Κυριακή 14 Ιούνη 2009
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«ΒΡΕΤΑΝΙΚΟΣ»
«Καταδύσεις» στο ... κέρδος

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα καπιταλιστικής προσέγγισης στην ενάλια πολιτιστική κληρονομιά

Η πρόσφατη «ναυμαχία» στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μεταξύ της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, του αμερικανικού επιχειρηματικού «κολοσσού» «National Geographic» και της βρετανικής εταιρείας - ιδιοκτήτη του ναυαγισμένου, στα ανοιχτά της Κέας, πλοίου «Βρετανικός», με αφορμή κοινό αίτημα των δύο τελευταίων να κινηματογραφήσουν το ναυάγιο, αναδεικνύει για μια ακόμη φορά τους κινδύνους της αγοραίας «αξιοποίησης» της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η προσπάθεια της Εφορείας Εναλίων να αποτρέψει την κινηματογράφηση στο εσωτερικό του ναυαγίου συνδέεται με το χαρακτήρα του ναυαγίου ως μνημείου και με τα τεράστιας κλίμακας επιχειρηματικά σχέδια της ιδιοκτήτριας εταιρείας. Το πρόβλημα δεν είναι η δημιουργία ή μη ενάλιων αρχαιολογικών χώρων αλλά στο ποιος θα τους διαχειρίζεται και με ποιο σκοπό. Διότι οι κυβερνήσεις του δικομματισμού δημιούργησαν τα τελευταία χρόνια το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο ώστε να «ανθίσει» η κερδοσκοπία στο «φιλέτο» του ενάλιου πολιτιστικού και περιβαλλοντικού πλούτου της χώρας.

«Στρώνοντας» το δρόμο στο κεφάλαιο

Η περίπτωση του «Βρετανικού» είναι χαρακτηριστική αυτής της πολιτικής. Πρόκειται για πλοίο - «αδελφό» του «Τιτανικού», καθελκύστηκε το 1914 και μετατράπηκε σε πλωτό νοσοκομείο με την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1916 βυθίστηκε, μέσα σε 55 λεπτά, στα ανοιχτά της Κέας, από αδιευκρίνιστες, μέχρι σήμερα, αιτίες, αν και η πλέον διαδεδομένη είναι η νάρκη. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε σε βάθος 120 μέτρων από τον Κουστό (1975). Αν και η βρετανική κυβέρνηση το θεωρεί ως στρατιωτικό νεκροταφείο προστατευόμενο από τη νομοθεσία της, ωστόσο το 1990 το πλοίο πουλήθηκε στον Σάιμον Μιλς, ο οποίος έστησε το «ίδρυμα» και την εταιρεία εκμετάλλευσης του ναυαγίου.

Το 1999 το ΠΑΣΟΚ «στρώνει» τον ...«ενάλιο» δρόμο στο κεφάλαιο, με το Ν. 2742/99 (περί χωροταξικού σχεδιασμού), όπου ορίζονταν «Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων», μεταξύ αυτών και «θαλάσσιες εκτάσεις (...) που είναι πρόσφορες (...) για την ανάπτυξη παραγωγικών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (...) καθώς και δραστηριοτήτων ή επιχειρηματικών πρωτοβουλιών πειραματικού χαρακτήρα»!

Το 2003, το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτηρίζει όλα τα ναυάγια, παλαιότερα των 50 τελευταίων ετών, ως μνημεία, λόγω της πολύπλευρης σημασίας τους και ορίζει ζώνη προστασίας τους σε ακτίνα 300 μέτρων.

Το 2005 η ΝΔ ψηφίζει το νόμο για τις «καταδύσεις αναψυχής», ο οποίος «απελευθερώνει» τον τομέα των καταδύσεων και δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες ή επιχειρήσεις του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που όμως λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, να φτιάξουν «καταδυτικά πάρκα» στο «πνεύμα» του νόμου του ΠΑΣΟΚ. Τότε, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων σημείωνε πως οι διατάξεις για την ενάλια πολιτιστική κληρονομιά «υπονομεύουν την προστασία των εναλίων αρχαιοτήτων και παραδίδουν στο έλεος της αρχαιοκαπηλίας τον εθνικό μας πλούτο».

Το 2008, στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης δημοσιεύεται η αναγνώριση, από το ελληνικό κράτος, του «ιδρύματος» («Britannic Foundation») και της θυγατρικής του εταιρείας «Βρετανικός ΑΕ». Οι σκοποί της εταιρείας είναι: «Η διατήρηση, η προβολή, η προώθηση της τουριστικής ανάπτυξης και η με οιονδήποτε τρόπο αξιοποίηση του ναυαγίου του βρετανικού στρατιωτικού νοσοκομειακού πλοίου HMHS BRITANNIC με την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων όπως ενδεικτικά (και όχι περιοριστικά) διαχείριση και συντονισμός των καταδυτικών επισκέψεων στο ναυάγιο, ανάκτηση, αναπαλαίωση και έκθεση αντικειμένων από το ναυάγιο - πραγματική ή/και εικονική έρευνα, σύνταξη και δημοσίευση σχετικών μελετών (...) δημιουργία και διαχείριση σχετικών βάσεων δεδομένων, δημιουργία κινηματογραφικών ταινιών και ντοκιμαντέρ και κάθε άλλη παρεμφερής δραστηριότητα...».

Ενάλιο (και μη) ...«φαγοπότι»

Η εταιρεία αυτοπαρουσιάζεται ως εξής: «(...) Είναι μία επιχείρηση περιφερειακής τουριστικής ανάπτυξης, με ιδιαίτερη σημασία στη διαχείριση του ναυαγίου "HMHS Βρετανικός" (...) Εχει δεσμευτεί να δημιουργήσει ένα υψηλής ποιότητας περιφερειακής ανάπτυξης επιχειρηματικό περιβάλλον στην περιοχή του Λαυρίου / Κέας - και να ανοίξει την πύλη προς μια παγκόσμια τουριστική αγορά. Είμαστε σε θέση να προσελκύσουμε υψηλής ποιότητας βιομηχανίες, που θα έχει ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση επενδύσεων για τη δημιουργία ενός ξενοδοχείου πρώτης κατηγορίας "5 αστέρων", χωρητικότητας 800 κλινών, με συνεδριακό κέντρο, σχολή τεχνικής κατάδυσης και μουσείο με εκθέματα από το ναυάγιο. Οι εταίροι μας προσφέρουν πρώτης τάξεως υπηρεσίες για την εμπορική σας ανάπτυξη, marketing και συμβουλευτική επιχειρηματικής δραστηριότητας»...

Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα διαχρονικά προβλήματα της Εφορείας Εναλίων, η υποδομή και το προσωπικό της οποίας σαφώς υπολείπονται (σε μεγέθη) των πραγματικών αναγκών της Ελλάδας, με τεράστιο ενάλιο αρχαιολογικό πλούτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο που ζήτησε η Εφορεία Εναλίων στην περίπτωση του αιτήματος της εταιρείας και του καναλιού ήταν ...η πρόσληψη, έστω, ενός ωρομίσθιου αρχαιολόγου, αφού δε φτάνει το προσωπικό της να εποπτεύσει τις κινηματογραφικές λήψεις. Ζήτησε, επίσης, σε κάθε περίπτωση, να μη θιγούν ζητήματα ιδιοκτησίας μέσα στο ντοκιμαντέρ.

Ο νομικός εκπρόσωπος των αιτούντων είπε ότι το ιδιοκτησιακό είναι «μπλεγμένο», αναγνωρίζοντας πάντως ότι από τη στιγμή που το μνημείο βρίσκεται στην Ελλάδα, αποτελεί «μέρος του πολιτισμού της χώρας». Υποστήριξε επίσης ότι χωρίς κινηματογραφικές λήψεις από το εσωτερικό του ναυαγίου το ντοκιμαντέρ «δε θα είχε νόημα». Ο εκπρόσωπος της εταιρείας ζήτησε ευρύτερη «συνεργασία» με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, χωρίς να διευκρινιστεί περισσότερο το τι ακριβώς εννοεί. Ωστόσο, η έφορος σημείωσε πάνω σε αυτό, πως αφού δεν έχει την υλικοτεχνική υποδομή για καταδύσεις κάτω από τα 120 μέτρα, οποιαδήποτε συνεργασία δε θα ήταν ισότιμη. «Δεν ξέρουμε πώς θεωρεί η βρετανική κυβέρνηση το ναυάγιο. Εμείς το θεωρούμε μνημείο», υπογράμμισε, και πρόσθεσε πως, «βήμα βήμα, επιχειρείται η μετατροπή του ναυαγίου σε μουσείο».

Το ΚΑΣ έδωσε, τελικά, την έγκρισή του για εξωτερικές αλλά και για εσωτερικές λήψεις του ναυαγίου, εξαιρώντας μόνο το περιβάλλον του.


Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ