«Ασταθή και ελλιπή», σε γλώσσα «εύπεπτη» είναι τα δημοκρατικά κι ατομικά δικαιώματα και στα φαστφουντάδικα. Χαρακτηριστική η έκφραση του Παναγιώτη, «η απουσία σεβασμού στο πρόσωπό μας και στην καθημερινή μας ζωή». Ολα αυτά, μας λέει, καλύπτονται από το νέο νόμο για τα εργασιακά, όμως εκτός των άλλων είναι επέμβαση στην προσωπική ζωή: Επεμβαίνουν στη δουλιά σου, σε διώχνουν από τη βάρδια αν «δεν είσαι όπως πρέπει», σου κόβουν το ρεπό, σε κρατάνε δύο ώρες και σε διώχνουν, για να μειώσουν το κόστος μειώνουν το προσωπικό και σου δίνουν ένα ρεπό, με τους «μερικά» απασχολούμενους, ενώ άλλα συμφωνούν μαζί τους για το χρόνο εργασίας, άλλα κάνουν. Παραβιάζουν την ιδιωτική σου ζωή για καθημερινά και απλά εκ πρώτης όψεως πράγματα, ακόμα και με την προκαταβολή. Τους ζητάς και λένε ότι «αν τη θες για να διασκεδάσεις δε σου τη δίνουμε». Ο λογιστής π.χ έχει την υποχρέωση να σε πληροφορεί για κάτι που αφορά τα οικονομικά σου, πολλοί όχι μόνο δεν ασχολούνται αλλά σε διώχνουν με τη δικαιολογία ότι έχουν δουλιά, μα και «εμείς δουλιά είμαστε»!

Αλλο σοβαρό θέμα, που επιτείνει την αγωνία και το άγχος του εργαζόμενου είναι η μεταφορά του από μαγαζί σε μαγαζί της αλυσίδας. Για ποιο σεβασμό της ζωής μιλάμε;

«Παλιότερα» μας λέει, είχαν δώσει ένα έντυπο να συμπληρώσουμε, για τη χρήση των προσωπικών μας στοιχείων από τους διευθυντές. Δεν ήταν υποχρεωτικό. Τι να το κάνεις, όμως, όταν ο προϊστάμενος μπορεί μέσα από τη γνωριμία μαζί σου, γιατί εργάζεται μαζί σου, να σου κάνει το «ψυχολογικό σου προφίλ»;

Για τα συνδικαλιστικά δικαιώματα το μόνο που μπορώ να πω, συνεχίζει ο Παναγιώτης, είναι ότι οι νέοι σ' αυτούς τους χώρους δε λειτουργούν συλλογικά, γιατί δεν τη θεωρούν μόνιμη απασχόληση. Ομως είναι σημαντικό, ότι ενώ επίσημα τίποτα δεν απαγορεύεται, όλα είναι ελεύθερα, μόλις κάποιος αναφέρει λέξεις, όχι και τόσο κομψές όπως καταπίεση, εκμετάλλευση, κάποιος από το «ανώτερο» προσωπικό θα κόψει τη συζήτηση. Η εργοδοτική τρομοκρατία δεν είναι όπως σε άλλους χώρους γίνεται πιο εκλεπτυσμένα, ατομικά.

Υπάρχει ένας ιδιότυπος ρατσισμός για την εμφάνιση, πιο έντονος είναι στις κοπέλες, «πώς είσαι έτσι, χόντρυνες» κλπ. Ζητάνε να προβάλλεται η «θηλυκότητα» είτε με τη στολή, είτε με τη συμπεριφορά για να υπάρχει θετική εντύπωση από τους πελάτες! Αυτό βέβαια κατά καιρούς έχει δημιουργήσει προβλήματα στη ροή της δουλιάς.

Προσλαμβάνονται επίσης και ξένοι. Μόνο βέβαια για ορισμένες θέσεις, αυτές που θεωρούνται «κατώτερες». Τώρα εδώ τι να πούμε για δημοκρατικά κι ατομικά δικαιώματα;

Για το θέμα των προαγωγών, τα κριτήρια είναι ασαφή και ασταθή. Ενώ προβάλλεται σαν κριτήριο, ο καλός στη δουλιά, τελικά δεν επιλέγεται αυτός. Ετσι δε θίγεται μόνο η «επαγγελματική αξιοπρέπεια του εργαζόμενου», αλλά δημιουργείται και μια νοοτροπία. Τελικά ποιος επιβραβεύεται;

Τώρα για τα καθαρά οικονομικά, γίνονται «οικειοθελείς» απολύσεις, δε σου δίνουν αποζημίωση και το δικαίωμα «ανταλλάσσεται» με το ταμείο ανεργίας. Απολύεσαι με το πρόσχημα ότι δε δουλεύεις, ενώ είναι γιατί αντιδράς, δεν είσαι πειθήνιος, με το πρόσχημα επίσης ότι μεγάλωσες, μέχρι 35 χρονών δέχονται. Οι γνωστοί των γνωστών βέβαια δεν έχουν τέτοια προβλήματα. Πάντως, το προσωπικό βάσης είναι αναλώσιμο κι ανακυκλώσιμο, αυτό τα λέει όλα.