Προσεγγίσεις στην κατάσταση της εργατικής τάξης στην Ελλάδα (2000).
  • Οι αλλαγές στην οικονομία και στην ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας 1980 - 1994 (1996).
  • Επίκαιρα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας (1992).
  • Ανεργία και απασχόληση στην Ελλάδα (1991).

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ