(Του συνεργάτη μας ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ)

ΚΕΛΛΥΣ ΣΤΑΜΟΥΛΑΚΗ

«Αναζητώντας τη Ραπουνζέλ»

από το θίασο «Αβάντι»

στο Θέατρο «ΒΕΑΚΗ»

Το παρόν έργο αποτελεί μια ενδιαφέρουσα διασκευή του κλασικού παραμυθιού «Ραπουνζέλ» των αδελφών Γκριμ. Μια εκδοχή της σύγχρονης πραγματικότητας, την οποία η δραματουργός Κέλλυ Σταμουλάκη δίνει με ευαισθησία και ευρηματικότητα στα παιδιά του παρόντος/πολίτες του μέλλοντος.

Η υπόθεση του έργου αναφέρεται στην τεχνολογία που μας κατακλύζει. Χρησιμοποιείται, όμως, πάντοτε η τεχνολογία προς όφελος των ανθρώπων και των λαών... ή μήπως κάποιοι εξυφαίνουν σχέδια προκειμένου να ικανοποιήσουν τα διαφόρων ειδών συμφέροντά τους, θέτοντας σε κίνδυνο τα παιδιά, τα οποία, ως πιο ευάλωτα και δεκτικά, πέφτουν θύματα είτε της υπερκατανάλωσης - με σοβαρές συνέπειες τόσο στη σωματική όσο και στην πνευματική τους υγεία - είτε, μακροπρόθεσμα, μιας άνευ όρων παράδοσης της κριτικής τους σκέψης και συνείδησης στους παντός είδους επιτήδειους χειραγωγούς; Θα ήταν, ωστόσο, άδικο να παραγνωρίσει κανείς όλα εκείνα τα θετικά στοιχεία που η επιστήμη και η τεχνολογία εξασφαλίζουν προς όφελος της ανθρωπότητας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής.

Το θέατρο αποτελεί τον πιο άμεσο και ζωντανό τρόπο μετάδοσης μηνυμάτων που ευαισθητοποιεί και προβληματίζει μέσα από την επαφή και επικοινωνία των παιδιών με το κείμενο και τα βαθύτερα νοήματά του. Στο συγκεκριμένο, λοιπόν, θεατρικό κείμενο η δραματουργός πραγματεύεται με ιδιαίτερη επιτυχία: α. Την αναζήτηση χαμένων παιδιών και την παντός είδους εκμετάλλευσή τους, β. Τη χρήση των τεχνολογικών επιτευγμάτων ως μέσων καταστολής (κάμερες/συστήματα παρακολούθησης, μικροτσίπ, προγράμματα ύπνωσης), γ. Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα, δ. Το κυνήγι των εξοπλισμών, ε. Ηλεκτρονικά, πολεμικά παιχνίδια, κλπ. Η συγγραφέας εκφράζει και μεταδίδει στα παιδιά/θεατές της παράστασης τους κοινωνικούς προβληματισμούς της για το έλλειμμα της δημοκρατίας - που προκύπτει από την κακή χρήση της τεχνολογίας και της εξουσίας - και την επιχειρούμενη υφαρπαγή της ελευθερίας. Με τρόπο παιδαγωγικό, απευθύνεται έμμεσα στα παιδιά, για όσα κοινωνικά και πολιτικά θέματα θα τα επηρεάσουν ως αυριανούς πολίτες, χρησιμοποιώντας ως όχημα ένα περιεκτικό δραματικό κείμενο και μια άρτια οργανωμένη σκηνική δράση. Αντιλαμβάνεται την κοινωνική ευθύνη, που επιβάλλεται να έχει ο καλλιτέχνης, ιδιαίτερα, αλλά και ο κάθε πολίτης, που η εργασία του έχει κοινωνικό ρόλο και επιδρά στον ψυχισμό και στη συνείδηση του αναπτυσσόμενου και εξελισσόμενου παιδιού και εφήβου (εκπαιδευτικός, γονιός, δραματουργός, σκηνοθέτης, ηθοποιός, κάθε είδους καλλιτέχνης, που έρχεται σε επαφή με τα παιδιά).

Αισθητικά, η Κέλλυ Σταμουλάκη επέλεξε μέσα από τον τεράστιο και σημαντικότατο χώρο της λογοτεχνίας και του λαϊκού παραμυθιού το υλικό για τις καλλιτεχνικές της επιδιώξεις. Η σύγχρονη μάγισσα Φράου Φον Κλοπίδου δε μας παρουσιάζεται όπως η μακρινή της πρόγονος καβάλα σε σκουπόξυλο, και δεν επιχειρεί μεταφυσικά μαγικά και ξόρκια για να πετύχει τους σκοπούς της. Η σύγχρονη μάγισσα έχει στην υπηρεσία της ολόκληρη τη σύγχρονη τεχνολογία και τα μαγικά της συμβολίζουν και παραπέμπουν στις σκοπιμότητες που θέτουν κάποιοι για να κοιμίσουν και να αλλοτριώσουν τις συνειδήσεις των παιδιών ειδικά και των ανθρώπων γενικότερα, με αποτέλεσμα την (υπερ)κατανάλωση όλο και περισσότερων προϊόντων, που διαφημίζουν και πωλούν οι εταιρείες και οι κάθε είδους «Εμποροι των Εθνών». Το θύμα της μάγισσας Κλοπίδου είναι η Ραπουνζέλ, η οποία σταδιακά αντιλαμβάνεται τις δόλιες ενέργειες της «μητριάς» της, με τη βοήθεια του ουμανιστή Ιάσονα και του πανέξυπνου παπαγάλου Σ-Τέλειου.

Τα μηνύματα του έργου είναι αρκετά αισιόδοξα. Η δραματουργός δίνει διεξόδους προκειμένου να συμβάλει σ' ένα καλύτερο για την ανθρωπότητα μέλλον. Για την επίτευξη των στόχων της χρησιμοποιεί κοφτούς διαλόγους, γρήγορη δράση και εναλλαγές σκηνών, σασπένς στο μύθο, πλούσιο χιούμορ και παιδικότητα στο ύφος του κειμένου, ώστε να δένει αρμονικά η αισθητική του λόγου με τα μηνύματα του έργου και στη συνέχεια όλα αυτά μετουσιώνονται, δια της σκηνοθετικής φαντασίας του Γιάννη Βούρου, σε εντυπωσιακή σκηνική δράση, με αρωγούς φυσικά τη μαεστρία του σκηνογράφου Γιώργου Κολιού, της ενδυματολόγου Σοφίας Κατσούρα (τα κοστούμια είναι εντυπωσιακά), του μουσικού Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, του χορογράφου Θοδωρή Πανά και του φωτιστή/κινηματογραφιστή Γιάννη Κουρπαδάκη. Οι εικόνες του βίντεο (προσεγμένη η δουλειά των Γιώργου Κολιού και Νίκου Δροσάκη) βοηθούν και αισθητικά και στην εξέλιξη του μύθου επί σκηνής.

Τους ρόλους απέδωσαν υπέροχα, χωρίς να υστερήσει κανένας, οι ηθοποιοί: Στάθης Βούτος (Παπαγάλος Σ-Τέλειος, με ιδιαίτερη υποκριτική ικανότητα), Νατάσα Μαρματάκη (Φράου Φον Κλοπίδου, κατά τη γνώμη μου, ξεχώρισε με την υπέροχη εκφραστικότητά της), Στέλιος Πετράκης (Πατέρας), Μαριάννα Λουκάκη (Μάνα και Μνήμη), Θοδωρής Πανάς (Ιάσονας και Ελεγκτής), Αννα Κολιοφώτη. Η ζωντανή μουσική (Λουκάς Αγγελίνας στο αρμόνιο, υπεύθυνος και για την ενορχήστρωση, Ιάκ. Παυλόπουλος στα κρουστά και Κατερίνα Τεπελένα στο βιολί) έδωσε άλλη διάσταση στην παράσταση.

Το πρόγραμμα της παράστασης είναι από τα καλύτερα της τρέχουσας θεατρικής περιόδου, δεδομένου ότι περιλαμβάνεται επιπλέον σε αυτό ολόκληρο το θεατρικό κείμενο (Εκδόσεις ΩΡΙΩΝ, Αθήνα 2009, σελ. 84).

Το έργο, και η παράστασή του, προβάλλει με αισθητικό και παιδαγωγικό τρόπο το «Χαμόγελο του παιδιού», μια πετυχημένη κοινωνική οργάνωση, για την οποία ο Λ. Μαχαιρίτσας έχει γράψει ένα θαυμάσιο ύμνο, ο οποίος ακούγεται στην παράσταση. Οι θαυμάσιοι στίχοι όλων των τραγουδιών ανήκουν στους Κέλλυ Σταμουλάκη, Γιάννη Προεστάκη, Τερψιχόρη Γκιόκα.

ΛΙΝΑΣ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ -

ΣΤΑΜΑΤΗ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗ

«Ενα σπίτι παραμύθια»

από τη ΣΠΕΙΡΑ ΣΠΕΙΡΑ»

στην Παιδική Σκηνή της

«ΑΘΗΝΑΪΔΑΣ»

Δύο σημαντικοί δημιουργοί, ο συνθέτης Σταμάτης Κραουνάκης και η στιχουργός Λίνα Νικολακοπούλου, έχουν δημιουργήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από τη ρυθμική και μελωδική μουσική του Κραουνάκη (βασισμένη σε διάφορα μουσικά μοτίβα, στοιχεία από παλιά λαϊκά τραγούδια, από δημοτικά, από όπερα, και αποτελούμενη και από άλλους ρυθμούς και μελωδίες, που χαρακτηρίζουν τη μουσική διαδρομή του συνθέτη, κλπ.), το θαυμάσιο λιμπρέτο και τους στίχους της Νικολακοπούλου, την έντονη και συνεχή κίνηση των ηθοποιών, τα πολύχρωμα κοστούμια τους, τα τόσα ανάγλυφα αντικείμενα (του Αλέξ. Λόγγου) που αναφέρονται στα κείμενα, το άπλετο χιούμορ, τις υπέροχες φωνές των ηθοποιών (ξεχωρίζει η μελωδική φωνή της Ηρώς Σαΐα), το μπρίο στην υποκριτική απόδοση όλων ανεξαιρέτως των ταλαντούχων ηθοποιών (ιδιαίτερες ικανότητες παρουσιάζει ο στυλοβάτης της παράστασης, ηθοποιός του Θεάτρου Τέχνης, Βασίλης Βασιλάκης).

Η παράσταση έχει μια σπονδυλωτή δομή, συνδυάζοντας τον αφηγηματικό λόγο και συγχρόνως τη δραματοποίηση κλασικών και μη παραμυθιών: «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα» (Χ. Κ. Αντερσεν), «Το πετροκάραβο» και «Ενα σπίτι παραμύθια» (Λ. Νικολακοπούλου), «Η έξυπνη Γκρέτα» (αδελφών Γκριμ), «Ο Τζακ και η φασολιά» (Ζ. Γιάγκοπς), «Η συναυλία των ζώων» (αδελφών Γκριμ) και «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» (G. S. Barbot de Villeneuve, 1695-1755).

Η συνεργασία των δύο δημιουργών, παλιότερα, είχε φέρει στο φως σαράντα επτά τραγουδιστά παραμύθια, από τα οποία επτά παρουσιάζονται στην παρούσα παράσταση και θα ήταν ευχής έργο να δούμε και τα υπόλοιπα επί σκηνής.

Η ζωντανή μουσική (ακορντεόν της Αννας Λάκη και κρουστά της Σοφίας Κακουλίδου) ενθουσιάζει τους μικρούς θεατές της παράστασης. Οι μουσικοί ενσωματώνονται στην παράσταση και κατά σημεία αναλαμβάνουν ρόλους. Οι τραγουδιστές της ομάδας Σπείρα Σπείρα γίνονται ηθοποιοί και ζωντανεύουν με επιτυχία παραμυθιακούς χαρακτήρες.

Πολλά συμβαίνουν επί σκηνής, έτσι που να αναπτύσσεται η δημιουργική φαντασία των παιδιών, τα οποία έκπληκτα παρατηρούν μιαν άλλη σκηνοθετική εκδοχή από εκείνη που τα ίδια είχαν δημιουργήσει με τη φαντασία τους, όταν διάβαζαν τα ίδια παραμύθια.

Πρόκειται για λυρικό θέατρο, με στοιχεία όπερας, που βελτιώνει τη μουσική αισθητική και αντίληψη των παιδιών.

Τα σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη και τα χάρτινα κοστούμια του Νίκου Φλώρου ευφάνταστα και ευρηματικά, μέσα σε μια σκηνή στο κέντρο της πλατείας, που δίνει μεγαλύτερη αμεσότητα στα δρώμενα και παράγει διαδραστική ενέργεια στους θεατές. Επιτυχείς και οι χορογραφίες της Αναστασίας Γεωργαλά.

Μια παράσταση, που δικαιώνει τις απόψεις του Βασ. Ρώτα για το θέατρο: «Θέατρο (είναι) η τελειότερη και ζωντανότερη μορφή της τέχνης, τελειότερη γιατί μεταχειρίζεται όλα τα εκφραστικά μέσα, όλες τις τέχνες, ζωντανότερη γιατί είναι μαζί και γιορτή. Τέχνη μες στις τέχνες και γιορτή μες στις γιορτές».

Παίζουν: Β. Βασιλάκης, Χρ. Γεροντίδης, Τερέζα Κρητικού, Γιολάντα Σκαφτούρου και Ηρώ Σαΐα.

Καλοπροαίρετα δύο παρατηρήσεις: Τα παραμύθια δεν έχουν επιμύθιο, μόνο οι μύθοι. Στέλνεται, κατά τη γνώμη μου, λανθασμένο ιδεολογικό μήνυμα στα παιδιά, αν και αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει δραματουργική σκωπτική διάθεση, η οποία μπορεί να λειτουργήσει πιο θετικά στους ενήλικους θεατές. Επίσης, λανθασμένο μήνυμα (μάλλον αντι-οικολογικό) στέλνεται με τη μάσκα/κεφάλι ζώου (μάλλον λύκου), που φοράει το Τέρας. Η μάσκα μιας αποκρουστικής μορφής τέρατος θα ήταν πιο ταιριαστή στον ήρωα με την καλή καρδιά.