Προσωπικά, θα ήθελα να κάνω μία ιδιαίτερη αναφορά στην θέση 55, όπου αναφέρεται η δράση του Κόμματος στον τομέα του πολιτισμού. Πιστεύω πως ήταν πολύ σωστά βήματα τα επιστημονικά συνέδρια για τον Γιάννη Ρίτσο και τον Κώστα Βάρναλη, όπως και το επικείμενο συνέδριο για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ. Πρέπει να υπάρξει δρομολόγηση από το Κόμμα για την πραγματοποίηση συνεδρίων και για άλλους καλλιτέχνες στρατευμένους με τους λαϊκούς αγώνες, όπως ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Πάμπλο Νερούδα, ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι κ.ά.

Στην ίδια θέση, πάντως, αναφέρεται πως το Κόμμα έχει μείνει πίσω σε θέματα πολιτισμού. Θα ήθελα μία πολύ καλύτερη ενημέρωση από τις θέσεις για το πού θεωρεί το Κόμμα ότι έχει μείνει πίσω σε θέματα πολιτισμού, ώστε να γίνει μία ακόμα πιο γόνιμη κουβέντα πάνω στο θέμα. Δυστυχώς, θα συμφωνήσω απόλυτα πως δεν έχουν γίνει τα απαραίτητα βήματα στον τομέα του πολιτισμού. Είναι ενδεικτική η ελλιπής πολιτιστική διαπαιδαγώγηση από τα κομματικά μέσα διαφώτισης. Μάλιστα, τα όποια βήματα έχουν γίνει κατά καιρούς είναι και προς τη λάθος κατεύθυνση, αφήνοντας άπλετο χώρο στους φορείς του οπορτουνισμού να παίρνουν την πρωτοκαθεδρία σε θέματα πολιτισμού και δίνοντάς τους, βεβαίως, την ευκαιρία να τα παρουσιάσουν στο λαό όπως τους συμφέρει, αφού πρώτα είχαν την ευχέρεια να τα φέρουν στα δικά τους μέτρα.

Σε αυτό το φαινόμενο, έχει επιδράσει η πολύ επικίνδυνη αντίληψη που εμφανίζεται στο χώρο του Κόμματος ότι υπάρχουν δύο είδη τέχνης: το πρώτο είναι η ταξική τέχνη, είτε στη μορφή της στρατευμένης τέχνης, είτε στη μορφή της λαϊκής τέχνης, που εκφράζει τους πόνους και τις αγωνίες του λαού (το οποίο προφανώς και όλοι αποδεχόμαστε), και το δεύτερο είναι ΟΛΑ τα υπόλοιπα ανεξαιρέτως, τα οποία μπαίνουν σε ένα τσουβάλι κι ο καθένας απλά παίρνει ό,τι του αρέσει.

Σαφέστατα, η αξία και η ιδιαίτερη σημασία της τέχνης που αναφέρεται στο λαό και τα προβλήματά του και τον καλεί να παλέψει απέναντι σε αυτά, είναι κάτι παραπάνω από αδιαμφισβήτητες. Ομως, δεν είναι δυνατόν να εκμηδενίζονται μορφές και ρεύματα τέχνης τα οποία, ακόμα και χωρίς να βάζουν το απαραίτητο ταξικό κριτήριο, αναδεικνύουν διάφορα κοινωνικά θέματα, πόσο μάλλον να πετιούνται χωρίς δεύτερη σκέψη στα σκουπίδια. Δεν αναφέρομαι στο κλασσικό δόγμα «τέχνη για την τέχνη, το οποίο ορθώς είναι κατακριτέο, αλλά σε έργα που καταγγέλλουν -έστω και μέχρι ενός βαθμού- τα διάφορα δεινά που προκαλεί ο καπιταλισμός στα λαϊκά στρώματα. Το Κόμμα, με τις πλήρως τεκμηριωμένες επιστημονικές μεθόδους που χρησιμοποιεί σε όλα τα θέματα, έχει αποδείξει ότι είναι ικανό να προβεί στην καλύτερη δυνατή επεξεργασία για να ξεχωρίσει τα κομμάτια της τέχνης που πρέπει να κρατήσει. Σαφέστατα, πρέπει να ασκηθεί κριτική σε αυτά τα καλλιτεχνικά ρεύματα για τον ελλιπή ταξικό προσανατολισμό που τα διακρίνει, καθώς και για την σχετικά εύκολη ενσωμάτωση ή απομόνωση μερικών εξ αυτών από τον καπιταλισμό. Και, σίγουρα, δεν είναι δυνατή η οποιαδήποτε σύγκριση μεταξύ αυτών και της στρατευμένης τέχνης, αλλά, σε καμία περίπτωση, δεν πρέπει να παραγνωριστούν ούτε η αξία, ούτε η προσφορά τους.

Ομως, όχι απλά δεν έχει σημειωθεί κανένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά, αντιθέτως, αρκετές φορές, σε αυτό το δεύτερο είδος, στα «όλα τα υπόλοιπα», τα «ίσης αξίας», τα οποία μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι, ενδείκνυται μία προτίμηση στη μαζική υποκουλτούρα, με πρόσχημα την επιρροή που αυτή ασκεί στα λαϊκά στρώματα.

Εδώ πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ένα πράγμα: δεν απορρίπτουμε τον καπιταλισμό απλά σαν οικονομικό σύστημα. Απορρίπτουμε και όλα αυτά που προβάλλει ο καπιταλισμός σαν τρόπο ζωής και διασκέδασης. Δε γίνεται να υπάρχει ανοχή σε αυτά, πόσο μάλλον ένταξή τους στην καινούρια κοινωνία που θέλουμε να χτίσουμε. Ετσι, και απέναντι στην υποκουλτούρα, πρέπει να υπάρξει το μέτωπο που ορθώς υπάρχει απέναντι σε άλλες αντιδραστικές μορφές τέχνης, όπως η ναρκωκουλτούρα ή η πορνογραφία. Θα ήταν τραγικό να μιλάμε για σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής στο εμπόριο ναρκωτικών και στην πορνεία, είναι τραγικό να μιλάμε και για «σοσιαλιστικές» μορφές της μαζικής υποκουλτούρας.

Οσον αφορά το επιχείρημα της επιρροής που ασκεί η υποκουλτούρα στα λαϊκά στρώματα, πρέπει να έχουμε κατά νου πως δεν γίνεται να ετεροκαθοριζόμαστε σε κανένα θέμα. Οπως και να το κάνουμε, ο λαός δείχνει μία προτίμηση στην υποκουλτούρα γιατί εκεί τον προσανατολίζει ο καπιταλισμός. Και πέραν όλων των άλλων, μπορεί να προκύψει το εξής ερώτημα: από την στιγμή που δεν πειράζει να κάνουμε εκπτώσεις στην πολιτιστική μας πρόταση, γιατί να πειράζει αν κάνουμε εκπτώσεις και στην πολιτική μας πρόταση; Αφού, δηλαδή, δείχνουμε ανοχή στην υποκουλτούρα για να έρθουμε σε επαφή με τον λαό που την ασπάζεται, ας μειώσουμε τις επιθέσεις μας ενάντια στην ΕΕ, δεδομένου πως στις εκλογές το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που υπερασπίζονται τόσο την Ευρωπαϊκή Ενωση, όσο και την παραμονή της Ελλάδας σε αυτήν, άγγιξε το 90%, ή ας μην καταδικάζουμε τόσο ανοιχτά τις ρατσιστικές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής, δεδομένης της αρνητικής στάσης σημαντικού μέρους του λαού απέναντι στους μετανάστες. Και, σίγουρα, το θέμα του πολιτισμού μπορεί να μη φαντάζει τόσο σημαντικό όσο αυτά της ΕΕ ή του φασισμού, αλλά αυτό δεν το καθιστά αυτόματα και ασήμαντο.