Σε τεντωμένο σχοινί βαδίζει, για πολλοστή φορά τους τελευταίους μήνες, η Αίγυπτος, με μαζικές διαδηλώσεις να έχουν προαναγγελθεί για σήμερα με ένα βασικό αίτημα: Την αποχώρηση του Προέδρου Μούρσι. Οι διαδηλώσεις έχουν προγραμματιστεί στη συμπλήρωση ενός ακριβώς χρόνου από την εκλογή του. Η ατμόσφαιρα είναι «συγκρουσιακή» εδώ και μήνες. Ενα χρόνο μετά τις προεδρικές εκλογές και ουσιαστικά την ανάδειξη των «Αδελφών Μουσουλμάνων» στην εξουσία, αφού ήταν η πλέον καλά οργανωμένη πολιτική δύναμη λόγω των ευρύτατων κοινωνικών και φιλανθρωπικών δικτύων που διαθέτουν και λόγω της ρητορικής τους περί «κοινωνικής δικαιοσύνης» και υιοθέτησης σειράς μέτρων υπέρ των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων και των εργαζομένων, η απογοήτευση κυριαρχεί ακόμη και σε τμήμα των ψηφοφόρων τους.

Τίποτε δεν έχει αλλάξει στην καθημερινότητα του αιγυπτιακού λαού. Οι συνθήκες εργασίας παραμένουν μεσαιωνικές, η ανεργία παραμένει σε δραματικά ποσοστά, ιδιαίτερα όσον αφορά τους νέους, η φτώχεια ταλανίζει εκατομμύρια ανθρώπους που εξαρτούν τη διαβίωσή τους από τα κρατικά προνοιακά επιδόματα και τα διάφορα φιλανθρωπικά δίκτυα, και η αιγυπτιακή οικονομία, ακόμη και με τους δείκτες αυτούς που αρέσκονται να χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι, πάει από το κακό στο χειρότερο: Η αιγυπτιακή οικονομία υποβαθμίζεται από διεθνείς οίκους - η τελευταία υποβάθμιση στις αρχές Μάη στην κατηγορία «σκουπίδια» και τα αποθέματα της χώρας σε συνάλλαγμα εξανεμίζονται παρά τις αποσπασματικές «ενέσεις» του Κατάρ στο αιγυπτιακό τραπεζικό σύστημα.

Οι αλλεπάλληλες απόπειρες του Μούρσι και των «Αδελφών Μουσουλμάνων» να προωθήσουν πολιτικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του τμήματος εκείνου της αστικής τάξης που εκπροσωπούν, δεν έχουν αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Το ΔΝΤ έχει επισκεφτεί επανειλημμένως τη χώρα προκειμένου να υπογράψει μία ακόμη δανειακή σύμβαση ύψους 4,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων - ως συνέχιση μιας πολιτικής που ούτως ή άλλως ακολουθούσε το καθεστώς Μουμπάρακ με ιδιωτικοποιήσεις, αντεργατικά μέτρα, κ.λπ. Η συμφωνία, όμως, δεν έχει κλείσει ακόμη καθώς προϋποθέτει περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις, περαιτέρω μειώσεις μισθών, κατάργηση του μεγαλύτερου μέρους των προνοιακών επιδομάτων και αύξηση στις τιμές των περισσότερων βασικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένου του ψωμιού που αποτελεί τη βασική διατροφή μεγάλου μέρους του πληθυσμού, αλλά και των καυσίμων. Μια πρώτη απόπειρα αύξησης της τιμής των καυσίμων προκάλεσε βίαιες λαϊκές αντιδράσεις και το μέτρο αποσύρθηκε. Επίσης, δεν πέρασαν μετά από εργατικές αντιδράσεις τα σχέδια για ιδιωτικοποίηση κάποιων υπηρεσιών της Διώρυγας του Σουέζ.

Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί η ολοένα μεγαλύτερη οργή που προκαλεί ο τρόπος άσκησης εξουσίας από τον Μούρσι. Παρά τις διαβεβαιώσεις για «αλλαγή νοοτροπίας» και τα προπαγανδιστικά «αναθέματα» στον αυταρχισμό του καθεστώτος Μουμπάρακ, ο Μούρσι ακολουθεί την τακτική του προκατόχου του προκαλώντας οργή στους πολιτικούς του αντιπάλους, δυσφορία σε μερίδα των υποστηρικτών του και ελαφρά αμηχανία στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις με τις οποίες κατάφερε να βρει «modus vivendi» διεκδικώντας ρόλο στην προώθηση των σχεδιασμών για την ευρύτερη περιοχή μετά την «παρέμβασή» του για επίτευξη εκεχειρίας στην ισραηλινή επίθεση στη Γάζα, στις αρχές του περασμένου Νοέμβρη.

Η πραξικοπηματική απόδοση στον εαυτό του υπερεξουσιών, η οποία συνοδεύτηκε και από την εξαίρεση από κάθε είδος κριτικής της επιτροπής που επρόκειτο να εκπονήσει το Σύνταγμα και αποτελούνταν κυρίως από ισλαμιστές, είναι ίσως η πιο γνωστή πράξη αυταρχισμού, η οποία πυροδότησε βδομάδες αιματηρών συγκρούσεων στους δρόμους του Καΐρου και άλλων πόλεων. Η αιματηρή αυτή πορεία προς το δημοψήφισμα που ενέκρινε το νέο Σύνταγμα - αρκετά άρθρα του οποίου κρίνονταν ως ιδιαίτερα ανησυχητικά για ελευθερίες και δικαιώματα - υπέσκαψε περαιτέρω την νομιμοποίησή του.

Η πρόσφατη απόφασή του να διορίσει, σε 17 από τις 27 επαρχίες, κυβερνήτες που είτε πρόσκεινται στους ισλαμιστές «Αδελφούς Μουσουλμάνους» είτε συνεργάζονται με αυτούς, ακόμη και εξτρεμιστές, προκάλεσε νέα έκρηξη. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η επαρχία του Λουξόρ, η οποία βρίσκεται σε διαρκή κινητοποίηση - από τη δημοτική αρχή μέχρι τα τοπικά συνδικάτα - λόγω του διορισμού πρώην μέλους της ισλαμιστικής «Γκαμάα αλ Ισλαμίγια» στη θέση του κυβερνήτη, της οργάνωσης που σκότωσε 58 τουρίστες το 1995 στα μνημεία της περιοχής και συνολικά έχει αναλάβει την ευθύνη για περισσότερες από 1.200 δολοφονίες.

Οπως είχε συμβεί και στην περίπτωση του Συντάγματος, τον περασμένο Νοέμβρη, το τηλεοπτικό διάγγελμα του Μούρσι, στα μέσα της βδομάδας, αν και είχε ως στόχο να αποκλιμακώσει την ένταση, κατάφερε να προκαλέσει περισσότερη οργή. Αρχικά παραδέχτηκε ότι έχει κάνει λάθη που θέλει να διορθώσει και ότι η χώρα χρειάζεται «ριζικές αλλαγές», προειδοποιώντας ότι η πόλωση που επικρατεί «απειλεί να οδηγήσει το έθνος σε χάος». Επίσης, κάλεσε, εκ νέου, σε διάλογο - χωρίς να προσδιορίσει σε ποιο πλαίσιο - την αντιπολίτευση προσφέροντας δικαίωμα «τροποποίησης» στο Σύνταγμα.

Στη συνέχεια, όμως, ο Μούρσι μίλησε για «ευρύτατη συνωμοσία» με συμμετοχή «πολιτικών, δικαστικών, επιχειρηματιών και δημοσιογράφων», αναφέροντας, μάλιστα, και ονόματα. Κατηγόρησε «τους συνωμότες» ότι προσπαθούν να επαναφέρουν στο προσκήνιο το προηγούμενο καθεστώς και άφησε να εννοηθεί ότι οι κατηγορίες αυτές αφορούν και ένα μέρος της αντιπολίτευσης, διαχωρίζοντας, χωρίς διευκρινίσεις, την «πατριωτική αντιπολίτευση».

Απείλησε με χρήση στρατιωτικού νόμου και προσωπικές διώξεις, τις οποίες έθεσε αμέσως σε εφαρμογή κατεβάζοντας πομπούς τηλεοπτικών δικτύων, «κόβοντας» εκπομπές ακόμη και από το κρατικό κανάλι. Επίσης, κάλεσε το στρατό να ασχοληθεί με την άμυνα της χώρας, απαντώντας στην παρέμβαση του αρχηγού ΓΕΣ και υπουργού Αμυνας, στρατηγού αλ Σίσι, ότι ο στρατός «δε θα επιτρέψει το χάος» και «θα στηρίξει τις επιθυμίες του λαού», και τους δικαστικούς - με τους οποίους βρίσκεται σε διαρκή κόντρα λόγω του ότι υπάρχουν πολλοί ακόμη διορισμένοι από το καθεστώς Μουμπάρακ - να μην ασχολούνται με την πολιτική.

Η στάση αυτή έχει προκαλέσει βαθιά οργή στους πολιτικούς επικριτές και αντιπάλους των «Αδελφών Μουσουλμάνων» και ολοένα μεγαλύτερο διχασμό στην αιγυπτιακή κοινωνία. Διχασμό που πλέον εκφράζεται με αιματηρό τρόπο και προκαλεί διάχυτο φόβο ότι θα εκδηλωθεί με σκληρότητα και κατά τη διάρκεια των σημερινών μεγάλων διαδηλώσεων, εξ ου και χιλιάδες πολίτες έσπευδαν τις τελευταίες μέρες να κάνουν προμήθειες σε τρόφιμα, καύσιμα και ρευστό. Το αντιπολιτευόμενο «Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας», αποτελούμενο από ένα κράμα πολιτικών δυνάμεων, χωρίς απαραίτητα πολλά κοινά στοιχεία μεταξύ τους, προσπαθεί να καρπωθεί, ματαίως μέχρι στιγμής, τη δυσαρέσκεια αυτή, ενώ η έλλειψη ταξικού εργατικού κινήματος και επαναστατικής δύναμης που θα βάλει ως στόχο τη σύγκρουση με το κεφάλαιο είναι εμφανής.