Κυριακή 19 Αυγούστου 2012
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 16
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΓΥΝΑΙΚΑ
ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
«Λάστιχο» η δουλειά και η ζωή τους

Στον τομέα των υπηρεσιών συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος των εργαζόμενων γυναικών τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε ολόκληρη την ΕΕ. Η οικονομική δραστηριότητα του κεφαλαίου στην παροχή υπηρεσιών εμφανίζει αυξητική τάση. Η τάση αυτή ενισχύεται από μια σειρά παράγοντες, όπως για παράδειγμα από την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών λόγω της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά και από παράγοντες όπως η εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών Παιδείας, Πρόνοιας και Υγείας και η διείσδυση του κεφαλαίου σε τομείς που μέχρι πρότινος καλύπτονταν από το αστικό κράτος ή από το ατομικό νοικοκυριό.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει Σχέδιο Εκθεσης της Επιτροπής Δικαιωμάτων των γυναικών και Ισότητας των Φύλων του Ευρωκοινοβουλίου, το μεγαλύτερο μέρος του ενεργού γυναικείου πληθυσμού εργάζεται στον τομέα των υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, στην ΕΕ το 2010 καταγράφηκε μέσος όρος 83,1% έναντι 58,1% του ενεργού ανδρικού πληθυσμού. Το Σχέδιο Εκθεσης έχει ως θέμα τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων αυτών γυναικών και περιλαμβάνει ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία και επισημάνσεις.

Κυριαρχεί η εργασιακή «ευελιξία»...

Η μερική απασχόληση διευρύνει συνεχώς τα ποσοστά της και, σύμφωνα με το κείμενο του Σχεδίου Εκθεσης, έφτασε στο 19,2% του συνόλου της απασχόλησης στην ΕΕ το 2010. Από το ποσοστό αυτό δυσανάλογα μεγάλο μέρος αντιστοιχεί σε εργαζόμενες γυναίκες. Την ίδια χρονιά, το 2010, με μερική απασχόληση υπολογίζεται ότι εργαζόταν το 31,9% του ενεργού γυναικείου πληθυσμού έναντι του 8,7% του αντίστοιχου ανδρικού πληθυσμού. Με άλλα λόγια, το 78% της μερικής απασχόλησης αφορά τις εργαζόμενες γυναίκες.


Οι γυναίκες αποτελούν το μεγάλο μέρος των εργαζόμενων με ευέλικτες μορφές εργασίας. Τέτοιες μορφές αποτελούν η προσωρινή και η διακεκομμένη εργασία, η ημιαπασχόληση και η δουλειά με μειωμένο ωράριο, η εργασία κατ' οίκον. Οι μορφές αυτές αυξάνονται βέβαια στο σύνολο των εργαζομένων, κυριαρχούν όμως σε μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζόμενων γυναικών. Για παράδειγμα, το 2010 στην ΕΕ το ποσοστό του ενεργού γυναικείου πληθυσμού με σύμβαση ορισμένου χρόνου υπολογίζεται στο 14,5%, υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό του ενεργού ανδρικού πληθυσμού, που υπολογίζεται στο 13%.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ελλάδα αποτελεί ο κλάδος του τουρισμού - επισιτισμού, ο οποίος έχει υψηλή γυναικεία σύνθεση. Η εργασία των γυναικών σε αυτόν γίνεται κυρίως με ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, που παίρνουν ποικίλες μορφές: Από τη μερική απασχόληση, τη σύμβαση ορισμένου χρόνου ακόμα και μιας μέρας, την ανασφάλιστη δουλειά, την εποχική απασχόληση, μέχρι την ανασφάλιστη δουλειά και τους ενοικιαζόμενους εργαζόμενους από μεγάλα εργολαβικά γραφεία. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και για τις εργαζόμενες στον κλάδο του εμπορίου. Τα ελαστικά ωράρια εργασίας έχουν επικρατήσει σε γενικευμένη έκταση τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα συνέβαλε σε αυτό η απελευθέρωση των ωραρίων των καταστημάτων, που είναι πλέον πραγματικότητα σε πολλά κράτη - μέλη της ΕΕ.

Τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις τόσο η ΕΕ όσο και οι κυβερνήσεις, αλλά και οι ίδιοι οι εργοδότες, τις παρουσίασαν ως συμφέρουσες για τις εργαζόμενες γυναίκες, με το σκεπτικό ότι τις διευκολύνουν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις της οικογένειας και παράλληλα στη δουλειά. Ετσι η «ευέλικτη» εργασία παρουσιάστηκε ως εργασιακή σχέση προσαρμοσμένη στις γυναίκες και «κατάλληλη» γι' αυτές. Ομως, η πείρα σήμερα επιβεβαιώνει το ακριβώς αντίθετο, καθώς η εφαρμογή και η επέκταση αυτών των εργασιακών σχέσεων πολλαπλασίασε τα προβλήματα των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων. Στην πράξη, τα παραπάνω μεταφράζονται σε αύξηση της εργασίας κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, σε μη ομαλά, απρόβλεπτα ωράρια εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι όλο και περισσότερες γυναίκες να υφίστανται αλλαγές στα ωράρια με τα οποία δουλεύουν από τη μια εβδομάδα, ακόμα και από τη μια μέρα στην άλλη, πράγμα που υψώνει ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν τόσο στις υποχρεώσεις της δουλειάς όσο και στις ευθύνες που τις βαραίνουν στα πλαίσια της οικογένειας και του νοικοκυριού.

και η ανειδίκευτη εργασία

Το Σχέδιο Εκθεσης επισημαίνει ακόμα πως και στον τομέα των υπηρεσιών οι γυναίκες αμείβονται με μισθούς χαμηλότερους κατά 17,1%, κατά μέσο όρο, σε σύγκριση με τους άνδρες. Ως έναν από τους παράγοντες που παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της ανισότητας στους μισθούς ανδρών και γυναικών, εντοπίζει τον «κάθετο και οριζόντιο διαχωρισμό της αγοράς εργασίας». Οι εργαζόμενες, δηλαδή, από τη μια δουλεύουν πιο συχνά με συνθήκες μερικής απασχόλησης και από την άλλη δεν κατέχουν τις ίδιες θέσεις εργασίας με τους άνδρες.

Σχετικά με τον οριζόντιο διαχωρισμό με βάση το φύλο στον τομέα των υπηρεσιών, τα στοιχεία του κειμένου υποστηρίζουν το εξής: Περίπου το ήμισυ των γυναικών που εργάζονται περιορίζεται στα 10 από τα 130 επαγγέλματα της διεθνούς τυποποιημένης ταξινόμησης επαγγελμάτων (ISCO) της ΔΟΕ. Ανάμεσα σε αυτά τα επαγγέλματα συγκαταλέγονται τα ακόλουθα: πωλήτριες και υπάλληλοι επίδειξης προϊόντων σε καταστήματα, οικιακό προσωπικό, καθαρίστριες, εργαζόμενες σε πλυντήρια και σιδερωτήρια, απασχολούμενες στην παροχή ατομικής φροντίδας, λοιποί υπάλληλοι γραφείου, βοηθοί επαγγελματιών παροχής υπηρεσιών διοίκησης, προσωπικό σε ξενοδοχεία και εστιατόρια, γραμματείς και χρήστες μηχανημάτων με πληκτρολόγιο, βοηθοί επαγγελματιών του χρηματοοικονομικού και εμπορικού κλάδου, βοηθοί επαγγελματιών νοσηλευτικής και μαιευτικής. Υπάρχει δηλαδή η τάση, η δουλειά των γυναικών να θεωρείται ως μια προέκταση των ευθυνών που έχουν στο σπίτι, στη φροντίδα της οικογένειας.

Ο κλάδος του τουρισμού - επισιτισμού αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα και πάλι. Η αυξημένη εργασία γυναικών σε αυτόν σχετίζεται με τη χαμηλή ειδίκευση που οι θέσεις εργασίας που κατέχουν απαιτούν. Η γυναίκα από το νοικοκυριό είναι σε σημαντικό βαθμό «εκπαιδευμένη» να γίνει καμαριέρα σε ένα ξενοδοχείο, να καθαρίζει, να μαγειρεύει σε μια κουζίνα. Αντίστοιχα, οι εργαζόμενες στο εμπόριο δουλεύουν σε θέσεις εργασίας που κατά κανόνα δεν απαιτούν ειδικές γνώσεις. Ακόμα και στις περιπτώσεις που η εργασία τους απαιτεί κάποια μυϊκή δύναμη, όπως για παράδειγμα να σηκώνουν βάρος, αυτό δε συνιστά εμπόδιο για το κεφάλαιο στην εκμετάλλευση γυναικών, με δραματικές συνέπειες στην υγεία τους.

Οι γυναίκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων που αποτελούν σημαντικό μέρος των εργαζομένων που δουλεύουν με ευέλικτες και ελαστικές μορφές απασχόλησης, σε θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης, με μισθούς και μεροκάματα που καθηλώνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα έχουν θέση στην πρώτη γραμμή της πάλης. Μέσα από το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, με τη συμμετοχή τους στα συνδικάτα, με την οργάνωσή τους στο χώρο δουλειάς, να απορρίψουν το μονόδρομο της ζωής - λάστιχο που τους προτείνουν και να παλέψουν για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών τους.


Ευτυχία ΧΑΪΝΤΟΥΤΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ