Αναδρομική έκθεση του μεγάλου Ελληνα ζωγράφου Δημήτρη Περδικίδη φιλοξενείται (έως 22/7), στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων (Χάληδων 98-102, Χανιά Κρήτης). Με τίτλο «Δημήτρης Περδικίδης: Ποιητής της ύλης, χρονικογράφος της εποχής του», εκτίθενται 55 έργα και 27 σχέδια, που χρονολογούνται από το 1948, όταν ήταν ακόμα φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, μέχρι το θάνατό του το 1989. Παρουσιάζονται επίσης οι δέκα μεταξοτυπίες από το λεύκωμα «Ρωμιοσύνη», ένα ελεύθερο εικαστικά σχόλιο πάνω στο ομώνυμο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος υπήρξε στενός φίλος του καλλιτέχνη. Διοργανωτής της παρουσίασης η Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων σε συνεργασία με τον επίτιμο σύμβουλο της Πινακοθήκης, συλλέκτη και φίλο του Δ. Περδικίδη, Κώστα Ιωαννίδη.

Η έκθεση - σε επιμέλεια Μπίας Παπαδοπούλου - σκιαγραφεί τις τρεις σημαντικότερες φάσεις της καλλιτεχνικής εργασίας του. Την περίοδο της εξπρεσιονιστικής αφαίρεσης των χρόνων του '60, τη στρατευμένη ζωγραφική του - η απαρχή της οποίας συμπίπτει με την άνοδο της δικτατορίας στην Ελλάδα - και τέλος την κατασκευαστική δουλειά της δεκαετίας του '80, όπου το γεωμετρικό στοιχείο κυριαρχεί. Τα έργα του, καρπός συστηματικής καλλιτεχνικής έρευνας και κοινωνικού προβληματισμού, αποκαλύπτουν έναν καλλιτέχνη με ιδιαίτερη ευαισθησία, αλλά και βαθιά κοινωνική συνείδηση.

«Ο Περδικίδης ήταν μια βιβλική, επιβλητική φυσιογνωμία», γράφει στον κατάλογο ο Κώστας Ιωαννίδης. «Ανθρωπος με πλούσιες εμπειρίες και βαθιές γνώσεις γύρω από τη ζωγραφική και την πολιτική. Ενας αριστερός με οράματα και προοδευτικές ιδέες. Πολιτική πράξη η ζωγραφική του, όμως ζωγραφική πριν απ' όλα. Δεν φοβόταν να καταγγείλει ανοιχτά τον Κίσινγκερ και τον Πινοσέτ για τη βία που ασκούσαν. Στους πίνακές του οι μνήμες της δικτατορίας είναι ζωντανές... Η έκθεση της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων αναπλάθει μια ενδεικτική εικόνα της πορείας του από το 1948 μέχρι το θάνατό του».

Ο Δ. Περδικίδης γεννήθηκε στον Πειραιά και σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ, απ' όπου αποφοίτησε το 1950, αφού διέκοψε το 1942 τις σπουδές του για να συμμετάσχει στην Εθνική Αντίσταση, πιστεύοντας ότι πολιτική και τέχνη είναι αλληλένδετες. Τελείωσε μετά τον πόλεμο τις σπουδές του στην ΑΣΚΤ, αντιμετωπίζοντας ωστόσο πολλές δυσκολίες λόγω της χαρακτηρισμένης «αντεθνικής του δράσης» και των πολιτικών φρονημάτων του. Στη Μαδρίτη πήγε το 1953 για να συνεχίσει τις σπουδές του στη Σχολή Καλών Τεχνών Σαν Φερνάντο και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1985, χρονιά που επέστρεψε πια στα πάτρια εδάφη. Η Ισπανία τον πολιτογράφησε από νωρίς ως δικό της καλλιτέχνη και τον συμπεριέλαβε σε εκθέσεις παγκοσμίου κύρους, μεταξύ άλλων στις Μπιενάλε Βενετίας του 1964 και του 1966.

Καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εικαστικής του προσωπικότητας έπαιξε η άμεση επαφή του με τα έργα των μεγάλων δασκάλων της ισπανικής παράδοσης Δ. Θεοτοκόπουλου, Βελάσκεθ και προπαντός τα έργα της «μαύρης περιόδου» του Γκόγια. Οπως σημείωνε ο δημιουργός, «με ενδιέφερε η σκοτεινή δύναμη της ισπανικής ζωγραφικής, η αλήθεια και η υπερβολή της, το μεγαλείο, η τραγικότητά της. Αυτή τη βαθιά αίσθηση της "ισπανικότητας" ήθελα να διερευνήσω, όπως τόσο μοναδικά εκφράζεται μέσα στις ακραίες καταστάσεις του κόκκινου και του μαύρου, στις εναλλαγές του φωτός και του σκότους, του αίματος και του θανάτου, του πάθους και της εγκαρτέρησης, του οικείου και ανοίκειου. Αυτά τα οικουμενικά στοιχεία της μεγάλης ζωγραφικής παράδοσης έψαχνα εγώ να βρω πηγαίνοντας στην Ισπανία. Και τελικά δε βγήκα γελασμένος...».

Στα έργα της εποχής του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, η επιφάνεια του πίνακα μετατρέπεται σε συγκλονιστική μαρτυρία. Ο καλλιτέχνης επιλέγει υλικά από διάφορες πηγές - κουρελιασμένα ή καμένα κομμάτια ύφασμα, γάζες, χαρτόνια κ.ά. - περιορίζοντας συγχρόνως τη χρωματική του κλίμακα σε δύο κυρίως δραματικά και αρχετυπικά χρώματα: Στο θανατερό μαύρο της απόλυτης σιωπής και στο αιματηρό κόκκινο του ακραίου πάθους. Οπως είχε πει σε συνέντευξή του ο καλλιτέχνης, «σε καμιά περίπτωση δε θέλησα να γίνω ένας παθητικός και αντικειμενικός θεατής του κόσμου που με περιβάλλει».

Η μετάβαση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του Δ. Περδικίδη από την αφαίρεση προς το ρεαλισμό δεν έγινε απότομα, αλλά ύστερα από μία μακρά περίοδο έντονης μορφοπλαστικής αναζήτησης. Τα κοινωνικά γεγονότα της δεκαετίας του '70 έκαναν τη ζωγραφική του μια βαθύτατα πολιτική πράξη. Το 1975 ο Δ. Περδικίδης συνεργάστηκε με τον Γιάννη Ρίτσο στην απόδοση μιας εικαστικής ερμηνείας της «Ρωμιοσύνης». Σ' αυτά τα έργα, η ζωή και ο θάνατος συνδιαλέγονται ακατάπαυστα: Ηρωικές εικόνες του Αρη Βελουχιώτη και των συντρόφων του εναλλάσσονται βίαια με εφιαλτικές εικόνες πτωμάτων και αποκεφαλισμένων ανταρτών... Την τελευταία περίοδο της ζωής του σημειώνεται και πάλι μια στροφή στη δουλειά του. Στα έργα αυτής της δεκαετίας (1980-1989) κυριαρχούν κυρίως οι ανάγλυφες φόρμες και τα καθαρά γεωμετρικά σχήματα, σε διάφορες παραλλαγές ζωγραφικής, κολάζ και κατασκευών.

Διατηρώντας τη διπλή ιδιότητα του Ελληνα και του Ισπανού, ο Δ. Περδικίδης δε διέκοψε ποτέ την επαφή του με τη γενέτειρά του. Στην Ελλάδα πραγματοποίησε αρκετές σημαντικές εκθέσεις και διατήρησε έως το τέλος την ιθαγένειά του, παρόλο που ουσιαστικά δεν είχε ποτέ καμιά επίσημη υποστήριξη από το ελληνικό κράτος. Ο σχετικά μεγάλος αριθμός των έργων που δημιούργησε ο καλλιτέχνης κατά την τελευταία φάση της ζωής του - κυρίως από το 1985, οπότε εγκαθίσταται στην Ελλάδα, έως το θάνατό του, το 1989 - μας αποκαλύπτει όλη τη μοναξιά, αλλά και την πεισματική θέληση του παλιού αγωνιστή να κρατηθεί όρθιος έως το τέλος. Ο θάνατος τον βρήκε πριν προλάβει να ολοκληρώσει το τελευταίο έργο, που βρέθηκε ημιτελές στο εργαστήρι του.