Την πλήρη ανατροπή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου στους τομείς του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου, προσφέροντας στο μεγάλο κεφάλαιο, ενεργειακό και μη, τα δίκτυα Μεταφοράς και Διανομής, τεμαχίζοντας ειδικά τη ΔΕΗ, επιχειρεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με το κομβικό - για την «απελευθέρωση» της ενεργειακής αγοράς - νομοσχέδιο «Οργάνωση των Ενεργειακών Αγορών», που ενσωματώνει στο εθνικό Δίκαιο τις σχετικές οδηγίες 72 - 73 και γενικότερα το λεγόμενο «3ο ενεργειακό πακέτο» της ΕΕ. Το νομοσχέδιο τέθηκε σε «δημόσια διαβούλευση», αφού εξετάστηκε για δεύτερη φορά στο υπουργικό Συμβούλιο την περασμένη Τετάρτη. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μια σημαντική μεταβίβαση εξουσίας, από το κράτος στους ιδιώτες, για ό,τι έχει να κάνει με τον ενεργειακό τομέα, με βαθιά αντιδραστικές επεμβάσεις στον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο με εκτεταμένη αναδιάρθρωση της λειτουργίας των αγορών, σε σχέση με τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των εταιρειών, τους κανόνες λειτουργίας κ.ά! Ο μόνος που δεν ωφελείται από αυτές τις διατάξεις είναι τα λαϊκά νοικοκυριά, που ρίχνονται στο απόλυτο, πλέον, έλεος των ιδιωτών. Τέσσερα βασικά σημεία πραγματεύεται το υπουργείο: Τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), την «προστασία του καταναλωτή», τον ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο.

Η Μεταφορά και η Διανομή παίρνουν το δρόμο της «ανεξαρτητοποίησης», στην προοπτική της πλήρους παράδοσής τους στο μεγάλο ενεργειακό κεφάλαιο. Συστήνεται ο «Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας» (ΑΔΜΗΕ), 100% θυγατρική της ΔΕΗ και ορίζεται ως διαχειριστής και ιδιοκτήτης των παγίων του δικτύου Μεταφοράς, του βασικού μεταφορικού κορμού του ηλεκτρικού ρεύματος σε όλη τη χώρα. Θα λειτουργεί με βάση το μοντέλο «ΙΤΟ» (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς), με «άμεσο ή... έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου»!!! Η νέα εταιρεία θα αναλάβει και τις υφιστάμενες αρμοδιότητες διαχείρισης του ΔΕΣΜΗΕ. Θα συντάσσει κάθε χρόνο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης που θα εγκρίνεται από τη... ΡΑΕ. Είναι ενδεικτικό - κάτι που ισχύει και για το φυσικό αέριο - ότι η εταιρεία οφείλει να πιστοποιηθεί με αίτηση στη ΡΑΕ. Είναι χαρακτηριστικό των διατάξεων του νομοσχεδίου ότι εάν ο ΑΔΜΗΕ ΑΕ δεν μπορέσει να ανταποκριθεί στο 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου, η ΡΑΕ μπορεί να τον υποχρεώσει, μεταξύ άλλων, σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με συμμετοχή «ανεξάρτητων επενδυτών», ακόμη και να τον «παύσει» από διαχειριστή του δικτύου, ορίζοντας άλλον, ενώ δεν αποκλείεται ο έλεγχός του από «πρόσωπα τρίτης χώρας».

Σε κάθε περίπτωση, επιτρέπεται η άνευ ορισμού ανώτατων ορίων είσοδος ιδιωτών στο μετοχικό του κεφάλαιο, με μόνες προϋποθέσεις να «διασφαλίζεται καταστατικά ότι η διοίκηση της εταιρείας ασκείται κατά πλειοψηφία από μέλη που διορίζονται από το Δημόσιο ή/και ότι η λήψη μείζονος σημασίας αποφάσεων που ανάγονται στη διαχείριση του δικτύου γίνεται μόνον με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοσίου».

Συστήνεται, επίσης, η εταιρεία «Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής» (ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ), 100% θυγατρική της ΔΕΗ, που θα λειτουργεί ως διαχειριστής του Δικτύου Διανομής. Τα πάγια της Διανομής παραμένουν στη ΔΕΗ.

Ο ΔΕΣΜΗΕ μετονομάζεται σε «Λειτουργό Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας» (ΛΑΓΗΕ ΑΕ) για την εκκαθάριση του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ). Αρχικά θα ανήκει 100% στο Δημόσιο, αλλά με τη δυνατότητα προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων και τη μετεξέλιξή του σε χρηματιστήριο ενέργειας.

Τόσο για τον ηλεκτρισμό, όσο και για το φυσικό αέριο, περισσεύουν οι διατάξεις που υποτίθεται ότι αποτρέπουν ως ένα βαθμό το μετοχικό έλεγχο από εταιρείες που εμπλέκονται στην παραγωγή και εμπορία, ενισχύοντας σε κάθε περίπτωση το «δεδομένο» του νομοσχεδίου για τον έλεγχο από ιδιώτες.

Η 100% θυγατρική της ΔΕΠΑ, η ΔΕΣΦΑ ΑΕ, θα λειτουργεί επίσης με το μοντέλο του ΙΤΟ, ως Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς (ΙΤΟ), τελώντας κι αυτός υπό τον άμεσο ή... έμμεσο έλεγχο του Δημοσίου και μπορεί να μετοχοποιηθεί με τους ίδιους ακριβώς όρους με τον ΑΔΜΗΕ, σχετικά με τον έλεγχο της διοίκησης και την άσκηση βέτο.

Και σε αυτήν την περίπτωση, η ΡΑΕ θα εγκρίνει το πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου. Επιπρόσθετο προνόμιο για το μεγάλο κεφάλαιο είναι η δυνατότητα οι μελλοντικές υπόγειες αποθήκες φυσικού αερίου να μην εντάσσονται αυτόματα στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου, αλλά να θεωρούνται Ανεξάρτητα Συστήματα Φυσικού Αερίου, πλήρως ιδιωτικά. Με απόφαση του υπουργού ΠΕΚΑ, δίνεται η δυνατότητα ίδρυσης οργανωμένης αγοράς φυσικού αερίου (hub).

Σημείο «κλειδί» των αλλαγών είναι η εκχώρηση στη ΡΑΕ της αρμοδιότητας να αποφασίζει (αντί να γνωμοδοτεί προς το υπουργείο, όπως ισχύει σήμερα) για μια σειρά σημαντικά θέματα, όπως το μη ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων, την αδειοδοτική διαδικασία, την έκδοση κωδίκων και κανονισμών, τον έλεγχο των διαχειριστών των δικτύων. Η ΡΑΕ αποκτά υπερεξουσίες ελέγχου και ρύθμισης της λειτουργίας των διαχειριστικών αρχών, πάντα στο όνομα της ανταγωνιστικότητας και της λειτουργίας της αγοράς με βάση τις Οδηγίες της ΕΕ και υπέρ του κεφαλαίου.

Κάτω από αυτόν τον ψευδεπίγραφο τίτλο, οικοδομείται το πλέγμα των κανόνων που διέπει τις σχέσεις των καταναλωτών με τις εταιρείες, επί της ουσίας, όμως, πρόκειται για το ρυθμιστικό πλαίσιο του ανταγωνισμού μεταξύ των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας. Με ελάχιστες ρυθμίσεις που απαιτούν νεότερες αποφάσεις για «ευάλωτους καταναλωτές», όπου τίποτα δεν είναι δεδομένο. Αντίθετα, η υιοθέτηση της τοποθέτησης «ευφυών» μετρητών ενέργειας θα επιτρέψει στις εταιρείες να δημιουργήσουν διαφορετικά και σύνθετα πακέτα χρέωσης που θα εμποδίζουν την ξεκάθαρη σύγκριση ανάμεσα στις εταιρείες και θα κρύβουν «παγίδες» υπερτιμολόγησης.