Το μπαϊπάς των στεφανιαίων αρτηριών είναι πια ρουτίνα. Γύρω στις 800.000 άνθρωποι υποβάλλονται κάθε χρόνο σ' αυτή την εγχείρηση, που όμως παραμένει ακριβή και επικίνδυνη. Πριν οι γιατροί ράψουν τα αγγειακά μοσχεύματα, που θα παρακάμπτουν τις φραγμένες στεφανιαίες αρτηρίες πρέπει να ανοίξουν το στήθος του ασθενή, κόβοντας το στέρνο με πριόνι και να σταματήσουν τη λειτουργία της καρδιάς περίπου για μια ώρα, χρησιμοποιώντας ένα ειδικό φαρμακευτικό διάλυμα.

Οση ώρα η καρδιά δε λειτουργεί, ο ασθενής συνδέεται σε μηχάνημα εξωσωματικής κυκλοφορίας του αίματος, το οποίο αναπληρώνει την καρδιά, στέλνοντας οξυγονωμένο αίμα στους ιστούς του σώματος. Δυστυχώς, η χρήση αυτού του περίπλοκου μηχανήματος σχετίζεται με σοβαρές επιπλοκές, κυρίως στους μεγαλύτερους σε ηλικία ασθενείς και στους ασθενείς που έχουν και άλλα προβλήματα υγείας. Είναι η κύρια αιτία της σχετικά μακρόχρονης μετεγχειρητικής παραμονής στο νοσοκομείο όσων κάνουν εγχείρηση μπαϊπάς και πολλές φορές οδηγεί σε δίμηνη ή τρίμηνη περίοδο ανάρρωσης με παραμονή στο σπίτι. Επιπλέον, οι ασθενείς αναρρώνουν αργά από τη διαδικασία ανοίγματος του στήθους και είναι ευάλωτοι σε ορισμένες μολύνσεις, όπως η πνευμονία.

Αλλά και κατά τη διάρκεια της εγχείρισης ή λίγο μετά, λόγω της ταλαιπωρίας των αγγείων από τους χειρισμούς που πρέπει να γίνουν, κομμάτια του αρτηριοσκληρωτικού υλικού μπορούν να μπουν στην κυκλοφορία και αν φτάσουν στον εγκέφαλο να προκαλέσουν εγκεφαλικό επεισόδιο. Ακόμα κι αν αυτό δε συμβεί, όταν η καρδιά ξαναρχίσει να λειτουργεί, συχνά δείχνει σημάδια όχι καλής λειτουργίας: χαμηλή πίεση, μειωμένη αποβολή ούρων. Πολλές φορές ο ασθενής παρουσιάζει απώλεια ικανότητας αυτοσυγκέντρωσης και απομνημόνευσης σε σχέση με πριν την εγχείριση.

Ηδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ερευνητές γιατροί ανέπτυξαν μεθόδους που κατ' αρχήν αποφεύγουν τη χρήση του μηχανήματος εξωσωματικής κυκλοφορίας. Μια απ' αυτές που ονομάστηκε από τον εφευρέτη της «χταπόδι», επειδή χρησιμοποιεί βεντούζες αναρρόφησης σαν του χταποδιού, ακινητοποιεί μόνο το τμήμα της καρδιάς, στο οποίο θα γίνει η σύνδεση του αρτηριακού μοσχεύματος. Βέβαια, κι αυτή η μέθοδος απαιτεί άνοιγμα του στήθους. Μέχρι τώρα γύρω στους 50.000 ανθρώπους έχουν εγχειρηθεί με αυτή τη μέθοδο χωρίς να σημειωθεί κανένας θάνατος κατά τη διάρκεια της εγχείρησης ή τις 30 πρώτες μέρες μετά απ' αυτή.

Σύντομα, άλλοι ερευνητές ανέπτυξαν διαφορετικές μεθόδους μπαϊπάς με την καρδιά σε λειτουργία και σήμερα το ποσοστό των εγχειρήσεων που τις χρησιμοποιούν φτάνει το 15%. Παράλληλα, άλλοι ερευνητές διερεύνησαν τη δυνατότητα μπαϊπάς με καρδιά σε λειτουργία, χωρίς το ευρύ άνοιγμα του στήθους. Ιδίως για ασθενείς που είχαν ανάγκη την τοποθέτηση μόνο ενός μοσχεύματος, μια τομή 8 εκατοστών ανάμεσα στα πλευρά φάνηκε να είναι αρκετή. Δυστυχώς, για πολλές περιπτώσεις, όπως όταν χρειάζεται μόσχευμα στο πίσω μέρος της καρδιάς ή πολλά μοσχεύματα σε διάφορα σημεία, η μέθοδος αυτή δεν ενδείκνυται.

Το Σεπτέμβρη του 1999 έγινε η πρώτη εγχείρηση μπαϊπάς κλειστού στήθους με καρδιά σε λειτουργία, χρησιμοποιώντας ένα ενδοσκοπικό ρομποτικό σύστημα, που απαιτεί μια ελάχιστου μεγέθους τομή. Το σύστημα αυτό επιτρέπει όχι μόνο την πραγματοποίηση των πιο περίπλοκων κινήσεων που μπορούν να κάνουν τα ανθρώπινα χέρια, αλλά και τη μεγαλύτερη σταθερότητα των χειρισμών, αφού ο υπολογιστής που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο χειρούργο και τους ρομποτικούς βραχίονες απορροφά το φυσικό τρέμουλο των χεριών. Ηδη αρκετές δεκάδες ασθενείς έχουν υποβληθεί σε μπαϊπάς με τον τρόπο αυτό σε επεμβάσεις που διαρκούν δύο ως δυόμισι φορές περισσότερη ώρα απ' ό,τι οι συμβατικές εγχειρήσεις μπαϊπάς.

Εκείνο που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι ανεξάρτητα από τις προόδους στον τομέα της αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου, καλύτερη επιλογή παραμένει η πρόληψη με υγιεινή διατροφή, σωματική άσκηση και αποφυγή του καπνίσματος.