Η διπλή καταπίεση του γυναικείου φύλου, η ανισοτιμία του με το ανδρικό φύλο, συνιστά την ουσία του γυναικείου ζητήματος. Γύρω από το γυναικείο ζήτημα, έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες. Η αστική και μικροαστική ιδεολογία το παρουσιάζουν γενικά ως πρόβλημα φυλετικό, εστιάζοντας κοινωνιολογικά στην αταξική αντίθεση «άνδρας - γυναίκα».

Οι πρώτοι που μελέτησαν επιστημονικά με βάση τον Ιστορικό Υλισμό το γυναικείο ζήτημα, ήταν οι Μαρξ και Ενγκελς και απέδειξαν ότι το γυναικείο ζήτημα, ως κοινωνικό φαινόμενο, είναι ιστορικό.

Το καθοριστικό για την ανισότιμη κοινωνική θέση της γυναίκας είναι ο τρόπος παραγωγής και όχι οι φυσικές - βιολογικές διαφορές με τον άνδρα. Εμφανίζεται με την ταξική διαίρεση της κοινωνίας και την εμφάνιση των τάξεων. Δηλαδή, η ταξική διάρθρωση της κοινωνίας, με την εμφάνιση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, είναι η ρίζα του ζητήματος.

Στην πρωτόγονη κοινοτική κοινωνία, δηλαδή, στο πρωτόγονο αταξικό σύστημα, υπήρχε φυσικός καταμερισμός εργασίας ανάμεσα στα δύο φύλα, και δε συνιστούσε αιτία για σχέσεις κυριαρχίας του ενός φύλου πάνω στο άλλο. Αυτή η δυνατότητα παρουσιάστηκε, όταν διαμορφώθηκαν οι όροι για κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας και ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής.

Ο Ενγκελς, στην «Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» (1884), λέει:

«Η πρώτη αντίθεση τάξεων που παρουσιάστηκε στην ιστορία συμπίπτει με την ανάπτυξη του ανταγωνισμού μεταξύ άντρα και γυναίκας», αποδεικνύοντας, έτσι, ότι η υποδούλωση γεννιέται συνδυασμένα, ταξική και φυλετική.

Ο Ενγκελς, για το φυσικό καταμερισμό εργασίας στο ίδιο έργο του, αναφέρει: «Ο καθένας από τους δυο είναι νοικοκύρης στον τομέα του: Ο άντρας στο δάσος, η γυναίκα στο σπίτι. Ο καθένας είναι ιδιοκτήτης των εργαλείων που κατασκευάζει και που χρησιμοποιεί: Ο άντρας των όπλων και των εργαλείων για το κυνήγι και το ψάρεμα, η γυναίκα των οικιακών συσκευών. Το νοικοκυριό είναι κομμουνιστικό για κάμποσες, συχνά για πολλές οικογένειες (π.χ. 700 πρόσωπα ή ολόκληρες φυλές κάτω από μια στέγη). Ο,τι φτιάχνεται και χρησιμοποιείται από κοινού, είναι κοινή ιδιοκτησία...».

Σ' αυτήν την κοινωνία, η γυναίκα ήταν επικεφαλής της γενεαρχικής κοινότητας και η συγγένεια των μελών της κοινότητας υπολογιζόταν με βάση τη μητρική γραμμή (μητριαρχία).

Στο μητριαρχικό στάδιο, η γυναίκα δεν εξουσιάζει τον άντρα, ούτε αποκομίζει οικονομικά οφέλη από τη δουλιά του. Γυναίκες και άντρες από κοινωνική σκοπιά είναι ισότιμοι μεταξύ τους.

Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, με την κατασκευή νέων «πιο σύγχρονων» όπλων και εργαλείων βοήθησε «μια σειρά από τις πιο προοδευμένες φυλές» να κάνουν κλάδο εργασίας τους, πρώτα το δάμασμα των ζώων και αργότερα την αναπαραγωγή και την περιποίησή τους. Με την εργασία τους αυτή, δημιουργούνταν μεγαλύτερη ποσότητα προϊόντων, δηλ. ένα ορισμένο πλεόνασμα, το υπερπροϊόν, το οποίο μπορούσαν να ανταλλάξουν. Ο Ενγκελς αναφέρει ότι: «...Σύμφωνα με τον τοτινό καταμερισμό εργασίας στην οικογένεια, στο μερτικό του άντρα έπεφτε η εξεύρεση της τροφής και τα αναγκαία για την εξεύρεσή της μέσα εργασίας, επομένως και η ιδιοκτησία των τελευταίων..., ο άντρας ήταν επίσης ιδιοκτήτης της καινούριας πηγής τροφών, των ζώων και αργότερα του νέου μέσου εργασίας, των δούλων». Η ανάπτυξη της γεωργίας επιτείνει αυτά τα φαινόμενα.

«Η σπιτική δουλιά της γυναίκας, αναφέρει ο Ενγκελς, έχασε τώρα τη σημασία της, σε σύγκριση με τη βιοποριστική του άντρα... Στο παλιό κομμουνιστικό νοικοκυριό, η διεύθυνση του νοικοκυριού, που είχε ανατεθεί στις γυναίκες ήταν εξίσου δημόσιο, κοινωνικά αναγκαίο, λειτούργημα, όπως και η εξεύρεση μέσων διατροφής από τους άντρες... Στο βαθμό που τα πλούτη μεγάλωναν, δίνανε από τη μια πλευρά στον άντρα μια πιο σημαντική από τη γυναίκα θέση στην οικογένεια και από την άλλη δημιουργούσαν το κίνητρο να χρησιμοποιήσουν οι άντρες αυτή την ενισχυμένη θέση για να ανατρέψουν την παλιά σειρά διαδοχής προς όφελος των παιδιών τους... Επρεπε το μητρικό δίκαιο να ανατραπεί και ανατράπηκε... Εφαρμόστηκε η αντρική γραμμή καταγωγής και το πατρικό κληρονομικό δίκαιο (πατριαρχία). Και αυτό με το βαθμιαίο πέρασμα του ζευγαρωτού γάμου στη μονογαμία... Η μονογαμία ...ήταν η πρώτη μορφή οικογένειας, που δε στηριζόταν σε φυσικούς, μα σε οικονομικούς όρους, δηλ. στη νίκη της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στην αρχική φυσική κοινή ιδιοκτησία... Ετσι, η μονογαμία... εμφανίζεται σαν υποδούλωση του ενός φύλου από το άλλο, σαν κήρυξη πολέμου ανάμεσα στα δύο φύλα...».

Η ανισότητα των δύο φύλων συνεχίζεται, και διευρύνεται, μάλιστα, στα επόμενα κοινωνικά συστήματα. Επίσης αναπαράγεται στον καπιταλισμό με νέες μορφές και οξύτητες, παρά τις όποιες κατακτήσεις.

Τα συμφέροντα, π.χ., των γυναικών από την εργατική τάξη και τα μεσαία στρώματα είναι αντίθετα απ' αυτά των γυναικών από την αστική τάξη. Την εργάτρια την ενώνει το κοινό ταξικό συμφέρον με τον εργάτη, που είναι πιο ισχυρό από οποιαδήποτε άλλη κοινότητα συμφερόντων μεταξύ του γυναικείου φύλου. Π.χ., η ανεργία, η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων, κλπ.

Επομένως, οι όροι για την απελευθέρωση του γυναικείου φύλου από τη διπλή καταπίεση αναπτύσσονται στον καπιταλισμό, με την ταξική πάλη για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και της αταξικής κοινωνίας του κομμουνισμού, όπου θα υπάρξει πλήρης ισοτιμία των δύο φύλων.