Κυριακή 11 Δεκέμβρη 2011
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 8
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΔΙΗΓΗΜΑ
Πορεία στην έρημο

Γρηγοριάδης Κώστας

ΤΟΜΠΡΟΥΚ: Ταξιδεύαμε μέρες και νύχτες μέσα στ' ανοιχτά καμιόνια από την Τριπολίτιδα. Ξαναφτάνομε στα γνωστά μας μέρη του Τομπρούκ. Το ξέραμε το μέρος καλά. Τόχαμε ξανά περπατήσει πολεμώντας. Από το Ελ Αλαμέιν είχαμε βάλει οι Ελληνες μπρος τους Γερμανούς και Ιταλούς φασίστες. Στην αρχή κράτησαν γερά. Εγιναν άγριες μάχες σ' αυτά τα μέρη. Υστερα τόβαλαν στα πόδια. Εμείς ξοπίσω τους. Βλέπαμε μόνο τον κουρνιαχτό τους. Ας είναι, τότε μας είχαν ανάγκη οι σύμμαχοι. Τώρα γυρίζουμε μπαγλαρωμένοι. Τώρα ο πόλεμος κερδήθηκε. Αλλοι κοπίασαν κι άλλοι τρώνε τους καρπούς.

Ηταν μια νύχτα του Απρίλη. Μια παρέα Καριωτάκια κάθονται μπρος στη σκηνή τους. Προσπαθούσαν να ρουφήξουν λίγη δροσιά. Μάταιος κόπος. Η δροσιά έρχεται τις πρωινές ώρες. Ακόμα να κατακάτσει το χαμσίνι. Το χαμσίνι αρχίζει με την ανατολή και δυναμώνει όσο ψηλώνει ο ήλιος. Ασε που δε βλέπεις τίποτα μπροστά σου. Κακά, ψυχρά. Είναι που σε πνίγει. Δεν μπορείς να πάρεις ανάσα. Τ' αντίσκηνα που μας έχουν μέσα έχουν τα χάλια τους. Από τσουβάλι και γεμάτα τρύπες. Τις μεγάλες τις φράζαμε, αμέ τις αμέτρητες τσουβαλότρυπες; Ετσι η σκηνή μας είναι μια ψιλή σίτα που μας ρίχνει μες στα μάτια μας την άμμο ψιλοκοσκινισμένη. Ωσπου να φάμε πασπαλίζεται η καραβάνα μας. Το νερό βράζει μέσα στα παγούρια. Πώς να το πιείς. Μα η ανάγκη πολυμήχανη. Ενας συνάδελφος άνοιξε και τις δυο πόρτες της σκηνής και τα κρεμάσαμε στο ρεύμα. Και να το θάμα. Ούτε ψυγείο. Και στο λεπτό.

Η τελευταία σταλαματιά από το παγούρι που δικαιούμαστε το εικοσιτετράωρο έχει στραγγιστεί κατ' ευθεία στο λάρυγγά μας και περιμένουμε με λαχτάρα το πρωί, την καινούργια διανομή. Ο σύμμαχος είναι ακριβοδίκαος. Ενα παγουράκι στον καθένα. Ισες ευκαιρίες για όλους.

Είναι άνοιξη. Αλλά πούντη η άνοιξη; Κατάξερη, άνανθη. Ιδιες οι εποχές, ίδιες οι νύχτες. Γύρω μας συρματοπλέγματα κι όσο ξανοίγει το μάτι μας η ξεραΐλα. Κι αυτό σαν δεν φυσάει το καταραμένο το χαμσίνι. Τότες δε βλέπεις ούτε τη μύτη σου. Τίποτα. Σα δε φυσάει, κατά το βοριά φαίνεται μια γαλάζια λουρίδα. Εμάς τους νησιώτες μας γεμίζει χαρά.

Ο ύπνος είναι δύσκολος στην έρημο. Τη μέρα δεν αφήνει το χαμσίνι. Το βράδυ κατεβαίνουν τα γεγονότα. Κι είναι καυτά. Πού να σου κολλήσει ύπνος. Η πατρίδα μας λευτερώθηκε. Το νέο το πιάσαμε με τον ασύρματο αρμενίζοντας στην έρημο. Είπαμε πως τελείωσαν πια τα βάσανά μας. Οι σύμμαχοί μας όμως άλλα σχεδιάζανε. Είμαστε από το όγδοο τάγμα. Στην αρχή φυλάγαμε Ιταλούς αιχμαλώτους. Υστερα τ' αεροπλάνα τους, όταν καίγανε την Αθήνα. Και δεν θελήσαμε να γίνουμε πραιτοριανοί. Ετσι βρεθήκαμε πίσω απ' τα σύρματα.

Ανεργες οι μέρες, άνεργες οι νύχτες. Δεν είμαστε πρωτάρηδες. Οσα στρατόπεδα έφτιαξαν οι Εγγλέζοι στη Μέση Ανατολή, τα περάσαμε. Μα δεν στεργιώναμε. Φοβούνταν μη μεταδώσουμε το μικρόβιο στους Αραπάδες. Εκείνο που κάναμε να τους δίνουμε το φαΐ που μας περίσσευε, όταν μας περίσσευε, και οι Εγγλέζοι που πάντα τους περίσσευε, το χύνανε στην άμμο. Τους βλέπαμε σαν ανθρώπους. Σ' άλλα στρατόπεδα δεν χάναμε τον καιρό μας. Διαβάζαμε, μαθαίναμε γλώσσες. Τώρα καθόμαστε στα κάρβουνα. Οι άλλοι γύρισαν στην πατρίδα. Οταν ξεφεύγοντας τους κατακτητές λίγοι, λίγοι, ο καθένας και μια Οδύσσεια, μόλις ντυνόμαστε το χακί μας έλεγαν: «Μη στενοχωριόσαστε, παιδιά. Ο καιρός περνάει γρήγορα. Θα γυρίσουμε στην Ελλάδα να επιβάλουμε την τάξη». Τώρα εμείς που δεν θέλαμε να επιβάλουμε την τάξη πρέπει να περιμένουμε ώσπου να την εγκαταστήσουν άλλοι.

Οι φρουροί μας είναι Σουδανέζοι. Απλοϊκοί, ήμεροι άνθρωποι. Μα στην αρχή φοβούνται. Ποιος ξέρει τι τους έχουν πει για μας οι Εγγλέζοι. Οπωσδήποτε μας έχουν παραστήσει για φονιάδες. Είναι δύσπιστοι. Δεν έχουν πάρε - δώσε μαζί μας. Μόλις κάνουμε να πλησιάσουμε το σύρμα μας ξαμώνουν. Ωσπου...

Μαζευόμαστε παρέες - παρέες κατά νησιά και τα λέμε. Προς τη μεριά της θάλασσας. Θες που φέρνει λίγη δροσιά, θες από παλιά συνήθεια. Η κουβέντα φέρνει βόλτες στα περασμένα. Πώς έφυγε ο καθένας για νάρτει εδώ κάτου. Πώς έγιναν τα κινήματα. Τότες που κρατούσαμε τα πανό το 1942 μπροστά - μπροστά στη διαδήλωση του Τελ Αβίβ για το άνοιγμα του δευτέρου μετώπου. Και προπαντός τα τωρινά. Ποσό καιρό θα φυλάμε τα σύρματα;

Απόψε είπαμε να το ρίξουμε έξω. Να ξεσκάσουμε λίγο.

Από το τραγούδι το ρίξαμε στο χορό. Στην παρέα μας βρέθηκε κι ένα βιολί. Ο βιολιτζής μας ο Μήτσος το σέρνει μαζί του σ' όλες τις μετακινήσεις μας. Τόσωσε μ' ένα τέχνασμα από τις απανωτές έρευνες που μας έκαναν οι Εγγλέζοι στις μετακινήσεις μας. Μα πού είναι ο βιολιτζής; Πάλι θα το κουρδίζει. Παιδεύεται ώρες ατέλειωτες. Ολο το παν, μας λέει, είναι να πετύχεις το στύλο. Να πάει στη θέση που πρέπει. Ετσι μόνο το βιολί θα βγάλει όλη του τη γλύκα. Απόψε είμαστε τυχεροί. Ο βιολιτζής μας έπαιξε έναν καργιώτικο τον πιο καλό του. Ενας - ένας περνούσε από τον κάβο και δόστου τσακίσματα και δόστου τραγούδι. Αναψε το κέφι. Ηρταν κι άλλες παρέες, μεγάλωσε ο κύκλος. Το στρατόπεδο είναι ηλεκτροφωτισμένο για να βλέπουν οι Εγγλέζοι τι κάνουμε τη νύχτα. Φοβούνται μη δραπετέψουμε. Οι φρουροί μας, τα Σουντάνια, ακούνε, βλέπουνε. Ο χορός και το τραγούδι κρατάνε μέχρι αργά.

Ισως η έρημος πρώτη φορά νάβλεπε τέτοιο γλέντι. Ηταν και γι' αυτούς ανέλπιστη ψυχαγωγία. Είναι όλοι φτωχά παιδιά τσοπάνηδων ξωμάχων, υπηρετούνε μισθοφόροι για να ζήσουν τις φαμελιές τους. Κι ο κανονισμός τους είναι πολύ αυστηρός. Σιγά - σιγά με περιέργεια και φόβο πλησίαζαν. Βραδιά με τη βραδιά ξεθάρρευαν. Τώρα στέκονται όχι μόνο οι φρουροί, μα κι άλλοι φαντάροι κοντά στα σύρματα και μας κρατάνε το ίσο του χορού, χτυπώντας παλαμάκια. Ε, αυτό ήτανε. Το άλλο βράδυ ο πιο θαρραλέος ήρτε κι έπιασε τον κάβο. Κι άλλος κι άλλος. Η μουσική κι η παντομίμα είναι για όλες τις φυλές. Κάθε βράδυ μόλις κοίμιζαν τους αξιωματικούς τους, ήταν Εγγλέζοι βέβαια, μας έρχονταν. Και τι δεν μας κουβαλούσαν. Νερό, τρόφιμα, μα προπαντός νέα. Ετσι συνδεθήκαμε πάλι με τον κόσμο. Μα πήραν είδηση οι Εγγλέζοι και τους αντικαταστήσανε. Φέραν άλλους και πάλι τους πήρανε και φέραν Ινδούς. Το βιολί του Μήτσου έκανε πάλι το θάμα του. Υστερα μας μπάρκαραν στο Εριντάν, μας πατίκωσαν στο αμπάρι και μας ξαπόστειλαν στο στρατόπεδο του Σέμπελ κι από κει στο Ντεκαμερέ.

Υστερα από τη συγκρότηση της κυβέρνησης του βουνού στην Ελεύθερη Ελλάδα, τα γεγονότα πήραν να καλπάζουν. Ετσι οι Εγγλέζοι προχώρησαν στη διάλυση των μονάδων. Κύρια της 1ης ελληνικής ταξιαρχίας και την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του πολεμικού μας ναυτικού στην Αλεξάνδρεια. Η 2η ταξιαρχία δεν υπήρχε σαν μονάδα. Οι Αγγλοι είχαν φροντίσει να την αποδυναμώσουν κόβοντάς την φέτες. Μια φέτα είμαστ' εμείς, που μας είχαν στείλει στην Τρίπολη φρουρούς.

Πολλή φιλολογία και πολλοί όψιμοι ιστορικοί έγραψαν ότι ήταν λάθος η εξέγερση των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων σε ξένο έδαφος. Από θεωρητικής πλευράς φαίνεται σωστό. Αλλά αυτό ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί στην κοχλάζουσα από πατριωτισμό πλειοψηφία των ανδρών των ενόπλων ελληνικών δυνάμεων. Πώς μπορούσε η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση - ΑΣΟ - να συγκρατήσει αυτό το ηφαίστειο του πατριωτισμού; Και προσπάθησε. Μας έλεγαν. Ν' αποφεύγουμε τις προκλήσεις και τις προβοκάτσιες για να πάμε οπλισμένοι και συντεταγμένοι στην Ελλάδα. Αλλά η πλειοψηφία του στρατού ήταν νέα παιδιά, που ήταν δύσκολο να τιθασευτούν. Κι έγινε ό,τι έγινε.

Ομως υπάρχει και η άλλη άποψη. Γνωρίζοντας οι Εγγλέζοι τις διαθέσεις των ελληνικών μονάδων, ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι θα επέτρεπαν τον επαναπατρισμό ενός άρτια εκπαιδευμένου και οπλισμένου στρατού, όπου η δύναμή του - πενήντα χιλιάδες περίπου - θα πολλαπλασιάζονταν, όταν έφτανε στην Ελλάδα. Οχι μόνο γιατί θα προσθέτονταν στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, αλλά και γιατί θα πολεμούσαν στην Ελλάδα.

Αυτή ήταν η πρώτη πράξη της ελληνικής τραγωδίας, που είχε αρχίσει με τα γεγονότα της Μέσης Ανατολής, με τη διάλυση των μονάδων, που αυτό το γεγονός δεν μπόρεσε να συγκρατήσει την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ στο Λίβανο να κάνει τις ολέθριες παραχωρήσεις απέναντι στους Εγγλέζους. Και παρά το ότι η ηγεσία της ΑΣΟ είχε προειδοποιήσει την αντιπροσωπεία του ΕΑΜ για τις ανθελληνικές προθέσεις των Αγγλων, που τους συνεπικουρούσαν και οι αντιπροσωπίες των αστικών κομμάτων, που εκείνη την εποχή αντιπροσώπευαν μόνο τον εαυτό τους. Υστερα απ' αυτή την τροπή, η ΑΣΟ ήταν εύκολη λεία των Εγγλέζων, καθώς ήταν ανυπεράσπιστη και συκοφαντημένη ότι κατέστρεψε πολεμικό υλικό που έδειξαν στην αντιπροσωπεία του ΕΑΜ. Μόνο που ήταν από τις μάχες του Ελ Αλαμέιν. Ηγεσία και μέλη της ΑΣΟ βρέθηκαν στην Ερυθραία, στο στρατόπεδο του Ντεκαμερέ. Πρώτα όμως είχαν διαλύσει όλες τις μονάδες, φτιάχοντας τον ιερό λόχο - ιεροσυλία της Ιστορίας - και την ταξιαρχία του Ρίμινι.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ