Κυριακή 18 Φλεβάρη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 27
ΡΕΠΟΡΤΑΖ
ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΗΣ
Μια ζωή αφιερωμένη στην υπόθεση του Κόμματος
  • 54 χρόνια μετά τη δολοφονία του στη Λάρισα
  • Ο κομμουνιστής, ο καθοδηγητής, ο χαρισματικός λαϊκός ηγέτης
  • Αγνωστες στιγμές από το μαρτυρικό του θάνατο
  • Η θυσία του παράδειγμα πίστης, αφοσίωσης και φρονηματισμού

Συμπληρώθηκαν τούτο τον καιρό 54 χρόνια από τη στυγερή δολοφονία ενός άξιου τέκνου του λαού και ενός πιστού, αφοσιωμένου και χαρισματικού ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, του Σπύρου Καλοδίκη (Σ.Κ.)

Το αποτρόπαιο αυτό έγκλημα έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί δεν έγινε από τις παρακρατικές συμμορίες του μοναρχοφασισμού, όπως του δημοσιογράφου Κώστα Βιδάλη και τόσων άλλων αγωνιστών, αλλά από όργανα του επίσημου κράτους: Από ασφαλίτες της Χωροφυλακής Λάρισας.

Θα μεταφερθούμε στα τέλη Νοέμβρη 1947 στη Λάρισα. Ο εμφύλιος πόλεμος στην έντασή του. Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού δίνουν μάχες ακόμα και στα προάστια της πόλης.

Εχει σχεδόν νυχτώσει και ο χιονισμένος Ολυμπος στέλνει τις «παγωμένες του ριπές». Οι δρόμοι είναι σχεδόν έρημοι.

Σ' ένα απόμερο δρομάκι ο Σπύρος Καλοδίκης έχει ένα σημαντικό ραντεβού με κάποιο στέλεχος της Κομματικής Οργάνωσης. Καθώς βαδίζει στο σημείο συνάντησης, ένας ασφαλίτης με πολιτικά τον σταματάει για έλεγχο ταυτότητας.

Ο Σπύρος Καλοδίκης με το πανύψηλο ανάστημά του τον απωθεί, τον ρίχνει κάτω και απομακρύνεται τρέχοντας.

Η τελευταία πράξη

Ο ασφαλίτης, μετά τον αιφνιδιασμό, σηκώνεται και αρχίζει να τον καταδιώκει, σφυρίζοντας με την αστυνομική του σφυρίχτρα.

Για κακή του τύχη στην πρώτη γωνιά που φτάνει για να ξεφύγει, ένας άλλος ασφαλίτης τον πυροβολεί και τον τραυματίζει θανάσιμα. Γονατίζει, αλλά πριν πέσει, σηκώνεται - με όσες δυνάμεις του έχουν απομείνει - στητός και ολόρθος, καταπίνει τα σημειώματα που κρατάει στα χέρια του και σωριάζεται αναίσθητος.

Τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο της πόλης. Και οι πρώτοι που καταφθάνουν είναι ο διοικητής Χωροφυλακής και ο εισαγγελέας. Πάνω από το σύντροφό μας, που χαροπαλεύει, στήνεται μια μακάβρια σύσκεψη, προφανώς όχι ανθρώπων, αλλά κανιβάλων. Ζητούμενο είναι να ανοίξουν το στομάχι του για να πάρουν τα σημειώματα που έχει καταπιεί. Καλούν το χειρουργό Ράπτη, κλινικάρχη και σημαίνοντα παράγοντα της Δεξιάς, και του ζητούν να κάνει την επέμβαση.

Ο γιατρός - και είναι προς τιμήν του - αρνείται, λέγοντας: «Οσο ζει, δεν μπορώ να διαπράξω ένα τόσο αποτρόπαιο έγκλημα». Αυτή είναι η μία εκδοχή. Αλλά υπάρχει και δεύτερη, που αναφέρει σε βιβλίο του ο αντιστασιακός δημοσιογράφος και συγγραφέας Λάζαρος Αρσενίου, σύμφωνα με την οποία ο γιατρός είπε: «Το πρόβλημα είναι να τον σώσουμε και όχι να τον αποτελειώσουμε».

Η επέμβαση - σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες - πραγματοποιήθηκε την επομένη μέρα, όταν ο Σπύρος Καλοδίκης έχει υποκύψει στα τραύματά του και είναι πλέον νεκρός. Αλλά «άνθρακες ο θησαυρός», γιατί τα σημειώματα έχουν ήδη καταστραφεί από τα γαστρικά υγρά του στομάχου.

Αυτή είναι και η τελευταία πράξη της πλούσιας σε πολύμορφους αγώνες ζωής του, αφιερωμένης στις Αρχές και τους κανόνες λειτουργίας του Κόμματος.

Ενα διαμάντι του Κόμματος

Αλλά ποιος είναι ο Σπύρος Καλοδίκης; Οι πολλές δεκαετίες που πέρασαν είναι φυσικό να έχουν αδυνατίσει τη μνήμη, ακόμα και παλιών συντρόφων. Πολλοί δε νέοι ίσως θα ακούν για πρώτη φορά το όνομά του.

Ο εκλεκτός συνάδελφος Δημήτρης Σέρβος σ' ένα σύντομο δημοσίευμά του στο «Ριζοσπάστη» γράφει: «Ο Σπύρος Καλοδίκης γεννήθηκε στους Παξούς των Επτανήσων και ήταν λιμενεργάτης. Η μεταξική δικτατορία τον συλλαμβάνει στις 16 Απριλίου 1938 και τον κλείνει στις φυλακές Ακροναυπλίας. Το 1939 μεταφέρθηκε - σαν φυματικός - στο Σανατόριο της Πέτρας Ολύμπου και από κει στον Αη Στράτη. Τον Ιούλη 1940 δραπετεύει, έρχεται στην Αθήνα και δουλεύει στην Κομματική Οργάνωση Αθήνας (ΚΟΑ). Και το 1942 εκλέγεται από την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής».

Αλλά το δημοσίευμα του αγαπητού συναδέλφου μάς δίνει και μία άλλη σημαντική πληροφορία: Οτι είναι αυτός ο Σπύρος Καλοδίκης που οργάνωσε στις 28 Απριλίου 1941 την πρώτη αντιχιτλερική - αντικατοχική συγκέντρωση στην πλατεία Ομόνοιας και μίλησε στους Αθηναίους για την κατάσταση στη χώρα μας.

Και η αντιφασιστική αυτή συγκέντρωση είναι ο προπομπός των παλλαϊκών συλλαλητηρίων που θα ακολουθήσουν το 1943 και 1944 ενάντια στην πολιτική επιστράτευση και την κάθοδο των Βουλγάρων του Φίλωφ στη Μακεδονία. Διαδηλώσεις που έφεραν το όνομα της αδούλωτης Αθήνας στα πέρατα του κόσμου. Οργανωτής των ανεπανάληπτων αυτών διαδηλώσεων ο Σπύρος Καλοδίκης, οργανωτικός γραμματέας της ΚΟΑ, με Α` Γραμματέα τον Βασίλη Μπαρτζώτα (Φάνη).

Στη Θεσσαλία

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας ο Σ. Κ. βρίσκεται στο Βόλο, Γραμματέας της Περιφερειακής Οργάνωσης Μαγνησίας του ΚΚΕ.

Την εποχή αυτή το Κόμμα μας κάνει δυο σπουδαίες, όσο και αναγκαίες οργανωτικές κινήσεις. Στέλνει στη Θεσσαλία δύο σημαντικά και δοκιμασμένα στελέχη του: Τον Αχιλλέα Μπλάνα, γραμματέα του Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ, με οργανωτικό γραμματέα τον Σ. Κ.

Οι τοποθετήσεις αυτές ήταν απαραίτητες. Πρώτο, γιατί οι θεσσαλικές οργανώσεις είχαν αποδυναμωθεί από άποψη στελεχών μετά την απελευθέρωση: Ο Κώστας Καραγιώργης, γραμματέας του Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ, πηγαίνει στην Αθήνα σαν διευθυντής του «Ριζοσπάστη», ο Αδάμ Μουζενίδης έχει ήδη φύγει από το Βόλο, ενώ άλλοι έχουν σταλεί σε άλλες κομματικές δουλιές.

Και δεύτερο, γιατί οι οργανώσεις της Δεξιάς με την ολόπλευρη υποστήριξη του μοναρχοφασιστικού κράτους, των ληστοσυμμοριών Σούρλα, Καλαμπαλίκη κ.ά., αλλά και των Αγγλων επικυρίαρχων έχουν αναδιοργανωθεί, έχουν αναθαρρήσει και αντεπιτίθενται ενάντια στο Λαϊκό Δημοκρατικό Κίνημα.

Η στροφή στην πολιτική και οργανωτική δουλιά του Κόμματος δεν αργεί να φανεί. Και σε λίγο καιρό δίνει το μεγάλο «παρών» στον αγώνα ενάντια στις διώξεις και τον κατατρεγμό του λαού. Και θα μείνουν στην ιστορία τα παλλαϊκά συλλαλητήρια του Βόλου, με αποκορύφωμα εκείνο που έγινε με τον ερχομό του Ν. Ζαχαριάδη και την ομιλία του στο ποδοσφαιρικό γήπεδο της Νέας Ιωνίας, που χτυπήθηκε από τη Χωροφυλακή κατά την ειρηνική του διάλυση, με νεκρούς και τραυματίες.

Με τον Καλοδίκη στο Βόλο

Την εποχή αυτή ο γράφων βρίσκεται στο Βόλο, αρχισυντάκτης της καθημερινής ΕΑΜικής εφημερίδας «Αναγέννηση» και της εβδομαδιαίας του Κόμματος «Λευτεριά».

Από τη θέση αυτή, αλλά και σαν μέλος της Επιτροπής Πόλης Βόλου του ΚΚΕ μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τον Σ.Κ. με τις καθημερινές συνεργασίες μας.

Αν και πέρασαν τόσα χρόνια, δε θα ξεχάσω την πρώτη μας συνάντηση. Εβλεπα ότι είχα μπροστά μου έναν χαρισματικό ηγέτη: Απλό, νηφάλιο, με φωτεινό μυαλό και καθαρή σκέψη. Που έπιανε την ουσία των προβλημάτων και τη μετέτρεπε σε κινητήρια δύναμη και αγωνιστική δράση. Ηταν ένας ανεπανάληπτος καθοδηγητής, που συνδύαζε την μπολσεβίκικη επαναστατική έξαρση και την επτανησιακή φινέτσα και ευγένεια.

Τη σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Σ.Κ. μου την έκανε παλιός σύντροφος από τους παράγοντες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του Βόλου, λέγοντας:

- Ξέρεις τι εστί Καλοδίκης; Θα σου το πω με λίγα λόγια: «Παίρνει ένα μαραθωνοδρόμο που μόλις έχει τερματίσει κατάκοπος. Του μιλάει για λίγα λεπτά της ώρας και είναι έτοιμος και ικανός να τρέξει άλλον ένα μαραθώνιο».

Με την ένταση του εμφυλίου πολέμου, τη σύλληψη και φυλάκιση του Αχιλλέα Μπλάνα, ο Σ. Κ. περνάει στην παρανομία. Πηγαίνει στη Λάρισα σαν γραμματέας του Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας του ΚΚΕ, όπου και δολοφονείται.

Επίκαιρα μηνύματα

Η περίπτωση του Σ. Κ. και τα μηνύματα που στέλνει ο ηρωικός του θάνατος, ουδέποτε ήταν τόσο επίκαιρα όσο σήμερα, που νέοι «αστέρες» της αποστασίας, με τις βαθιά λαθεμένες θέσεις τους, στρέφονται ενάντια στο Κόμμα, το οποίο τους ανέδειξε, τους τίμησε και τους καταξίωσε στην κομματική, πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Και μάλιστα σε μια εποχή που το Κόμμα μας κάνει το μεγάλο άνοιγμα στην πολιτική ζωή του τόπου για τη δημιουργία του Παλλαϊκού Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Μετώπου Πάλης.

Ζωντανές μνήμες

Το χρονικό αυτό δε στοχεύει να δώσει όλη την πολύμορφη ζωή και δράση του Σπύρου Καλοδίκη, αλλά μερικές από τις σημαντικότερες σελίδες της.

Είναι μια θύμηση ζωντανή, δεμένη με τη μαρτυρική πορεία του ΚΚΕ, το 16ο Συνέδριο του οποίου άνοιξε αυτές τις μνήμες. Και είναι οι μνήμες αυτές αμέτρητες, όπως αμέτρητες είναι και οι αταλάντευτες ζωές, οι όμορφες και δυνατές, συντρόφων που - ως την ύστατη στιγμή - στάθηκαν όρθιοι και πιστοί στο μετερίζι του Κόμματος. Και είναι αναγκαία τούτη η διαδρομή, γιατί μας φέρνει ξανά και ξανά τα μηνύματα - επίκαιρα και ζωντανά - τα οποία στέλνουν οι θυσίες τους, που σφράγισαν την υπερογδοντάχρονη πορεία του τιμημένου Κόμματος της Εργατικής Τάξης.


Του
Θανάση ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ*
*Ο Θανάσης Ζαφειρόπουλος διετέλεσε αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη» το 1944 (έκδοση του Βουνού) και το 1974-1978 μετά τη νόμιμη επανέκδοσή του


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ