Γρηγοριάδης Κώστας

Μιλώντας την Παρασκευή σε συνέδριο της Τράπεζας της Ελλάδας, ο υπουργός Οικονομικών είπε ότι αναμένει ανάκαμψη από το 2014 και ότι «οι θυσίες του λαού πιάνουν τόπο». Μια μέρα πριν, ο πρωθυπουργός εξήρε το «ιρλανδικό μοντέλο» διαχείρισης της κρίσης σαν το ιδανικό, επειδή στηρίχτηκε στη διαμόρφωση (αντιλαϊκών - αντεργατικών) όρων για την προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάποια στιγμή, είτε τώρα, είτε σε ένα χρόνο, είτε αργότερα, η ελληνική καπιταλιστική οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει, έστω και αναιμικά. Μια οικονομία που έχασε μέσα σε τρία χρόνια (2008 - 2011) το 20,1% του ΑΕΠ της, που υποτίμησε την εργατική δύναμη σχεδόν στο μισό σε σχέση με πριν την κρίση, είναι αναμενόμενο ότι κάποτε θα αρχίσει να ανακάμπτει. Πρέπει ο λαός να θαμπωθεί και να επενδύσει τις προσδοκίες του για καλυτέρευση της ζωής του στην ανάπτυξη που υπόσχονται η κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα της αστικής διαχείρισης, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Η ανάπτυξη, όταν έρθει, είναι καπιταλιστική και θα συντελεστεί στο έδαφος της εξαθλίωσης που διαμόρφωσαν οι αστικές κυβερνήσεις για την εργατική τάξη και το λαό, πολλά χρόνια πριν, αλλά κυρίως στη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης. Η ανάκαμψη της οικονομίας θα γίνει με μοχλό τις επενδύσεις ξένων και ντόπιων επιχειρηματικών ομίλων, οι οποίοι, μέσω και των ιδιωτικοποιήσεων ή των συμπράξεων, θα εκμεταλλευτούν κρατικές υποδομές, τομείς οικονομίας κρατικής ιδιοκτησίας που ιδιωτικοποιούνται ή ακόμη θα κλάνουν επενδύσεις και σε άλλους τομείς, (πχ ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και εργατικό δυναμικό κατά 50% τουλάχιστον φθηνότερο σε σχέση με πριν την κρίση.

Σ' αυτά προστίθενται οι φοροαπαλλαγές και η φοροασυλία του κεφαλαίου που μεγάλωσε και θα μεγαλώσει κι άλλο, αφού η κυβέρνηση υπόσχεται να ρίξει στο 15% τη φορολογία των επιχειρήσεων, όταν αρχίσει να ανακάμπτει η οικονομία. Λέει, δηλαδή, ξεκάθαρα και προκαταβολικά ότι το δημοσιονομικό πλεόνασμα που θα διασφαλίσει από την αφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων θα το διοχετεύσει σε νέες φοροελαφρύνσεις για το κεφάλαιο, προκειμένου να δημιουργηθούν όροι μεγαλύτερης κερδοφορίας για τους πολυεθνικούς ομίλους και έτσι να γίνουν επενδύσεις.

Από όλο αυτό το φαγοπότι της ανάπτυξης, που ετοιμάζουν για τα μονοπώλια, στο λαό πετάνε το κοκαλάκι της προσδοκίας ότι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Θέλουν να τον συμβιβάσουν με την ιδέα ότι είναι καλύτερα να δουλεύει σαν δούλος, παρά να μη δουλεύει καθόλου και ότι αυτές είναι οι δύο μοναδικές εναλλακτικές λύσεις που διαθέτει στον επόμενο κύκλο της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Για του λόγου το αληθές, ας παρακολουθήσουμε τα «επενδυτικά σχέδια» της κυβέρνησης, όπως αυτά προκύπτουν από τις δικές της εξαγγελίες.

Μετά το ταξίδι στην Κίνα, η κυβέρνηση πανηγυρίζει ότι κατοχύρωσε το ενδιαφέρον μεγάλων κινεζικών επιχειρήσεων για το λιμάνι του Πειραιά, το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος», τους σιδηρόδρομους, τα περιφερειακά αεροδρόμια και λιμάνια. Ποιο είναι το κίνητρο για τους Κινέζους, όπως και για τους άλλους μνηστήρες των υποδομών που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με τις μεταφορές; Ο σχεδιασμός τους να μετατραπεί η Ελλάδα σε πύλη εισόδου των εμπορευμάτων και των κεφαλαίων τους προς την ΕΕ.

Τον ίδιο ρόλο έπαιξε και η Ιρλανδία στις αρχές της δεκαετίας του '90 για τις αμερικανικές πολυεθνικές. Οταν όμως η αμερικανική οικονομία βυθίστηκε σε κρίση, παρέσυρε μαζί της και την Ιρλανδία. Το μάρμαρο βέβαια το πλήρωσε ο λαός και όχι «οι 1.000 πολυεθνικές που έχουν για έδρα τη χώρα μας», όπως κόμπαζε την Πέμπτη ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, στη συνάντηση με τον Αντ. Σαμαρά. Τι εμπειρία έχει ο λαός από τις κινεζικές (στην προκειμένη περίπτωση) επενδύσεις στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στο στρατηγικό τομέα των μεταφορών;

Το ρεπορτάζ του χτεσινού «Ριζοσπάστη» ήταν αποκαλυπτικό: Στην «κινεζική» προβλήτα του ΟΛΠ, αυτή που πουλήθηκε στην «Cosco», οι εργαζόμενοι δουλεύουν εκ περιτροπής, 24 ώρες τη βδομάδα, με στάνταρ μεροκάματο, ανεξάρτητα από τις (πολλές) υπερωρίες. Επιπλέον, δεν δικαιούνται συνδικαλιστική εκπροσώπηση και μετατίθενται ή αντικαθίστανται όποτε και όπως αποφασίσει η εργοδοσία. Το εργασιακό αυτό μοντέλο κάθε άλλο παρά «παράνομο» είναι, αφού έχει διαμορφωθεί με τους νόμους της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων.

Αρα, η ιδιωτικοποίηση στρατηγικών τομέων της οικονομίας, όπως αυτός των Μεταφορών, ενδεχομένως να πυροδοτήσει επενδύσεις και ανάπτυξη, αλλά αυτή θα γίνει με εργαζόμενους - υποζύγια. Θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας; Ναι, θα δημιουργήσει. Αλλά αυτές θα είναι κακοπληρωμένες, ανασφάλιστες, προσωρινές και ευέλικτες. Πολύ περισσότερο, θα είναι σταγόνα στον ωκεανό των περίπου 1,3 εκατ. ανέργων που καταγράφονται επίσημα και καμιά πλημμυρίδα επενδύσεων στην καπιταλιστική Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να τους απορροφήσει.

Για το ζήτημα των θέσεων εργασίας είναι αποκαλυπτική η προπαγάνδα που συνοδεύει την κατασκευή του αγωγού TAP. Σύμφωνα με τη μελέτη, η κατασκευή του ΤΑΡ θα δημιουργήσει προστιθέμενη αξία ύψους 18 δισ. ευρώ και 4.800 θέσεις εργασίας μέσα στα επόμενα 54 χρόνια, στην «περίπτωση που οι σωλήνες του αγωγού προμηθευτούν από εγχώριους παραγωγούς». Ωστόσο, η πλειονότητα των θέσεων εργασίας αφορά στην τριετή περίοδο κατασκευής του έργου, αφού την περίοδο λειτουργίας του θα απασχολούνται μόνο 100 εργαζόμενοι! Δηλαδή, για κάθε 13.000 από τους σημερινούς άνεργους, θα βρει δουλειά ο ένας!

Αλλο παράδειγμα: Η κυβέρνηση παρουσιάζει σαν μοχλό ανάπτυξης τις συμφωνίες που υπέγραψαν οι Ελληνες εφοπλιστές με το υπουργείο Εξαγωγών - Εισαγωγών της Κίνας, προκειμένου να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για την κατασκευή πλοίων στα κινεζικά ναυπηγεία και να κλείσουν συνεργασίες για μεταφορά κινεζικών εμπορευμάτων. Πάνω από 400 πλοία ελληνικών συμφερόντων κατασκευάστηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια σε κινεζικά ναυπηγεία. Σύμφωνα με τον Αντ. Σαμαρά, άλλα 142 κατασκευάζονται αυτή τη στιγμή.

Είναι βέβαιο ότι από αυτές τις συμφωνίες το εφοπλιστικό κεφάλαιο θα βγει διπλά κερδισμένο. Την ίδια ώρα, όμως, στα ελληνικά ναυπηγεία δεν πέφτει ούτε σφυριά. Η Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη έχει ανεργία που κοντεύει το 95%, σύμφωνα με τα συνδικάτα, και πάνω από 4.500 Ελληνες ναυτεργάτες όλων των ειδικοτήτων (επίσημα στοιχεία του ΓΕΝΕ) δεν έχουν μεροκάματο! Οι ίδιες υπηρεσίες λένε πως ο πραγματικός αριθμός είναι τριπλάσιος. Είναι φανερό για το συμφέρον ποιανού λειτουργεί η ανάπτυξη που υπόσχεται η κυβέρνηση.

Μια ακόμη πλευρά: Ενα στα τέσσερα ενδύματα που προορίζονται για τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς κατασκευάζεται σήμερα στη Βουλγαρία, όπου λειτουργούν 270 ελληνικές επιχειρήσεις με 22.000 εργαζόμενους. Οι Ελληνες επιχειρηματίες είναι στις πρώτες θέσεις των ξένων άμεσων επενδύσεων στις βαλκανικές χώρες. Σύμφωνα με την ελληνική πρεσβεία στο Βουκουρέστι, μέσα στο 2011 και παρά την κρίση, περισσότερες από 250 εταιρείες ελληνικών συμφερόντων ιδρύθηκαν στη Ρουμανία. Στο σύνολό τους οι ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη χώρα απασχολούν πάνω από 35.000 άτομα.

Είναι φανερό ότι στην Ελλάδα δεν εξέλιπε η ανάγκη για φτηνό και ποιοτικό ρουχισμό, ώστε να εξαφανιστεί σχεδόν ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας και σαν συνέπεια να μειωθεί κατακόρυφα η παραγωγή βαμβακιού, που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη, με αποτέλεσμα χιλιάδες φτωχοί αγρότες να μείνουν χωρίς εισόδημα. Ομως, η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων που ορίζει το Μάαστριχτ, για να διευκολύνει τις επενδύσεις όπου και όποτε υπάρχει κέρδος για τον κεφαλαιοκράτη, έχει οδηγήσει σε μετανάστευση επιχειρήσεις σε κλάδους της οικονομίας που είναι απαραίτητοι για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών.

Το ίδιο ισχύει και για τα αγροτοκτηνοτροφικά προϊόντα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να παράγει τα πάντα, να είναι αυτάρκης, να κάνει και εξαγωγές, αλλά η Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ επιβάλλει ποσοστώσεις, ενώ οι συμφωνίες με τρίτες χώρες της ΕΕ, για εισαγωγή τέτοιων προϊόντων καθώς και ο διεθνής ανταγωνισμός, είναι παράγοντες που οδήγησαν στη μεγάλη εισαγωγή τέτοιων προϊόντων, στο ξεκλήρισμα της φτωχομεσαίας αγροτιάς. Για παράδειγμα η βαμβακοκαλλιέργεια, η καπνοκαλλιέργεια, τα τεύτλα για ζάχαρη, συρρικνώθηκαν τα μέγιστα.

Εξίσου αναγκαίο είναι και το επιστημονικό δυναμικό που εγκαταλείπει τη χώρα για να βρει δουλειά και το οποίο υπολογίζεται σε πάνω από 30.000 την τελευταία μόνο τριετία. Συνολικά, πάνω από 150.000 Ελληνες επιστήμονες (το 10% του συνολικού επιστημονικού δυναμικού της χώρας) υπολογίζεται ότι δουλεύουν σε χώρες του εξωτερικού.

Ολο αυτό το επιστημονικά καταρτισμένο δυναμικό θα μπορούσε υπό άλλες συνθήκες να μείνει στην Ελλάδα και να στελεχώσει νοσοκομεία, κοινωνικές υπηρεσίες και ερευνητικά κέντρα, να συμβάλει στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη της βιομηχανίας και της γεωργίας, να απασχοληθεί στη μελέτη και κατασκευή νέων μέσων παραγωγής, να συμμετάσχει στην προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος προς όφελος του λαού.

Για να γίνει, όμως, αυτό χρειάζεται άλλος δρόμος ανάπτυξης, με διαφορετική εξουσία. Χρειάζεται κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και κεντρικός - επιστημονικός σχεδιασμός της οικονομίας, προκειμένου να αναπτυχθούν όλοι οι κλάδοι που αφορούν στην ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών, και υπάρχουν οι δυνατότητες να αναπτυχθούν στην Ελλάδα, με την αξιοποίηση όλων των πλουτοπαραγωγικών της πηγών.

Μια τέτοια εξουσία και οικονομία θα αξιοποιήσει το σύνολο του επιστημονικού - εργατοτεχνικού δυναμικού, για να διευρύνει τον κοινωνικά παραγόμενο πλούτο, προς όφελος του λαού. Η λαϊκή εξουσία θα αποδεσμεύσει τη χώρα από την ΕΕ και τους άλλους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και θα διαγράψει μονομερώς το χρέος, ώστε ούτε ένα χιλιοστό από τον ιδρώτα του λαού να μη χαραμίζεται στην εξυπηρέτηση των δανείων που συνήψε για λογαριασμό της η πλουτοκρατία.

Η κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και της γης, η λειτουργία του συνεταιριστικού αγροτικού τομέα δίπλα στον κοινωνικοποιημένο, η απαλλαγή από τις δεσμεύσεις και τις ποσοστώσεις των ιμπεριαλιστικών οργανισμών θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αποκτήσει αυτάρκεια σε αγροτικά προϊόντα, ενώ τώρα αυξάνουν οι εισαγωγές και η γη συγκεντρώνεται σε ολοένα και λιγότερα χέρια αγροτοκαπιταλιστών.

Η αποδέσμευση από τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες θα επιτρέψει στη λαϊκή διακυβέρνηση να συνάψει ισότιμες σχέσεις αμοιβαίου οφέλους με τρίτες χώρες, να αξιοποιήσει προς όφελος του λαού τον ενεργειακό της πλούτο. Μόνο για μια τέτοια εξουσία και οικονομία, που θα βρίσκεται κάτω από το δικό του έλεγχο, αξίζει να κάνει θυσίες ο λαός.