Κυριακή 22 Νοέμβρη 2009
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 7
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Τα χαμένα από καιρό αδέρφια του Ηλιου

Ισως αυτή να ήταν η όψη του νυχτερινού ουρανού της Γης μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό της
Ισως αυτή να ήταν η όψη του νυχτερινού ουρανού της Γης μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια μετά το σχηματισμό της
Ο ουρανός τη νύχτα είναι σκοτεινός επειδή ο Ηλιος και οι πλανήτες του είναι πολύ μακριά από τα γειτονικά άστρα. Τόσο μακριά, ώστε αυτά να φαίνονται απλώς σαν κουκίδες φωτός, ενώ από τα ακόμα πιο μακρινά άστρα φτάνει μόνο μια ασθενική λάμψη. Τα πιο γρήγορα διαστημόπλοιά μας θα χρειάζονταν δεκάδες χιλιάδες χρόνια για να διανύσουν την απόσταση ως το κοντινότερο αστέρι. Το Διάστημα μάς απομονώνει, όπως ο ωκεανός ένα μικροσκοπικό νησί του αρχιπελάγους.

Δεν είναι όλα τα άστρα τόσο απομονωμένα. Περίπου ένα στα δέκα ανήκει σε κάποιο σμήνος, που απαρτίζεται από εκατοντάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και δεκάδες χιλιάδες αστέρια. Μάλιστα τα περισσότερα άστρα γεννιούνται ακριβώς σε τέτοιες ομάδες, που συνήθως διασκορπίζονται στο πέρασμα δισεκατομμυρίων ετών, με τα άστρα που τις σχημάτιζαν να γίνονται ένα με τα υπόλοιπα άστρα του γαλαξία τους.

Μήπως και ο Ηλιος γεννήθηκε σε ένα τέτοιο αστρικό σμήνος; Στην περίπτωση αυτή δεν θα ήταν πάντα τόσο μόνος. Η σημερινή του μοναξιά θα οφείλεται στη διασπορά του αρχικού σμήνους. Ολο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι ακριβώς έτσι έγιναν τα πράγματα. Η γνώμη των αστρονόμων αρχίζει να μεταστρέφεται από τη θεωρία ότι ο Ηλιος ήταν ...μοναχοπαίδι, προς τη θεωρία ότι είναι ένα από περίπου 1.000 «αδέρφια» που γεννήθηκαν σχεδόν την ίδια ώρα (με την αστρονομική έννοια του χρόνου). Αν βρισκόμασταν στην αυγή του ηλιακού μας συστήματος, το Διάστημα δε θα φαινόταν καθόλου «άδειο». Ο νυχτερινός ουρανός θα ήταν γεμάτος από λαμπερά άστρα, πολλά από τα οποία τόσο λαμπερά, όσο και η πανσέληνος. Κάποια, μάλιστα, θα ήταν ορατά ακόμα και την ημέρα. Αν τα κοίταζες κατάματα θα πονούσαν τα μάτια σου.

Η πιο πειστική ένδειξη ότι ο Ηλιος είχε αδέρφια, ήταν ο εντοπισμός νικελίου -60 σε χημικές ενώσεις όπου θα έπρεπε να υπήρχε σίδηρος -60, σε δύο μετεωρίτες, υπολείμματα του αρχέγονου υλικού του ηλιακού μας συστήματος. Το νικέλιο -60 είναι το ισότοπο στο οποίο μετασχηματίζεται το ραδιενεργό ισότοπο 60 του σιδήρου. Οταν σχηματίστηκαν οι ενώσεις στο μετεωρίτη περιείχαν σίδηρο -60, αλλά όταν ο σίδηρος έγινε νικέλιο, το μέταλλο αυτό βρέθηκε σε μια ένωση που κανονικά δε σχηματίζει. Η μόνη ερμηνεία είναι ο σίδηρος -60 να προήλθε από πυρηνικές αντιδράσεις στο εσωτερικό κάποιου άστρου και να ενσωματώθηκε στους μετεωρίτες μέσα στο χρόνο ημιζωής του, που είναι περίπου 2,6 εκατομμύρια έτη. Με αστρονομικούς όρους αυτός ο χρόνος είναι ένα βλεφάρισμα. Αρα ο σίδηρος έπρεπε να προέρχεται από πολύ κοντά και η πιθανότερη πηγή είναι ένας υπερκαινοφανής του αστρικού σμήνους του Ηλιου!

Το αστρικό σμήνος, μέσα στο οποίο πιθανότατα γεννήθηκε ο Ηλιος, έχει διαλυθεί προ πολλού. Ομως σύμφωνα με υπολογισμούς, παρότι τα άστρα που το απάρτιζαν έχουν ανακατευτεί με τα υπόλοιπα άστρα του Γαλαξία, υπάρχει τρόπος να εντοπιστούν, καθώς το ένα πατάει στα βήματα του άλλου, βρίσκονται δηλαδή σε μια σχετικά στενή λωρίδα καθώς περιφέρονται γύρω από το κέντρο του Γαλαξία. Το σύστημα που θα μπορούσε να τα εντοπίσει ονομάζεται Παγκόσμιο Αστρομετρικό Συμβολόμετρο για την Αστροφυσική ή συντομότερα GAIA (ΓΑΙΑ) από τα αρχικά της ονομασίας του στα αγγλικά. Είναι ο δορυφόρος της Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) που πρόκειται να τεθεί σε τροχιά το 2011. Η GAIA διαθέτει όργανα ικανής ευαισθησίας ώστε να μετρήσουν με ακρίβεια τις παραπλήσιες τροχιές και την παρόμοια με τον Ηλιο χημική σύνθεση των άστρων αυτών, ώστε να αποκαλυφθεί το κοινό τους παρελθόν.

Αν εντοπίζονταν τα χαμένα αδέρφια του Ηλιου, τότε οι αστρονόμοι θα μπορούσαν να κατανοήσουν πολύ καλύτερα τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μέσα σε ένα άμορφο νέφος αερίων και σκόνης σχηματίστηκε το ηλιακό μας σύστημα.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Ταραχώδης και καθόλου σε ισορροπία η ιστορία του Γαλαξία(2024-02-03 00:00:00.0)
Πώς σχηματίζονται τα βαριά χημικά στοιχεία στο «καμίνι» της σύγκρουσης αστέρων νετρονίων(2022-12-23 00:00:00.0)
Ανακαλύφθηκε πιθανός εξωπλανήτης σε άλλον γαλαξία!(2021-10-30 00:00:00.0)
Τι θα συναντήσουν στη διαστρική διαδρομή τους(2017-03-19 00:00:00.0)
Η ΓΑΙΑ φωτογραφίζει τ' άστρα(2013-12-29 00:00:00.0)
Το παράδοξο της ηλιακής κορόνας(2001-07-01 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ