Απάντηση σε αυτό το ερώτημα, και όχι μόνο, ζητήσαμε από τον Νεκτάριο Σαμαρτζή, πρόεδρο του Σωματείου Τραγουδιστών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

Νεκτάριος Σαμαρτζής: Ολη αυτή η «εξωστρέφεια» της ΕΛΣ είναι απαίτηση του Ιδρύματος Νιάρχου. Με τη σύμβαση που είχε υπογραφεί το 2009 (σ.σ. πρόκειται για τη σύμβαση μεταξύ κράτους και Ιδρύματος Νιάρχου, με την οποία ουσιαστικά παραχωρούνται γη, Εθνική Λυρική Σκηνή και Εθνική Βιβλιοθήκη στη λογική της ιδιωτικοοικονομικής διαχείρισης) προβλέπεται ότι μέχρι το 2016 που θα ξεκινήσει η λειτουργία της ΕΛΣ στο Φάληρο, θα πρέπει να έχει «αναπτύξει» το κοινό της. Δηλαδή, θα πρέπει να έχει διαμορφώσει συνθήκες ώστε να υπάρχει ένα διευρυμένο κοινό για το «Κέντρο Πολιτισμού» του Ιδρύματος Νιάρχου. Μέσα στη σύμβαση αναφέρεται ότι για να επιβιώσει ο οργανισμός που φτιάχνουν στο Φάληρο, για να μπορεί να αντεπεξέλθει στα έξοδά της, να έχει ισοσκελισμένο προϋπολογισμό ουσιαστικά, θα πρέπει να έχει εισιτήριο 75 ευρώ. Αρα, πρέπει καταρχήν να δούμε σε ποιο κοινό θα απευθύνεται η Λυρική. Ποιος μπορεί να δίνει 75 ευρώ εισιτήριο. Ταυτόχρονα, υπάρχει η πρόβλεψη για ετήσια επιχορήγηση από το κράτος ύψους 13 εκατ. ευρώ. Τα 75 ευρώ είναι ανεξάρτητα από την επιχορήγηση. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα.

Πριν λίγες εβδομάδες από το υπουργείο Οικονομικών ανακοινώθηκαν οργανισμοί που στην ουσία δεν έχουν ισοσκελισμένους ισολογισμούς. Ανάμεσά τους είναι το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η Εθνική Λυρική Σκηνή. Αν δεν φροντίσουν να καλύψουν τα έξοδά τους αυτοί οι οργανισμοί κινδυνεύουν με μείωση του προϋπολογισμού τους. Αυτή τη στιγμή ο προϋπολογισμός της Λυρικής είναι περίπου 16 εκατ. ευρώ. Θεωρώ λοιπόν ότι φτάνουμε στο «στόχο» της μείωσης του προϋπολογισμού στα 13 εκατ. ευρώ που προβλέπεται στη σύμβαση.

-- Από αυτά που λέτε προκύπτει ότι η «εξωστρέφεια» της ΕΛΣ δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα «μηχανισμό»... δημιουργίας «πελατείας» για το «Πάρκο Πολιτισμού», άρα δεν μπορούμε να περιμένουμε συνέχειά του.

-- Λογικά, όχι. Αλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα περισσότερα από αυτά που γίνονται αυτή τη στιγμή στηρίζονται σε προγράμματα με ημερομηνία λήξης. Για παράδειγμα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Λυρικής (σ.σ. «Η όπερα διαδραστικά στα δημοτικά σχολεία») που στηρίζεται στο ΕΣΠΑ. Μην ξεχνάμε όμως ότι η κυβέρνηση βγάζει τα καλλιτεχνικά μαθήματα από την Εκπαίδευση. Από τη μία υποτίθεται ότι θέλουν πιο προσιτή τη Λυρική για το λαό και από την άλλη ο λαός δεν θα έχει καμία σχέση με το αντικείμενο αφού ούτε μουσική δεν θα κάνει στα σχολειά. Μπορεί, λοιπόν, να φαίνονται ωραία αυτά που κάνει η Λυρική, ήταν όντως ωραίο αυτό που έκανε για τους άνεργους το καλοκαίρι που παρακολούθησαν δωρεάν τη γενική πρόβα στο Ηρώδειο και μακάρι να το συνεχίσει (δεν ήταν συμβατική υποχρέωση της ΕΛΣ), αλλά το θέμα είναι τι υποδομή έχει ο καθένας μας για να παρακολουθήσει λυρικό θέατρο και αν ενδιαφέρεται το κράτος να δημιουργήσει ουσιαστικά και πραγματικά αυτή την υποδομή, το αισθητικό κριτήριο. Η θέση μας δεν είναι να έρθει ο θεατής να παρακολουθήσει παράσταση στη Βαρβάκειο γιατί η όπερα θέλει και ειδικές προϋποθέσεις για να ακουστεί σωστά. Είναι θέατρο.

-- Εμπεριέχεται, λοιπόν, και ένα στοιχείο εντυπωσιασμού σε αυτές τις κινήσεις.

-- Ναι. Ας πούμε, πρόσφατα, η Λυρική έδωσε παράσταση στο λιμάνι του Πειραιά, μαζεύτηκε κόσμος, αλλά τι ήχο άκουγε; Δεν άκουγε τον πραγματικό ήχο αφού διαχεόταν. Είναι εντυπωσιασμός. Επιπλέον, πόσοι από αυτούς που προσεγγίζει με αυτούς τους τρόπους η Λυρική έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τόσο ακριβό εισιτήριο για μια κανονική παράσταση;

-- Πόσο έχει το εισιτήριο;

-- Υπάρχουν και φοιτητικά φθηνότερα αλλά στην πλατεία ξεκινά από 50 ευρώ και μπορεί να φτάσει και 80, ανάλογα με το αν συμμετέχουν ξένοι καλλιτέχνες. Εμείς κάνουμε παραστάσεις και στο Μέγαρο Μουσικής. Αυτές οι παραστάσεις έχουν άλλο εισιτήριο, χαμηλότερο, γιατί χωράει περισσότερο κόσμο. Για παράδειγμα, φέτος, ανεβάζουμε στο Μέγαρο «Μάκβεθ» του Βέρντι για επτά παραστάσεις. Τα έξοδά του, λοιπόν, θα τα βγάλει από το συνδυασμό «μεγαλύτερη χωρητικότητα, περισσότερες παραστάσεις», και ύστερα θα πουν ότι έχουν και χαμηλότερο εισιτήριο. Δεν είναι όμως έτσι.

-- Προτείνετε μείωση εισιτηρίου;

-- Φυσικά. Μακάρι να είχαμε ακόμη και συμβολικό εισιτήριο αλλά στο σύστημα που ζούμε δυστυχώς δεν γίνεται. Γιατί όταν το υπουργείο Οικονομικών ζητά από το λυρικό θέατρο... ισοσκελισμένους ισολογισμούς, αυτό συνεπάγεται ότι θα έχουμε πάντα οικονομικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει κρατικό θέατρο στον κόσμο που να καλύπτει τα έξοδά του. Η στήριξη πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από το κράτος. Γιατί όταν μπαίνει ο ιδιώτης, όπως θα γίνει με το Ιδρυμα Νιάρχου, θα χειραγωγείται η Τέχνη. Θα ανεβάζει το ρεπερτόριο που θέλει και χρειάζεται γενικότερα η αστική τάξη για να χειραγωγεί τις συνειδήσεις ή για να τις «κοιμίζει».

-- Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στη Λυρική Σκηνή;

-- Φυσικά έχουν μειωθεί πολύ οι αποδοχές. Οι διοικητικοί και οι τεχνικοί ειδικά έχουν φτάσει πολύ χαμηλά. Στην ουσία οι τεχνικοί έχουν μπει στο ενιαίο μισθολόγιο παρότι επιτελούν μια τέχνη ξεχωριστή. Δεν υπάρχει πουθενά στο Δημόσιο αυτό που κάνουν. Για τους καλλιτέχνες περιμένουμε το καινούργιο μισθολόγιο στους ήδη χαμηλούς μισθούς μας. Ο καλλιτέχνης πρέπει να συντηρείται. Να εξακολουθεί να γυμνάζεται στην τέχνη του. Αυτό θέλει λεφτά που δεν υπάρχουν. Μακράν δεν είμαστε απερίσπαστοι να ασχοληθούμε με όρεξη και καθαρό μυαλό στην τέχνη μας. Αυτό χρειάζεται άλλο σύστημα.

-- Τι είναι αυτό που θα ικανοποιούσε τις ανάγκες σας ως καλλιτέχνη;

-- Ενα αμιγώς δημόσιο θέατρο, με κοινωνικό έλεγχο, αποκλειστικά επιχορηγούμενο από το κράτος, με θεατρική υποδομή σε όλη τη χώρα, που θα εργάζεται μόνιμο προσωπικό με πλήρη ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, απαραίτητη προϋπόθεση για να πάρει έκτακτο προσωπικό η Λυρική, μουσικούς, τραγουδιστές κ.λπ., είναι να έχεις μπλοκάκι. Να είσαι επιτηδευματίας. Δεν σε παίρνουν πια με σύμβαση ορισμένου χρόνου, με τη λογική της εξαρτημένης εργασίας.

Αλλά για τα παραπάνω χρειάζεται να έρθει ο λαός στην εξουσία. Γιατί μέσα στην καπιταλιστική κρίση κάποιοι εξακολουθούν να περνάνε καλά και να βγάζουν λεφτά. Οχι όμως οι εργαζόμενοι.

-- Τι σημαίνει για τους εργαζόμενους στην ΕΛΣ το Ιδρυμα Νιάρχου;

-- Είναι «καμπανάκι» το Ιδρυμα Νιάρχου και το έχουμε πει εδώ και καιρό σαν σωματείο. Οσοι πάνε εκεί θα έχουν αλλαγμένες εργασιακές σχέσεις. Ο σχεδιασμός σε διεθνές επίπεδο και της ΕΕ είναι ότι οι εργάτες της Τέχνης πρέπει να είναι πολύ φθηνοί ώστε να αυξηθεί και η «κινητικότητά» τους γιατί δεν θέλουν μόνιμα σχήματα. Και όσα υπάρξουν δεν θα είναι με τις ίδιες εργασιακές σχέσεις και μισθούς. Αυτό που ζούμε τώρα με τους έκτακτους με το μπλοκάκι θα επεκταθεί. Η ανεργία των καλλιτεχνών θα συμπιέσει κι εμάς στην πορεία προς το Ιδρυμα Νιάρχου. Κάποιος κόσμος στη Λυρική λέει «μα δεν θέλουμε ένα καλό θέατρο;». Φυσικά, αλλά ποιος θα το διαχειρίζεται; Η ΕΛΣ θα παίρνει τα χρήματα από το κράτος και θα τα δίνει στον Οργανισμό που θα διαχειρίζεται το «Κέντρο Πολιτισμού». Υπάρχουν και ρήτρες αν δεν πληρώνει. Ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να την πετάξει έξω. Κάποιοι εργαζόμενοι νομίζουν ότι αργεί η μετάβαση και ενώ φοβούνται δεν αντιδρούν. Αλλά αυτό είναι πρόβλημα κοινό σε όλη την κοινωνία. Οι εργαζόμενοι στη Λυρική πρέπει να καταλάβουν ότι τα προβλήματά τους είναι κοινά με των άλλων εργαζομένων γιατί απορρέουν από την ίδια πολιτική της κυβέρνησης και της ΕΕ. Πρέπει, λοιπόν, να βγάλουν τα συμπεράσματά τους και να ενωθούν σε κοινό αγώνα με το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, για τα δικαιώματα που έχασαν, που απειλούνται, αλλά και για να διεκδικήσουν περισσότερα. Ατομικές λύσεις δεν υπάρχουν.