Κυριακή 26 Νοέμβρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 28
ΔΙΕΘΝΗ
Συνύφανση της διαφθοράς με το εκμεταλλευτικό σύστημα

Σε όποια γωνιά του πλανήτη κι αν στρέψει κανείς (νοητά, έστω) το βλέμμα, διαπιστώνει πως το ζήτημα της «διαφθοράς» στοιχειώνει την πολιτική και την οικονομική ζωή. Από τα σκάνδαλα του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, το 1996, με πρωταγωνιστή μάλιστα τον σημερινό υποψήφιο «πλανητάρχη» Αλ Γκορ, που ποτέ δε διαλευκάνθηκαν, ως την παραπομπή σε δίκη πριν λίγες μέρες του Προέδρου των Φιλιππίνων, Τζόζεφ Εστράντα, επειδή «τα 'παιρνε» από τη βιομηχανία των παράνομων στοιχημάτων (και μάλιστα «χοντρά»: 36 εκατ. δολάρια λέγεται ότι κατέληξαν σε τραπεζικούς λογαριασμούς του), από τον αιματοβαμμένο πλουτισμό του Ινδονήσιου Προέδρου, Σουχάρτο, ως τη διατήρηση μέχρι πριν δυο χρόνια στρατοκρατικών καθεστώτων στη Νιγηρία, από τα «αεροπλανάκια» του Μπερίσα ως τις καθ' ημάς «μίζες» που καταγγέλλονται και ύστερα λησμονούνται, η περιπτωσιολογία είναι ανεξάντλητη. Το φαινόμενο της «διαφθοράς» παραμένει «αποθαρρυντικά κυρίαρχο», όπως το συνοψίζει στον ετήσιο απολογισμό της οργάνωσης TransparencyInternational (ΤΙ - το όνομά της αποδίδεται περίπου ως «Διεθνής Διαφάνεια») για το 2000 ο πρόεδρος του Διοικητικού της Συμβουλίου, Πίτερ Αϊγκεν.

Βεβαίως, για λόγους γοήτρου και δημοκρατικών - οπωσδήποτε - άλλοθι οι διάφοροι οργανισμοί (των πλουσίων) εξασκούν ακούραστα τις ρητορικές επιτηδειότητές τους για να πείσουν το φιλοθεάμον κοινό για την ακεραιότητα ου μην αλλά και την εντιμότητα των εμπορικών πρακτικών τους. Από τη μεγαλόστομη «Συνθήκη για την Καταπολέμηση της Δωροδοκίας Αξιωματούχων στις Διεθνείς Επιχειρηματικές Συναλλαγές» του ΟΟΣΑ, που έως το Σεπτέμβρη είχαν κυρώσει 22 από τις 24 χώρες-μέλη του, ως την «Παναμερικανική Σύνοδο κατά της Διαφθοράς» του 1996 (που έχουν κυρώσει οι 20 από τις 34 χώρες-μέλη του Οργανισμού των Αμερικανικών Κρατών και οι ΗΠΑ μόλις εφέτος), κι ως τη Συμφωνία «Post-Lome» μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και 77 κρατών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, που αντικαθιστά τη Συνθήκη του Lome και υπεγράφη τον Ιούνη, το παραμύθι της «διασφάλισης της ακεραιότητας» στις εμπορικές συναλλαγές χαϊδεύει τα αυτιά οποιουδήποτε ψάχνει μια αφορμή για να το ρίξει στο νεοφιλελεύθερο ύπνο.

Αλλά ακόμη και μια οργάνωση πλήρως συνταυτισμένη με τις λογικές των «αγορών» και των κυρίαρχων πολιτικών τάσεων της εποχής, όπως η ΤΙ, δεν μπορεί να μην ομολογήσει, διά χειλέων του στελέχους της Καμάλ Χοσάιν, πως «η εμπειρία δείχνει ότι οι ευκαιρίες διαφθοράς αυξάνονται στις χώρες σε μετάβαση (...) τόσο στη διαδικασία της φιλελευθεροποίησης των αγορών, όσο και στις ιδιωτικοποιήσεις (...) ενώ το αυξανόμενο κόστος των εκλογών σημαίνει ότι οι ευκαιρίες πολλαπλασιάζονται όσον αφορά στην κατάχρηση της εξουσίας. (...) Οι κοινωνίες σε μετάβαση... τείνουν να αγνοήσουν την ανάγκη για νόμους και ρύθμιση των αγορών». Στον ετήσιο απολογισμό της TransparencyInternational υπάρχει και ο πίνακας Corruption Perceptions Index, ο οποίος αξιολογεί κατά αύξουσα σειρά επιρρέπειας στη διαφθορά (με βαθμούς από το 0 ως το 10) ενενήντα εννέα χώρες, όσον αφορά στο δημόσιο τομέα. Η αδιαμφισβήτητη «τάση» είναι ότι οι πιο φτωχές χώρες είναι περισσότερο ευάλωτες: από το 99 ως το 80 κατατάσσονται έτσι, αντίστροφα, στο 99 το Καμερούν κι ακολούθως η Νιγηρία (ο Πρόεδρος της οποίας, Ολεσεγκούν Ομπανσάγιο, ήταν, αξιοσημείωτα, ο προηγούμενος πρόεδρος της ΤΙ), και οι: Ινδονησία, Αζερμπαϊτζάν, Ουζμπεκιστάν, Ονδούρα, Τανζανία, Γιουγκοσλαβία, Παραγουάη, Κένυα, Ουγκάντα, Πακιστάν, Κιργιζία, Καζαχστάν, Γεωργία, Αλβανία, Ρωσία, Ισημερινός, Βολιβία, και στο 80 η Αρμενία (Αν ενδιαφέρεστε, η Τουρκία είναι στην 55η θέση, οι Φιλιππίνες στην 54η, η Ελλάδα στην 36η, οι Ηνωμένες Πολιτείες στη 18η, ενώ 1η και συνεπώς πιο «αδιάφθορη» στον κόσμο είναι η Δανία). Βεβαίως, η «κατάταξη» αυτή δε διεκδικεί δάφνες ακρίβειας, αφού οι ίδιοι οι συντάκτες της τη χαρακτηρίζουν «ενδεικτική». Σε ό,τι αφορά τώρα στους τομείς όπου καταγράφονται τάσεις διαφθοράς, οι χειρότεροι, σύμφωνα με έρευνα για λογαριασμό της ΤΙ που έκανε η GallupInternationalAssociation, είναι τα συμβόλαια εκτέλεσης δημοσίων έργων, τα συμβόλαια στη βιομηχανία όπλων, στη βιομηχανία της ενέργειας (συμπεριλαμβανομένων των συμβολαίων εξόρυξης, εννοείται), και ούτω καθεξής.

Η ΤΙ αναμένεται κάποια στιγμή το 2001 να προβεί στη δημοσίευση του πρώτου «ετήσιου οδηγού» της, που θα αναλύει περιπτώσεις διαφθοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως τότε δημοσιεύει ανά τακτά χρονικά διαστήματα στο Ιντερνετ μια συλλογή άρθρων από διάφορες πηγές σχετικά με περιπτώσεις διαφθοράς. Στην τελευταία τέτοια «συλλογή» (Σεπτέμβρης 2000), απαντώνται μερικές εκκωφαντικές περιπτώσεις. Σταχυολογούμε: Η Παγκόσμια Τράπεζα τον Ιούνη ενέδωσε στις πιέσεις της Exxon αποφασίζοντας να υποστηρίξει - και οικονομικά - ένα πρόγραμμα «έρευνας και ανάπτυξης» κοιτασμάτων πετρελαίου στο Τσαντ, ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, παρά τις κριτικές των περιβαλλοντικών οργανώσεων και πολιτικών κομμάτων. Στη Νιγηρία, ο υπουργός Περιβάλλοντος, Χασάν Ανταμού (πρώην πρεσβευτής και πρωτοπαλίκαρο της χούντας του μακαρίτη στρατηγού Σάνι Αμπάτσα στα Ηνωμένα Εθνη), αποφάσισε τον Αύγουστο να αναδιανείμει τα συμβόλαια εκμετάλλευσης των πετρελαϊκών κοιτασμάτων και άρχισε συζητήσεις με την Texaco. Στη Βραζιλία, ο Πρόεδρος, Φερνάντο Ενρίκε Καρντόζο, αντιμετώπισε τον Αύγουστο μια από τις χειρότερες κρίσεις της πολιτικής του καριέρας, όταν αποκαλύφθηκε ότι σύμβουλός του ενθυλάκωσε κάπου 90 εκατομμύρια δολάρια (προφανώς όχι μόνο για λογαριασμό του...). Στον Παναμά άρχισε έντονη συζήτηση μετά τη μείωση κατά 80% στο έτος των κατασχέσεων ναρκωτικών στα σύνορα. Στο Περού οι... δημοπρασίες γερουσιαστών (50.000 δολάρια η ψήφος) φερόταν να είναι η νέα θαυμαστή τακτική του Προέδρου, Αλμπέρτο Φουτζιμόρι, τον Ιούλη. Στο Καζαχστάν, ένας Αμερικανός επιχειρηματίας, ονόματι Τζέιμς Γκίφεν, πρωταγωνίστησε τον Ιούλη σε ένα σκάνδαλο δωροδοκίας προς κορυφαία κυβερνητικά στελέχη, ανάμεσά τους και προς τον Πρόεδρο, Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, ώστε να ευνοήσουν σχέδια δημιουργίας πετρελαιαγωγών από τις ExxonMobil Corp., BP Amoco, Phillips Petroleum Co., που συνολικά ξόδεψαν για τον ευγενή αυτό σκοπό 65 εκατομμύρια δολάρια - η υπόθεση προκάλεσε παρέμβαση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και έρευνα από το FBI. Στη Γαλλία, πρώην κορυφαίο στέλεχος της πρώην κρατικής Elf Aquitaine παραδέχτηκε στις 11 Ιούλη ότι η εταιρία δωροδοκούσε συνεχώς επί 25 χρόνια Αφρικανούς ηγέτες, καταληστεύοντας τα αποθέματα πετρελαίου της Μαύρης Ηπείρου. Στη Γερμανία η εταιρία Philipp Holzmann ομολόγησε την ενοχή της στις υποθέσεις «στησίματος» στα συμβόλαια κατασκευής έργων υποδομής στην Αίγυπτο. Στη Ρωσία, ανάμεσα σε αναρίθμητες άλλες περιπτώσεις ξεχώρισε η κατηγορία κατά του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης (επί Γιέλτσιν), Βαλεντίν Κοβαλιόφ, για δωροδοκίες από μαφιόζους. Και πάει λέγοντας...

Σε καιρούς «παγκοσμιοποίησης» και παρά τις για το αντίθετο φαμφάρες, η «συστημική» και μη διαφθορά αποτελεί τον άγραφο κανόνα του διεθνούς εμπορίου, και καθόλου την εξαίρεση. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως, όπως ανέφερε το τηλεοπτικό δίκτυο NBC στις 21 του Ιούλη, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες έχουν δημιουργήσει μια «απόρρητη βάση δεδομένων που καταγράφει περιπτώσεις δωροδοκιών», κάτι που επιβεβαιώνουν εκθέσεις των υπουργείων Εξωτερικών και Εμπορίου. Η εξαίρετη βάση δεδομένων αυτή καταγράφει ονόματα, τόπους και ποσά, με ειδικότητα τα «μεγάλα συμβόλαια», σε παγκόσμιο επίπεδο. Οχι, βρε αδερφέ, πως οι Αμερικανοί θέλουν «να εκβιάσουν» κανέναν, κάθε άλλο, απλώς, όπως είπαν αξιωματούχοι (που φυσικά δεν κατονομάστηκαν, μην τρελαθούμε κιόλας) στο NBC, ο σκοπός είναι να παίζουν «επί ίσοις όροις» στο παιγνίδι οι αμερικανικές επιχειρήσεις. Αμ πώς... Αλλωστε, αυτοί είναι πλέον οι όροι του παιγνιδιού: το 1998 μόνο, σύμφωνα με στοιχεία που αποδέσμευσε πρόσφατα η CIA, 60 από τα μεγαλύτερα συμβόλαια στον κόσμο, συνολικής αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων, πήγαν σ' εκείνες τις εταιρίες που «λάδωσαν περισσότερο», απλούστατα...


Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ