Το μεγάλο βάθος και η παρατεταμένη διάρκεια της οικονομικής κρίσης είναι δεδομένα που δύσκολα μπορούν να αμφισβητηθούν ακόμα και από τους ίδιους τους καπιταλιστές και τα στοιχεία που παρουσιάζουν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα προσφέρουν η μελέτη του Ινστιτούτου της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, αλλά και αυτή που εκπονήθηκε από διάφορους ερευνητές και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, με τη συμμετοχή και του Παντείου πανεπιστημίου, μετά από παραγγελία της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων του Ευρωκοινοβουλίου. Και τα δύο κείμενα πραγματεύονται τις επιπτώσεις της κρίσης ανάλογα με το φύλο, συγκεντρώνοντας μια σειρά στοιχεία από τις χώρες - μέλη της ΕΕ και μέσα από αυτά δίνουν μια εικόνα της κατάστασης που αντιμετωπίζουν χιλιάδες γυναίκες. Την περιγραφή αυτή, βέβαια, τη συνοδεύουν με την υπεράσπιση της στρατηγικής της ΕΕ, με προτάσεις για περισσότερα μέτρα, με την προσπάθεια για διαχείριση των οξυμένων προβλημάτων και παράλληλα για ένταση της αντιλαϊκής επίθεσης.

Τα συγκεκριμένα κείμενα αξίζουν την προσοχή μας, με την έννοια ότι παρέχουν μιαν ακόμα απόδειξη ότι η αντιλαϊκή πολιτική και τα βάρβαρα μέτρα δεν είναι καθόλου «ελληνικό φαινόμενο», ούτε αποτελούν επιβολή της τρόικας και του ΔΝΤ. Είναι στρατηγική επιλογή, η οποία ακολουθείται σε όλα τα κράτη της ΕΕ, από τις κυβερνήσεις και με τη στήριξη όλων των κομμάτων του κεφαλαίου. Επίσης, τα μέτρα και οι πολιτικές που εφαρμόζουν ισχυρά καπιταλιστικά κράτη μπορούν να δώσουν στις εργαζόμενες στην Ελλάδα μια ιδέα για τα μέσα και τους τρόπους με τους οποίους το κεφάλαιο κλιμακώνει την επίθεση στα δικαιώματα και τη ζωή τους.

Μετά από τρεις περίπου δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων η απασχόληση των γυναικών στην ΕΕ σημείωνε αύξηση, η εκδήλωση της κρίσης σήμανε την αντιστροφή της πορείας αυτής. Ενώ η απασχόληση των γυναικών στην ΕΕ των «27» έφτασε το 59%, προσεγγίζοντας το στόχο του ευρωενωσιακού κεφαλαίου για γυναικεία απασχόληση 60%, το 2008-2009 οι δείκτες απασχόλησης σημείωσαν πτώση και η ανεργία αυξήθηκε 2 ποσοστιαίες μονάδες για τις γυναίκες και 3 για τους άνδρες.

Μειώθηκε ο μέσος εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας, ο οποίος το 2010 διαμορφώθηκε σε 40 ώρες για τους άνδρες και 33 για τις γυναίκες. Η μείωση των ωρών εργασίας αντανακλά τη διάδοση των ευέλικτων, ελαστικών και ληξιπρόθεσμων μορφών εργασίας. Οι γυναίκες, που και πριν την κρίση κατείχαν τα πρωτεία, εξακολουθούν να τα διατηρούν: Το 2010 το 1/3 της γυναικείας απασχόλησης στην ΕΕ αντιστοιχούσε σε μερική απασχόληση. Συγκεκριμένα, από τις εργαζόμενες γυναίκες το 31,6% ήταν μερικώς απασχολούμενες, ενώ για τους άνδρες το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 7,9%. Πάντως, και για τα δύο φύλα οι μορφές ευέλικτης - μερικής απασχόλησης αυξάνονται. Ο στόχος της ΕΕ για άνοδο της συνολικής απασχόλησης στο 75% μέχρι το 2020 θα υλοποιηθεί μέσα από την πλατιά εξάπλωση αυτού του τύπου απασχόλησης σε μεγάλο μέρος των εργαζομένων.

Η περίπτωση της Γερμανίας είναι χαρακτηριστική, καθώς σε αυτή αποτυπώνεται η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και ιδιαίτερα οι γυναίκες, η βαρβαρότητα που είναι όρος και προϋπόθεση προκειμένου το κεφάλαιο να διατηρεί και να αυξάνει τα κέρδη και την ανταγωνιστικότητά του. Οι λεγόμενες «μικρο-δουλειές» (mini-jobs), οι δουλειές που έχουν δηλαδή μηνιαίες αποδοχές μικρότερες από 400 ευρώ, τον Ιούνιο του 2009 απασχολούσαν γυναίκες σε ποσοστό 64%. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι ενώ για την πλειοψηφία των ανδρών η δουλειά αυτή αποτελεί δεύτερη, συμπληρωματική δουλειά, οι περισσότερες από τις εργαζόμενες δεν έχουν άλλη απασχόληση και, επομένως, άλλες αποδοχές πέρα από τα 400 αυτά ευρώ. Μετά την εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης, οι «μικρο-δουλειές» αυξάνονται με γρήγορο ρυθμό και για τους άνδρες.

Οι ευέλικτες μορφές εργασίας δε συρρικνώνουν μόνο τις αποδοχές των εργαζόμενων γυναικών. Εχουν σοβαρές επιπτώσεις στα δικαιώματά τους στην Ασφάλιση και στις κοινωνικές υπηρεσίες Πρόνοιας, επιπτώσεις που παίρνουν δραματικές διαστάσεις στην περίπτωση της ανεργίας. Η τάση που κυριαρχεί είναι να γίνονται αυστηρότερα τα κριτήρια για την παροχή ακόμα και στοιχειωδών μέτρων προστασίας των ανέργων, να περιορίζονται οι δικαιούχοι τους και να μειώνεται το επίπεδό τους. Σε μια σειρά χώρες οι παροχές για τους ανέργους είναι συνάρτηση του αριθμού των ωρών τις οποίες εργάζονταν ή του ύψους του μισθού τους, πράγμα που έχει ως συνέπεια οι πρώτες που αποκλείονται να είναι οι γυναίκες, ως μερικώς απασχολούμενες και χαμηλά αμειβόμενες. Ακόμα το κριτήριο του οικογενειακού εισοδήματος, ο συμψηφισμός του εισοδήματός τους με αυτό του συντρόφου τους, οδηγεί πολλές άνεργες γυναίκες στον περιορισμό ή ακόμα και στην απώλεια του επιδόματος ανεργίας.

Στη Γερμανία, για παράδειγμα, η απώλεια μιας θέσης «μικρο-εργασίας» δεν παρέχει στην άνεργη τη δυνατότητα να λάβει επίδομα ανεργίας. Η θέσπιση πιο αυστηρών κριτηρίων για τη χορήγηση του επιδόματος απέκλεισε διπλάσιο αριθμό γυναικών από ό,τι ανδρών και επίσης διαμόρφωσε μια μέση διαφορά 200 ευρώ ανάμεσα στο επίδομα των γυναικών και των ανδρών. Βέβαια, το ύψος του ποσού τελικά είναι για τα δύο φύλα χαμηλό: Σύμφωνα με στοιχεία του Δεκέμβρη του 2009, το μηνιαίο επίδομα για τους άνεργους έφτανε τα 874 ευρώ, ενώ για τις άνεργες τα 643 ευρώ.

Οι διαπιστώσεις και οι περιγραφές ασφαλώς δεν οδηγούν στη βελτίωση της θέσης των γυναικών. Αντιθέτως, όταν συνοδεύονται από προτάσεις και «λύσεις» απολύτως ενσωματωμένες στην πολιτική ενίσχυσης των μονοπωλίων είναι βέβαιο ότι καταλήγουν στην παραπέρα επιδείνωσή της. Η «ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου» στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» δεν αποτελεί ελπίδα, αλλά απειλή για τις εργαζόμενες γυναίκες. Με δεδομένο το αντιλαϊκό της περιεχόμενο, οι εργαζόμενες μόνο να χάσουν έχουν από την προώθησή της, όπως για παράδειγμα δεν ωφελήθηκαν αλλά ζημιώθηκαν από την κομμένη και ραμμένη υποτίθεται στα μέτρα τους μερική απασχόληση. Η μέχρι τώρα εφαρμογή της πολιτικής αυτής αποδεικνύει πως δε στοχεύει στην ισοτιμία, δεν οδηγεί σε αυτή, αλλά σε αντίθετα αποτελέσματα.

Λύση στα προβλήματα των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων μπορεί να δοθεί μόνο έξω από το μονόδρομο της ΕΕ. Οι εργαζόμενες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα συμφέροντά τους είναι αντίθετα από αυτά των μονοπωλίων, να παλέψουν για αποδέσμευση από την ένωση των καπιταλιστών, αλλά και για να απαλλαχθούν από τους εκμεταλλευτές τους, από αυτούς που τις καταδικάζουν στην ανεργία, στη δουλειά με ημερομηνία λήξης, στη φτώχεια. Να ανταποκριθούν στο κάλεσμα του ΚΚΕ για πάλη, με στόχο την ανατροπή της εξουσίας τους προκειμένου να πάρουν στα χέρια τους τον πλούτο που παράγουν.