Η τρίτη (και τελευταία) σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών απασχόλησε λιγότερο από τις άλλες την κοινή γνώμη, μ' όλο που εκεί συζητήθηκε το θέμα της «διπλής ονομασίας», ενώ οι σημειώσεις του Α. Παπανδρέου είναι λειψές: η σελίδα αρχίζει από το σημείο 2, όπου αναφέρεται: «Φόρμουλα των δύο ονομάτων "Δημοκρατία των Σκοπίων" με ελεύθερη χρήση του "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" από τα Σκόπια». Διαβάζουμε:

• «Κανείς δεν μπορεί να επιβάλει στον Γκλιγκόροφ τη λύση».
• «Θα ληφθεί απόφαση τη Δευτέρα» (σ.σ. 15.6).
• «Αναβολή σημαίνει αναγνωρίσεις».

ΜΕΤΑ αναρωτιέται: «Να δεχτούμε επιθετικό προσδιορισμό;» μνημονεύει το Κυπριακό («μέχρι την επόμενη Πέμπτη») και παραθέτει λακωνικά τις απόψεις της προέδρου του ΣΥΝ και της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ:

ΔΑΜΑΝΑΚΗ: «Ναυτικός αποκλεισμός (ΟΧΙ), Μάαστριχτ (χρόνος)».

ΠΑΠΑΡΗΓΑ: «Καταλήξαμε και πάλι στα ίδια».

Αυτή τη φορά, η Γραμματέας του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα «λόγω γενικότερων διαφωνιών» δεν προσυπέγραψε την ανακοίνωση της Προεδρίας.

ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΩΝΤΑΣ τη στάση της είπε ότι πρόκειται για ένα κείμενο γενικόλογο και μη δεσμευτικό, τονίζοντας ότι η χώρα μας θα έπρεπε να ασκήσει ένα «γενικότερο βέτο» που να καταδικάζει το ρόλο της ΕΟΚ, των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων, οι οποίες με την πολιτική τους οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση στα Βαλκάνια.

ΣΥΜΦΩΝΑ με το τότε ρεπορτάζ του «Π», από τους λοιπούς πολιτικούς αρχηγούς που προσυπογράφουν και το κοινό ανακοινωθέν:

* Ο Μητσοτάκης δήλωσε ότι η Ελλάδα επιμένει να μην περιληφθεί η λέξη «Μακεδονία» σε οποιαδήποτε ονομασία της Δημοκρατίας των Σκοπίων. Ομως, μόνον ύστερα από ερωτήσεις των δημοσιογράφων είπε ότι αυτή η θέση αφορά και τα παράγωγα της λέξης Μακεδονία. Παράλληλα, τόνισε ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να εμπλακεί σε τυχόν στρατιωτική επέμβαση στην πρώην Γιουγκοσλαβία, άφησε όμως ανοιχτό το θέμα της συμμετοχής της χώρας μας σε ενδεχόμενο ναυτικό αποκλεισμό ή της χρησιμοποίησης ελληνικών βάσεων κατά της Σερβίας. Ανοιχτό άφησε και το θέμα της άσκησης «βέτο» από τη χώρα μας, αν οι υπόλοιποι της ΕΟΚ αποφασίσουν να προχωρήσουν στην αναγνώριση των Σκοπίων.

* Ο Α. Παπανδρέου τόνισε ότι δεν πρέπει να δεχτούμε στην ονομασία των Σκοπίων παράγωγα της λέξης «Μακεδονία», αφήνοντας έτσι να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση ίσως δεχτεί κάποια συμβιβαστική λύση στο θέμα. Είπε ακόμη ότι η χώρα μας δεν πρέπει να συμμετάσχει σε ναυτικό αποκλεισμό της Σερβίας, ούτε να επιτρέψει τη χρησιμοποίηση ελληνικών βάσεων σε τυχόν «ειρηνευτική» αποστολή στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Τέλος, τάχθηκε ξεκάθαρα υπέρ της χρήσης, του «βέτο».

* Η Μαρία Δαμανάκη είπε ότι θα πρέπει να ξεκαθαριστεί από την κυβέρνηση ότι η χώρα μας δε θα εμπλακεί στρατιωτικά στα Βαλκάνια, αλλά και δε θα συμμετάσχει - επιδιώκοντας να κάνουν το ίδιο και οι άλλες, βαλκανικές χώρες - σε ναυτικό αποκλεισμό της Σερβίας. Για το θέμα του «βέτο» είπε ότι θα πρέπει να συζητηθεί και να χρησιμοποιηθεί μόνον αφού έχουν σταθμιστεί όλα τα δεδομένα.

ΠΡΙΝ από την τρίτη σύσκεψη (και παρά την απόφαση που πάρθηκε) ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης προωθεί συμβιβασμό με τη διαμεσολάβηση του Πορτογάλου Πινέιρο.

ΑΜΕΣΩΣ μετά, στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας, «οι 12» λένε ότι αναγνωρίζουν τα Σκόπια με όνομα που δε θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία». Τι ακολουθεί συνοπτικά:

• Στις 7 Δεκεμβρίου η Ελλάδα απορρίπτει την έκθεση του (μεσολαβητή της ΕΕ) Ο' Νιλ για ονομασία «Μακεδονία - Σκόπια».
• Στις 10 γίνεται τεράστιο συλλαλητήριο.
• Στις 11 οι Αμερικάνοι πετυχαίνουν την αναγνώριση των Σκοπίων από τον ΟΗΕ.
• Στις 7 Απριλίου 1993 τα Σκόπια γίνονται αποδεκτά στον ΟΗΕ με την προσωρινή ονομασία FYROM ή ΠΓΔΜ.
• Στις 14 Μαΐου οι Βανς και Οουεν (διαμεσολαβητές για το σκοπιανό) υποβάλλουν πρόταση με την ονομασία «Νέα Μακεδονία», κάτι που αποδέχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αν και δεν το λέει δημοσίως. Το κλίμα της εποχής είναι αρνητικό για την αποδοχή συμβιβαστικής λύσης. Ομως τη... λύση δίνει ο Γκλιγκόροφ, ο οποίος (29 Μαΐου) απαντά αρνητικά στον γγ του ΟΗΕ και στους Βανς - Οουεν, λέγοντας ότι δεν αποδέχεται κανένα συμβιβασμό.
• Τον Νοέμβριο του 1993, ο Κάρολος Παπούλιας (έχουμε πλέον κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ) με επιστολή του στον Μπούτρος Γκάλι και τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Γ. Κρίστοφερ εκφράζει την ανησυχία του για την αδιαλλαξία Γκλιγκόροφ αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν έχει νόημα η συνέχιση διαβουλεύσεων αν συνεχιστεί η αδιάλλακτη στάση. Στην ίδια επιστολή εκφράζεται η ανησυχία για τη Βοσνία και το Κόσσοβο.
• Στις 17 Φεβρουαρίου του 1994 η κυβέρνηση Παπανδρέου επιβάλλει εμπάργκο στα Σκόπια. Ακολουθούν κινήσεις από την Κομισιόν για την καταδίκη της Ελλάδας χωρίς αποτέλεσμα.
• Τον Σεπτέμβριο του 1995 υπογράφεται η Ενδιάμεση Συμφωνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με στόχο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης. Η Ενδιάμεση Συμφωνία έχει 7ετή διάρκεια.
• Σήμερα, οι συζητήσεις συνεχίζονται, ο Σημίτης λέει ότι δεν μπορεί να υπάρξει κατάληξη πριν από το 2002, αλλά το θέμα του ονόματος «μυρίζει»!

ΚΑΤΑ τα άλλα:

• Τα ελληνοτουρκικά είχαν σκαμπανεβάσματα - σήμερα βρισκόμαστε στο αίσθημα Γιωργάκη - Τζεμ και μπροστά σε μια καταρρέουσα (οικονομικά κι όχι μόνο) Τουρκία που προσβλέπει στην Ευρώπη σαν σε σανίδα σωτηρίας...
• Σύσκεψη πολιτικών αρχηγών δεν επαναλήφθηκε...