Στις θέσεις 5, 70 και 72 της ΚΕ για το 19ο Συνέδριο του Κόμματος σκιαγραφείται μία άλλη αντίληψη για τον ιμπεριαλισμό από αυτήν που ανάλυσε ο Λένιν στο βιβλίο του «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», αλλά και τις θέσεις που επεξεργάστηκαν τα συνέδρια της 3ης Διεθνούς και μέχρι σήμερα διατηρούν όσα κόμματα βρίσκονται σε αυτό το πολιτικό-ιστορικό ρεύμα.

Ο Λένιν ιμπεριαλιστικές θεωρεί τις μεγαλύτερες καπιταλιστικές δυνάμεις ή χώρες, στις οποίες αναφέρεται, δύο φορές μάλιστα, στον γνωστό ορισμό του ιμπεριαλισμού με τα πέντε σημεία (Απαντα τ. 27 σελ.393). Οι χώρες αυτές, πάντα κατά τον Λένιν, είναι «μία χούφτα» ή «τα 4-5 μεγαλύτερα καπιταλιστικά κράτη». Γράφει χαρακτηριστικά: «Ο κόσμος χωρίστηκε σε μία χούφτα κράτη-τοκογλύφους και σε μία τεράστια πλειοψηφία κράτη-οφειλέτες» (στο προηγούμενο σελ. 405). Το σχήμα αυτό το διατηρεί το ΚΚΕ και στο ισχύον πρόγραμμα του όπου γράφει: «Ενας μικρός αριθμός ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών ελέγχει και εκμεταλλεύεται το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πλούτου».

Στις Θέσεις της ΚΕ εισάγεται ένα άλλο σχήμα, αυτό της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, όπου η Ελλάδα είναι ιμπεριαλιστική χώρα με ενδιάμεση θέση σε αυτήν. Ενα πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι ιμπεριαλιστικές χώρες γίνονται πολύ περισσότερες από αυτές που εκτιμούσε ο Λένιν αλλά και το ισχύον πρόγραμμα του Κόμματος, γιατί εκτός από το μέσο της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, με χώρες σαν την Ελλάδα, υπάρχει και η βάση της.

Επίσης, εκτιμάται ότι η Ελλάδα είναι και χώρα «με εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ» (θέση 5) ή «με ισχυρές εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ» (θέση 72). Η εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό αγκαλιάζει όλες τις πτυχές της ζωής μίας χώρας, είναι πολιτική, οικονομική, στρατιωτική, τεχνολογική, πολιτιστική κλπ., εξάρτηση. Η χρήση του πληθυντικού διασπά το ενιαίο περιεχόμενο του όρου και τον κάνει ασαφή ή θα μπορούσε να σημαίνει κάτι άλλο. Για παράδειγμα, η Γαλλία είναι ιμπεριαλιστική χώρα με εξάρτηση από το πετρέλαιο των αραβικών χωρών, αλλά φυσικά δεν είναι εξαρτημένη χώρα. Βέβαια, στην ίδια θέση(72) παρακάτω, γίνεται προσπάθεια να γίνει περισσότερο συγκεκριμένη η έννοια με την αναφορά σε «οικονομικοπολιτικές και πολιτικοστρατιωτικές εξαρτήσεις » (πάντα πληθυντικός), όμως θολώνει ξανά, όταν στην ίδια πρόταση αναφέρεται σε «σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης».

Στην εξάρτηση, με την Λενινιστική έννοια του όρου, βασικό είναι το δίπολο του καταπιεστικού και του καταπιεζόμενου έθνους, στην αλληλεξάρτηση, ακόμη και την ανισότιμη, είναι κυρίαρχο το αμοιβαίο συμφέρον. Γι' αυτό θεωρώ ότι οι όροι «διεθνής ιμπεριαλιστική πυραμίδα» και «αλληλεξάρτηση» μαζί, έχουν πολύ μικρή σχέση με τον Λενινισμό και παραπέμπουν περισσότερο σε απόψεις της Λούξεμπουργκ, του Μπουχάριν, αλλά ως ένα βαθμό και του Κάουτσκι που αντιλαμβάνονται τον ιμπεριαλισμό, άμεσα ή προοπτικά, σαν μία ενοποιημένη παγκόσμια κοινωνικοοικονομική δομή.

Η Λενινιστική θεωρία της επανάστασης, της οποίας θεμελιακό στοιχείο είναι η ανάλυση για τον ιμπεριαλισμό, δοκιμάστηκε με επιτυχία τον 20ό αιώνα και χάρις σε αυτήν ο σοσιαλισμός έγινε παγκόσμιο σύστημα και νικήθηκε ο φασισμός. Το πραγματικό ερώτημα, που δεν έχει απαντηθεί επαρκώς και δεν έχει να κάνει με τον Λένιν, είναι γιατί τα καθεστώτα που προέκυψαν γινόντουσαν με το χρόνο ασταθέστερα, έως ότου ανατράπηκαν. Η ηγεσία του κόμματος φαίνεται να θέλει να αλλάξει την Λενινιστική ανάλυση για τον ιμπεριαλισμό και την επανάσταση, που σαν παρεπόμενό της έχει την εκτίμηση για τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό όμως δε γίνεται με κατάθεση ολοκληρωμένα της άποψης της, ώστε να συζητηθεί και να κριθεί. Ξεκίνησε εδώ και καιρό με άρθρα στον κομματικό Τύπο που ουσιαστικά αμφισβητούσαν την ισχύουσα γραμμή του ΚΚΕ, συνεχίστηκε με τον Β' Τόμο του Δοκιμίου της Ιστορίας και ολοκληρώνεται τώρα.

Ακόμη, αν η Ελλάδα θεωρείται ιμπεριαλιστική χώρα αυτό αντανακλάται παντού από την ανάλυση για την ελληνική κοινωνία έως την καθημερινή δράση του Κόμματος. Θα πιάσω ένα μόνο θέμα, αυτό της εργατικής αριστοκρατίας.

Η εργατική αριστοκρατία εμφανίστηκε στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Οικονομική βάση της εμφάνισης και της ύπαρξής της είναι το μονοπωλιακό κέρδος. Χάρη σε αυτό, η μεγάλη αστική τάξη των χωρών αυτών είχε τη δυνατότητα, κρατώντας σε χαμηλά επίπεδα τα ημερομίσθια της βασικής μάζας των εργατών και καταληστεύοντας τις αποικίες, να εξαγοράσει οικονομικά το ανώτερο στρώμα των «δικών» της εργατών.

Στις Θέσεις του 18ου Συνεδρίου έμπαινε καθήκον: «Να μελετηθεί η σύγχρονη εργατική αριστοκρατία, δηλαδή το εξαγορασμένο, διεφθαρμένο τμήμα της εργατικής τάξης που συνιστά την κοινωνική βάση του ρεφορμισμού και του οπορτουνισμού» (θέση 83). Στις Θέσεις για το 19ο διαπιστώνεται ότι: «...η ένταξη στην ΕΕ-ΟΝΕ, διαμόρφωσε την εργατική αριστοκρατία» (θέση 21). Ποια είναι η εργατική αριστοκρατία στη χώρα μας; Απ' όσο ξέρω δεν υπάρχουν μελέτες σχετικές. Να υποθέσω μόνον μπορώ με βάση την τακτική του Κόμματος και κάποια άρθρα στον κομματικό Τύπο, τα οποία διαπιστώσεις κάνουν και όχι έρευνα, πως πρόκειται για ένα τμήμα της δημοσιοϋπαλληλίας και των εργαζομένων στις πρώην ΔΕΚΟ. Οι διευθυντές σχολείων, για παράδειγμα, πρέπει να θεωρούνται εργατική αριστοκρατία, γιατί υπήρξε σκέψη σε κομματικά όργανα ή όργανα του ΠΑΜΕ να διαγραφούν από τα σωματεία. Δεν έχω χώρο να επεκταθώ, αλλά πάντως όποιος ξέρει λίγο τις συνθήκες στην εκπαίδευση καταλαβαίνει, ότι είναι αστείο να αντιμετωπίζει τον διευθυντή ενός δημοτικού ή ενός γυμνασίου σαν εργατική αριστοκρατία. Οσο για τους εργαζόμενους στις πρώην ΔΕΚΟ και μόνον η συμμετοχή τους σε σκληρούς ταξικούς αγώνες την τελευταία τριετία δείχνει πως δεν έχουν σχέση με την εργατική αριστοκρατία.

Τελειώνοντας, να πω ότι το ασφαλές και αδιάψευστο κριτήριο μίας ανάλυσης και της γραμμής που προκύπτει από αυτήν, είναι η απήχησή της σε αυτούς που απευθύνεται. Η γραμμή των Θέσεων εφαρμόζεται εδώ και καιρό από το Κόμμα. Ομως, σε αυτή την συγκυρία, η καθήλωση και η υποχώρηση του κόμματος στα συνδικάτα και μάλιστα στα εργατικά συνδικάτα, το εκλογικό αποτέλεσμα στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές, πρέπει να προβληματίσουν την ηγεσία αν η ανάλυση και η γραμμή αυτή καταγράφει αυτό που συμβαίνει και υποδεικνύει αυτό που χρειάζεται.

Σημείωση: Χρειάζεται προσοχή σε ορισμένες διατυπώσεις στις θέσεις που μπορούν να παρεξηγηθούν. Για παράδειγμα γράφεται: «Καθυστέρησε η αξιοποίηση του διαδικτύου, αλλά και το μέτωπο αντιμετώπισής του ως ιδεολογικού μέσου του ταξικού αντιπάλου και μέσου φραξιονισμού» (θέση 55). Εδώ μοιάζει σαν να δαιμονοποιείται μία τεχνολογική καινοτομία. Είναι σαν να λέμε πως τα καφενεία είναι μέσο φραξιονισμού, επειδή μπορεί να μαζεύονται σε αυτά φραξιονιστές.