Πρόκειται για εντυπωσιακά φιλοτουρκική στάση του ΕΚ, που ανατρέπει ριζικά τη χρόνια επιφυλακτικότητά του έναντι της «άνευ όρων» σύσφιξης των ευρωτουρκικών σχέσεων. Αποκαλύπτει ακόμη, την υποκρισία της πλειοψηφίας της Ολομέλειας που καταπατά όλες τις μέχρι τώρα διακηρύξεις περί «δημοκρατικών αξιών», και δημιουργεί έντονα ερωτηματικά για την ελεγχόμενη πορεία των σχέσεων ΕΕ - Τουρκίας. Οπως δήλωσε ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Στρατής Κόρακας,«τα χρηματοδοτικά ανοίγματα προς την Τουρκία είναι βέβαιο ότι θα αποθρασύνουν το καθεστώς και θα αξιοποιηθούν στο εσωτερικό της χώρας ως εχέγγυα δημοκρατικότητας».

Η συζήτηση στο ΕΚ έγινε στη βάση της έκθεσης του Αυστριακού σοσιαλιστή ευρωβουλευτή Χάνες Σβόμποντα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ο ίδιος ο αρμόδιος για τη διεύρυνση Γερμανός επίτροπος Γκ. Φερχόιγκεν κατέστησε σαφές ότι «δεν υπάρχουν περιθώρια και υπόλοιπα για επιπλέον χρηματοδοτήσεις», εξαιτίας της «συμφωνίας του Βερολίνου». Επιπλέον, το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ, το οποίο και είναι αρμόδιο να αποφασίσει για τη σχετική πρόταση, θεωρείται πολύ δύσκολο να υιοθετήσει την πρόταση του ΕΕ για «δημοσιονομικούς» αλλά και για πολιτικούς λόγους. Η χτεσινή πρόταση του ΕΚ δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα για το Συμβούλιο, είναι μια απλή «γνωμοδότηση».

Και όμως, παρ' όλα αυτά, η πλειοψηφία του ΕΚ με 285 ψήφους υπέρ, 219 κατά και 19 αποχές υπερψήφισε την υπερβολικά φιλοτουρκική πρόταση, με πρωτοβουλία της ευρω-σοσιαλιστικής ομάδας και των «πράσινων» του Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, σθεναρών υποστηρικτών, εδώ και καιρό, του καθεστώτος της Αγκυρας. Το βασικό ερώτημα που προβάλλει αμείλικτο είναι το εξής: Γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέλεξε να προτείνει κάτι το οποίο δεν φαίνεται ότι μπορεί να υιοθετηθεί ούτε από την Κομισιόν ούτε από το αρμόδιο Συμβούλιο Υπουργών; Πολύ περισσότερο για ένα ζήτημα, αυτό των ευρω-τουρκικών σχέσεων, για το οποίο το Ευρωκοινοβούλιο υποτίθεται ότι διατηρούσε «επιφυλακτική» στάση στο όνομα του «εσωτερικού εκδημοκρατισμού».

Οπως δήλωσε και ο αρμόδιος επίτροπος «τέτοιου είδους πρόταση δεν έχει νόημα, επί του παρόντος». Θα πρέπει, επομένως, να εκτιμηθεί ως προειδοποιητική βολή για μια κυοφορούμενη αλλαγή πολιτικής των κυρίαρχων κύκλων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και, βέβαια, το θέμα δεν αφορά μόνο την Τουρκία αλλά το σύνολο της «χρηματοδότησης» - εξάρτησης των υποψηφίων προς ένταξη χωρών, ιδιαίτερα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως επίσης και της πάγιας γερμανικής απαίτησης για «αναθεώρηση» του κοινοτικού προϋπολογισμού (έσοδα και έξοδα της ΕΕ) που θα συζητηθεί μέχρι το 2003, μαζί με την «αναθεώρηση» της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

Το Συμβούλιο, από το Σεπτέμβρη του 2000, κάλεσε το ΕΚ να «γνωμοδοτήσει» σύμφωνα με το άρθρο 308 της Συνθήκης σχετικά με την «πρόταση κανονισμού» του Συμβουλίου «για τη βοήθεια» στην Τουρκία και για την υλοποίηση της «Εταιρικής σχέσης προσχώρησης» (ΕΣΠ), σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ελσίνκι (Δεκέμβρης 1999).

Η «εταιρική σχέση προσχώρησης» θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από «ενιαίο πλαίσιο» και η Κομισιόν προβλέπει για την επόμενη πενταετία ετήσιο συνολικό ποσό ύψους 177 εκατ. ευρώ. Το ΕΚ προτείνει την επιπλέον χρηματοδότηση της Τουρκίας, η οποία «θα πρέπει να συμπεριληφθεί στα χρηματοδοτικά μέσα ISPA και SAPARD προκειμένου να διασφαλιστεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης για όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες».

Πρόκειται για χρηματοδοτικά μέσα που αφορούν όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, αλλά στα οποία το ΕΚ είχε αρνηθεί να συμπεριλάβει την Κύπρο και τη Μάλτα με τον ισχυρισμό ότι χρηματοδοτούνται από το ευρω-μεσογειακό πρόγραμμα MEDA, στο οποίο, όμως, συμπεριλαμβάνεται και η Τουρκία, εκταμιεύοντας ένα καθ' όλα σεβαστό κονδύλι.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν και του Συμβουλίου, με συμφωνία της Ελλάδας, η από δω και πέρα χρηματοδότηση της Τουρκία «αποφασίζεται με ειδική πλειοψηφία», δηλαδή καταργείται η δυνατότητα βέτο και καθίσταται σχεδόν ακατόρθωτο να συμφωνήσουν κάποια κράτη - μέλη να μπλοκάρουν τη διαδικασία, εκτός αν το προτείνει κάποια από τις ευρωπαϊκές «μεγάλες δυνάμεις».

Γίνεται φανερό ότι η πορεία προσχώρησης της Τουρκίας στην ΕΕ, μετά τις αποφάσεις του Ελσίνκι, γίνεται με τουρκικούς και όχι ελληνικούς όρους. Από την πλευρά του, ο αρμόδιος επίτροπος Γερμανός Γκ. Φερχόιγκεν, επισήμανε ότι «μετά το Ελσίνκι έχει αυξηθεί η συναίνεση έναντι της Τουρκίας», ότι η «εταιρική σχέση προσχώρησης» «είναι το πιο σημαντικό έγγραφο της δεκαετίας για τις ευρω-τουρκικές σχέσεις» και ότι «το μπαλάκι είναι στην Τουρκία που θα προσχωρήσει μονάχα όταν θα πληροί τους όρους».

Η Κομισιόν αρνείται «επί του παρόντος» την πρόταση του ΕΚ για επιπλέον χρηματοδότηση, εξαιτίας της «συμφωνίας του Βερολίνου» (Ατζέντα 2000). Οσον αφορά τα «αποτελέσματα» του Ελσίνκι αυτά «δεν μπορούν να μετρηθούν, π.χ., στις φυλακές, αλλά στο πώς συζητείται κατ' αρχήν το πρόβλημα» από τις καθεστωτικές αρχές.