Ο δολοφόνος γυρίζει πάντα στον τόπο του εγκλήματος. Η γνωστή αυτή φράση και από τα αστυνομικά μυθιστορήματα μπορούσε να ήταν και ο τίτλος σχολιαστικού άρθρου για την Εκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Mεγάλη Τετάρτη.

Τι μας είπε - ή, για την ακρίβεια, τι μας ξαναείπε - ο κ. Προβόπουλος, μέσα από την ετήσια Εκθεση που παρουσίασε; Οτι η μέχρι σήμερα εντυπωσιακή μεγέθυνση του ΑΕΠ (μέσος ρυθμός αύξησης 4,1% την περίοδο 2000 - 2008) στηριζόταν κατά κύριο λόγο στην ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση και δευτερευόντως στις άλλες παραμέτρους (επενδύσεις, εξαγωγές) κι αυτό πρέπει ν' αλλάξει. Για να γίνει κάτι τέτοιο - πάντα σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας - θα πρέπει να γίνουν ορισμένα πράγματα.

Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί δραστικά το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας, έτσι ώστε να αποκατασταθεί και η εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών, οι οποίες δεν έχουν πειστεί για την αποφασιστικότητα αντιμετώπισής του. Θα πρέπει, επίσης, να γίνουν και νέες άμεσες και αποφασιστικές παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό - συνταξιοδοτικό σύστημα, στην κατεύθυνση της αύξησης της πραγματικής μέσης ηλικίας συνταξιοδότησης, ώστε να αυξηθεί ο χρόνος εργάσιμου βίου... Να γίνουν οι αναγκαίες διαρθρωτικές παρεμβάσεις με αιχμή τις εργασιακές σχέσεις (ευελφάλεια, ενδυνάμωση ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης), εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για την προστασία της απασχόλησης (απορρύθμιση εργασιακών σχέσεων), αλλά και την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων στα συστήματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και στα προγράμματα διά βίου μάθησης. Να μην ξεχάσουμε, επίσης, να αναφέρουμε ότι τα ...οικολογικά μηνύματα έφτασαν και στην Τράπεζα της Ελλάδας, η οποία τάσσεται και αυτή με τη σειρά της υπέρ της ...πράσινης ανάπτυξης. Πιο ειλικρινής, όμως, από διάφορους όψιμους και μη οικολόγους, ομολογεί ότι η στροφή στις «πράσινες» επενδύσεις αποτελεί πολιτική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οποία, μάλιστα, «μπορεί να οδηγήσει στην πραγματοποίηση μεγάλων επενδύσεων και να συμβάλει ουσιαστικά στην ενίσχυση των συνθηκών ανταγωνισμού στον τομέα της ενέργειας, την ίδρυση νέων επιχειρήσεων...». Ομολογείται, δηλαδή, ότι η περιβόητη «πράσινη ανάπτυξη» δεν είναι παρά καθαρός καπιταλισμός, καπιταλιστική εκμετάλλευση με πράσινο μανδύα.

Το άλλο θέμα που αναπτύσσεται στην Εκθεση, είναι αν σήμερα - και με δεδομένο ότι η οικονομική κρίση «αγκαλιάζει» την ελληνική οικονομία - χρειάζεται η εφαρμογή επεκτατικής ή περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής. Το ερώτημα αυτό απευθύνεται προς τις αστικές δυνάμεις εξουσίας (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ κλπ.), οι οποίες ερίζουν για τους τρόπους εξόδου του καπιταλισμού από την κρίση και από την άποψη αυτή δε θα σταθούμε διεξοδικά. Στο διά ταύτα τώρα, η Τράπεζα της Ελλάδας εκτιμά ότι οι συνδυασμένες αυτές παρεμβάσεις θα ωθήσουν τον ελληνικό καπιταλισμό ανοδικά, θα προάγουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας, θα αναβαθμίσουν συνολικά τις οικονομικές σχέσεις με το διεθνή παράγοντα...

Η ίδια εξάλλου η Εκθεση, με τις επισημάνσεις της, αναδεικνύει τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει σήμερα ο ελληνικός καπιταλισμός. Αναφέρει, π.χ., ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα το δημοσιονομικό πρόβλημα, έτσι ώστε το 2012 να έχουν μηδενιστεί τα δημοσιονομικά ελλείμματα και σε βάθος δεκαετίας να έχει μειωθεί το δημόσιο χρέος στα επίπεδα αναφοράς της Συνθήκης του Μάαστριχτ (στο 60% του ΑΕΠ). Μάλιστα. Και πώς θα γίνει αυτό; Με το σφαγιασμό των πρωτογενών δαπανών (μισθοί, συντάξεις, κοινωνικές επιχορηγήσεις κλπ.), έτσι ώστε κάθε χρόνο να δημιουργούνται πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 4,5% - 5%. Αυτό, βέβαια, ισοδυναμεί με αιματηρή λιτότητα. Αλλά είναι δεδομένο ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το χρέος δημιουργούνται και από το γεγονός ότι η φορολογία των επιχειρήσεων και των μεγάλων εισοδημάτων στη χώρα μας (αυτό που ονομάζουμε μεγάλο κεφάλαιο) είναι υποτυπώδης. Οτι ο κρατικός προϋπολογισμός στερείται έσοδα, επειδή οι κυβερνήσεις του δικομματισμού έχουν δημιουργήσει περιβάλλον φορολογικής ασυλίας - και φοροδιαφυγής - γύρω από τους μονοπωλιακούς ομίλους. Πέραν τούτου, αποσιωπούν πλήρως το γεγονός ότι η Ελλάδα επί δεκαετίες δαπανά το 5% του ΑΕΠ για στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες τροφοδοτούν σταθερά τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος. Ηδη, ανακοινώθηκε νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα 27 δισ. ευρώ και όλοι εποίησαν την νήσσαν. Αλλο παράδειγμα είναι τα χρέη των νοσοκομείων. Η κυβέρνηση, αλλά και ο αστικός Τύπος, απλώς στέκονται στο ύψος των χρεών, χωρίς να θίγουν το ζήτημα πώς δημιουργούνται αυτά. Αποσιωπούν ότι τα δημόσια νοσοκομεία πολιορκούνται από τα ...πιράνχας των πολυεθνικών εταιρειών, οι οποίες αναλαμβάνουν να τα προμηθεύουν υπερκοστολογώντας τα υλικά. `Η ότι η ύπαρξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων στο χώρο της Υγείας έχει εκτοξεύσει τις δαπάνες νοσηλείας των ασφαλιστικών ταμείων στα ύψη. Αν τώρα τους ζητήσουμε να δημιουργηθεί δημόσιος φορέας παραγωγής ιατρικού και παραϊατρικού υλικού και κατάργηση των επιχειρήσεων στο χώρο της Υγείας, θα βγουν από τα ρούχα τους. θα μας κατηγορήσουν ότι στρεφόμαστε ενάντια στην ελευθερία άσκησης του επιχειρείν... Επομένως, δεν εννοεί η Τράπεζα να αντιμετωπιστούν τα ελλείμματα σε βάρος του κεφαλαίου, αλλά το αντίθετο.

Σαν σοβαρό πρόβλημα, η Εκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας καταγράφει και το μεγάλο ύψος του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών της χώρας, το οποίο το 2008 διαμορφώθηκε στο 14,5% του ΑΕΠ. Κατά την ίδια πάντα, η ύπαρξη των μεγάλων αυτών ελλειμμάτων αναδεικνύει το πρόβλημα της χαμηλής ανταγωνιστικότητας της χώρας... Ερώτημα: Πώς συνδυάζονται χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και συσσώρευση υπερκερδών από τις επιχειρήσεις για 15 συναπτά έτη; Αν μια οικονομία δεν είναι ανταγωνιστική, αυτό θα έχει επιπτώσεις και στα επίπεδα της κερδοφορίας (χαμηλά κέρδη ή και ζημιές) των επιχειρήσεων. Συνέβη αυτό στη χώρα μας; Επομένως το ζήτημα της ανταγωνιστικότητας έρχεται και επανέρχεται για να ενταθούν τα αντεργατικά αντιλαϊκά μέτρα.

Ολες αυτές τις αντιφάσεις και αντιθέσεις, που εκδηλώνονται στα πλαίσια της λειτουργίας του ελληνικού καπιταλισμού, η άρχουσα τάξη της χώρας τις γνωρίζει σε βάθος. Προτιμά όμως, για ευνόητους λόγους, να τις αποσιωπά, καθώς η ανάδειξή τους θα στρεφόταν εναντίον των ιδιοτελών ταξικών της συμφερόντων. Γι' αυτό επιλέγουν να τις προσπερνούν, αναζητώντας διέξοδο, μέσα από την κλιμάκωση της επίθεσης σε βάρος των εργασιακών κατακτήσεων. Κοινό σημείο αναφοράς τόσο της επίθεσης σε βάρος του Ασφαλιστικού, όσο και της επίθεσης σε βάρος των εργασιακών σχέσεων είναι η παραγωγή υπεραξίας. Στην πρώτη περίπτωση (Ασφαλιστικό), ο εργαζόμενος παρατείνει το χρόνο του εργάσιμου βίου του, στη δεύτερη (Εργασιακά) αυξάνεται η υπερεργασία, το παραγόμενο υπερπροϊόν, η υπεραξία. Ο καπιταλισμός, για να ξεπεράσει τις εγγενείς αντιφάσεις του, περνάει στην πιο βαθιά αντίδραση. Επιδιώκει να στερήσει από τον εργαζόμενο άνθρωπο την ίδια την ανθρώπινη φύση του. Ομως, όπως έδειξε και η διεθνής καπιταλιστική κρίση, όλα έχουν τα όριά τους. Και τότε οι διαχειριστές του συστήματος έρχονται αντιμέτωποι με τα δημιουργήματά τους...