Το εκδοτικό που «ευθύνεται» για τα μεγαλειώδη επιτεύγματα της σοβιετικής εκπαίδευσης και επιστήμης ξεπουλήθηκε πρόσφατα από το ρωσικό κράτος στα εκδοτικά μονοπώλια
Αν και δεν υπάρχει επίσημη ενημέρωση για τις λεπτομέρειες από την αρμόδια υπηρεσία του κράτους που βγάζει στο σφυρί τον πλούτο των λαών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, (σ.σ. πρόκειται για την «ΡΟΣΙΜΟΥΣΕΣΤΒΟ» συνθετικό των λέξεων «ρωσική περιουσία») ωστόσο τα ρωσικά ΜΜΕ κάνουν λόγο για 2,25 δισεκατομμύρια ρούβλια (περίπου 55 εκ. ευρώ) και για πολλούς «μνηστήρες», δηλαδή μεγάλες εκδοτικές επιχειρήσεις. Γεγονός καθόλου ανεξήγητο, αφού το «Διαφώτιση» εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα εκδοτικά της χώρας, εκδίδοντας περίπου το 40% όλων των σχολικών βιβλίων της Ρωσίας, με τα κέρδη του να ανέρχονται το 2010 στα 3,1 δισ. ρούβλια (περίπου 75 εκ. ευρώ)! Είναι φανερό ότι από τη μεριά των αγοραστών πρόκειται για «κελεπούρι», ενώ το αστικό ρωσικό κράτος βαρύνεται με ακόμη ένα ηχηρό ξεπούλημα όσο - όσο κυριολεκτικά...
Το εκδοτικό «Διαφώτιση» ήταν το μεγαλύτερο - σε μέγεθος - «παιδί» του γιγαντιαίου μηχανισμού για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού που στήθηκε αμέσως με την επικράτηση της Επανάστασης του Οχτώβρη. Ηταν το μεγαλύτερο σοβιετικό εκπαιδευτικό - παιδαγωγικό εκδοτικό, ενταγμένο στο σύστημα της κρατικής επιτροπής του Συμβουλίου Υπουργών της ΣΟΣΔΡ (Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρωσίας) για εκδοτικά θέματα. Ηταν ένα από τα αποτελέσματα των αποφάσεων της δεκαετίας του '30 (ιδρύθηκε το 1931 με άλλη ονομασία μέχρι και το 1964) που εδραίωσαν τις οργανωτικές και επιστημονικές βάσεις του σοβιετικού σχολικού συστήματος: «Για τη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση» (απόφαση της ΚΕ του ΠΚΚ (μπ) Σεπτ. 1931), «Για τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τον κανονισμό στα δημοτικά και γυμνάσια» (απόφαση του ίδιου οργάνου Αύγ. 1932), «Για τα σχολικά βιβλία δημοτικών και γυμνασίων» (Φεβρ. 1933) κ.ά. Ηταν αποφάσεις που βασίστηκαν στις λενινιστικές αρχές για την αναγκαιότητα της «ριζικής αναμόρφωσης της διδασκαλίας» της νεολαίας «με τρόπο που να έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας κοινωνίας που δε θα μοιάζει με την παλιά, δηλαδή της κομμουνιστικής κοινωνίας» (Λένιν, Απαντα, τ. 41, σελ. 301). Αρχές που οδήγησαν, μόλις το Δεκέμβρη του 1919, στο Διάταγμα «Για την εξάλειψη της αγραμματοσύνης του πληθυσμού» και στο άνοιγμα, παντού, σχολείων για ενήλικες, στην έκδοση αλφαβηταρίων και στις μητρικές γλώσσες των λαών της ΕΣΣΔ κ.λπ.
Το 1932, το εκδοτικό χρησιμοποιείται για την έκδοση, για πρώτη φορά στην ιστορία αυτών των λαών, σχολικών βιβλίων για τις εθνότητες της ΕΣΣΔ που δεν είχαν γραφή. Το 1939 το εκδοτικό εκδίδει 1.110 εκπαιδευτικούς - παιδαγωγικούς τίτλους σε 85,5 εκατομμύρια αντίτυπα.
Το 1941, με την έναρξη της φασιστικής επίθεσης στην ΕΣΣΔ, το εκδοτικό εκδίδει το εκπαιδευτικό βιβλίο «Αρχική πολεμική προετοιμασία», ενώ το 1942 μεταφέρεται, μαζί με χιλιάδες ακόμη παραγωγικές μονάδες, μακριά από το μέτωπο, ώστε να συνεχίσει την παραγωγή του. Από την πόλη Κίροφ, όπου πλέον βρίσκεται, εκδίδει 233 εκπαιδευτικούς τίτλους, μεταξύ αυτών και μια γραμματική της ρωσικής γλώσσας ειδικά για τους μαχητές του Κόκκινου Στρατού. Στο τέλος του πολέμου το 1945, το εκδοτικό «μετρά» 22 συνεργάτες του νεκρούς στον αγώνα για την Αντιφασιστική Νίκη. Ακολουθούν μεγάλες εκπαιδευτικές επιτυχίες, στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού για τη σοσιαλιστική εκπαίδευση, που ακολουθούνται από πλήθος βραβεύσεων από το κράτος.
Λίγο μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ - συγκεκριμένα το 1994 - εμφανίζονται τα πρώτα ιδιωτικά εκδοτικά που προσπαθούν να μπουν στην «αγορά» των εκπαιδευτικών βιβλίων, αλλά δεν μπορούν με τίποτα να ανταγωνιστούν την τεράστια υποδομή και πείρα τού «Διαφώτιση». Ετσι, λοιπόν, «φρόντισε» να το κάνει αυτό το ίδιο το αστικό κράτος για χάρη της «αγοράς», μετατρέποντάς το ίδιο σε ΑΕ και οδηγώντας το στις «αγκάλες» των μεγαλοεκδοτών, βάζοντας «ταφόπλακα» σε μια σπουδαία ιστορία και σε μια τεράστια προσφορά στους λαούς της Ρωσίας...