Καρλ Μαρξ: «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ».

«Ολη η μεγαλοφυΐα του Μαρξ - έλεγε ο Λένιν - βρίσκεται στο ότι έδωσε απαντήσεις στα ερωτήματα που είχε ήδη θέσει η πρωτοπόρα σκέψη της ανθρωπότητας. Η διδασκαλία του γεννήθηκε σαν κατευθείαν κι άμεση συνέχιση της διδασκαλίας των πιο μεγάλων εκπροσώπων της φιλοσοφίας, της πολιτικής οικονομίας και του σοσιαλισμού» (Λένιν: «Για τον Καρλ Μαρξ και τη θεωρία του»).

Δεν μπορεί κανείς να δει τον Μαρξ έξω από την εποχή του και, φυσικά, την εποχή μας. Την εποχή, δηλαδή, της εδραίωσης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, της βιομηχανικής επανάστασης, της προόδου στην ιστορική εξέλιξη που έφερε η αστική τάξη, δημιουργώντας ταυτόχρονα τις συνθήκες περάσματος της ίδιας στην παρακμή και στην αντίδραση, αλλά και την εργατική τάξη, το νεκροθάφτη της. Ο μαρξισμός ήταν ιστορική αναγκαιότητα της εποχής του καπιταλισμού.

Ο Μαρξ μελέτησε κριτικά τη φιλοσοφία από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες του και στάθηκε ιδιαίτερα στη γερμανική κλασική φιλοσοφία (Χέγκελ - Φόυερμπαχ). Από τον Φόυερμπαχ αξιοποίησε τον υλισμό και απέρριψε τον ιδεαλισμό του. Στον Χέγκελ ανακάλυψε τη βασική εσωτερική του αντίθεση ανάμεσα στο σύστημα (ιδεαλιστικό) και τη μέθοδο (διαλεκτική). Απέρριψε τον ιδεαλισμό και πήρε τη διαλεκτική του μέθοδο. Ενωσε, όμως, οργανικά τον υλισμό με τη διαλεκτική και έτσι δημιουργήθηκε ο Διαλεκτικός Υλισμός, γεγονός που σήμανε και την ολοκληρωτική ήττα του ιδεαλισμού και της μεταφυσικής.

Σε σχέση με την ανακάλυψη του νόμου εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας, ο Μαρξ απέδειξε επιστημονικά το αναπόφευκτο του περάσματος από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, στην αταξική κοινωνία, με κινητήριο μοχλό την ταξική πάλη, την οποία όπως είπε ο ίδιος δεν την ανακάλυψε αυτός, αλλά άλλοι πριν απ' αυτόν. «Ολη η ως τώρα ιστορία των κοινωνιών είναι ιστορία της ταξικής πάλης», γράφει μαζί με τον Ενγκελς («Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»).

Οταν ο Φρίντριχ Ενγκελς έκλεινε το λόγο του πάνω στον τάφο του Καρλ Μαρξ, στις 18 Μάρτη 1883, δηλαδή τέσσερις μέρες μετά το θάνατό του, έλεγε: «To όνομά του και το έργο του θα ζήσουν στους αιώνες!».

«Οπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της οργανικής φύσης - έλεγε ο Ενγκελς - έτσι ο Μαρξ ανακάλυψε το νόμο της εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας: το σκεπασμένο ίσαμε τώρα με ιδεολογικά επιστρώματα απλό γεγονός, ότι οι άνθρωποι, πριν απ' όλα πρέπει να τρώνε, να πίνουν, να έχουν κατοικία και να ντύνονται, προτού αρχίσουν να ασχολούνται με την πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη θρησκεία κλπ. Οτι επομένως η παραγωγή των άμεσων υλικών μέσων συντήρησης και κατά συνέπεια η κάθε φορά βαθμίδα της οικονομικής ανάπτυξης ενός λαού ή μιας χρονικής περιόδου, αποτελεί τη βάση απ' όπου εξελίχθηκαν οι κρατικοί θεσμοί, οι αντιλήψεις για το δίκαιο, την τέχνη, ακόμα και οι θρησκευτικές παραστάσεις των ανθρώπων της εποχής, τη βάση απ' όπου επομένως πρέπει να εξηγηθούν και όχι αντίθετα - όπως συνέβαινε ίσαμε τώρα.

Μα αυτό δεν είναι όλο. Ο Μαρξ ανακάλυψε επίσης τον ειδικό νόμο κίνησης του σημερινού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και της αστικής κοινωνίας που προέρχεται απ' αυτόν. Με την ανακάλυψη της υπεραξίας φωτίστηκαν με μιας όλα, ενώ όλες οι προηγούμενες έρευνες, τόσο των αστών οικονομολόγων, όσο και των σοσιαλιστών κριτικών είχαν πλανηθεί στο σκοτάδι».

Ο Μαρξ, από την εποχή της Κομμούνας του Παρισιού, στα 1871, έγραφε για την εργατική τάξη: «Κι όμως ήταν η πρώτη επανάσταση με την οποία η εργατική τάξη αναγνωρίστηκε ανοιχτά, σαν η μόνη τάξη που ήταν ακόμη ικανή για κοινωνική πρωτοβουλία. Αναγνωρίστηκε ακόμα και από τη μεγάλη μάζα της μεσαίας τάξης του Παρισιού - από τους μαγαζάτορες, τους βιοτέχνες, τους εμπόρους - εκτός μόνο από τους πλούσιους κεφαλαιοκράτες» («Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», «Διαλεχτά έργα» τόμ. 1ος, σελ. 627).

Η μελέτη της Πολιτικής Οικονομίας τον οδήγησε στη μελέτη και έρευνα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, τους οικονομικούς του νόμους. Τα αποτελέσματα αυτής της δραστηριότητας αποτυπώθηκαν στο αξεπέραστο επιστημονικό του έργο «Το Κεφάλαιο». Σ' αυτό απέδειξε ότι η ανάπτυξη του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής οδηγεί αντικειμενικά και αναπόφευκτα στον ανώτερο κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής, ενώ για την έρευνα και τη μελέτη του ακολούθησε τη διαλεκτική μέθοδο, αποδεικνύοντας, ταυτόχρονα, ότι οι νόμοι κίνησης της κοινωνίας είναι αντικειμενικοί, ανεξάρτητοι από τη θέληση των ανθρώπων, αλλά δρουν μέσω της δράσης των ανθρώπων.

Το έργο του Καρλ Μαρξ δεν αναλώθηκε μόνο στη διαμόρφωση της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού. Ηταν ο ίδιος άνθρωπος της δράσης.

«Η επιστήμη ήταν για τον Μαρξ μια ιστορικά κινητήρια επαναστατική δύναμη, θα πει ο Ενγκελς. Οσο μεγάλη χαρά κι αν αισθανόταν για κάθε νέα ανακάλυψη, σε οποιαδήποτε θεωρητική επιστήμη που δεν μπορούσε ίσως να προβλεφτεί ακόμα καθόλου η πραχτική της εφαρμογή - αισθανόταν μια εντελώς αλλιώτικη χαρά, όταν επρόκειτο για μια ανακάλυψη που επιδρούσε αμέσως επαναστατικά στη βιομηχανία και γενικά στην ιστορική εξέλιξη. Ετσι παρακολούθησε επισταμένα την πορεία των ανακαλύψεων στον τομέα του ηλεκτρισμού... Γιατί ο Μαρξ ήταν προπάντων επαναστάτης. Ο πραγματικός σκοπός της ζωής του ήταν να βοηθήσει με έναν οποιονδήποτε τρόπο στην ανατροπή της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας και των κρατικών θεσμών που έχει δημιουργήσει, να πάρει μέρος στην απελευθέρωση του σύγχρονου προλεταριάτου, που αυτός του έδωσε για πρώτη φορά τη συνείδηση της θέσης του και των αναγκών του, τη συνείδηση των όρων της χειραφέτησής του. Ο αγώνας ήταν το στοιχείο του. Και αγωνίστηκε με πάθος, επιμονή, με επιτυχία, όσο λίγοι». (Φρ. Ενγκελς, «Λόγος στον τάφο του Καρλ Μαρξ», Μαρξ - Ενγκελς, «Διαλεχτά Εργα», Εκδόσεις «Γνώσεις», τόμ. 2, σελ. 188-189).

Και ο ίδιος ο Μαρξ έλεγε για το έργο του πως «ό,τι καινούριο έκανα εγώ ήταν για να αποδείξω:

1. Οτι η ύπαρξη των τάξεων συνδέεται απλώς με ορισμένες φάσεις ανάπτυξης της παραγωγής,

2. ότι η ταξική πάλη οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου,

3. ότι η ίδια αυτή η δικτατορία αποτελεί μονάχα το πέρασμα στην κατάργηση όλων των τάξεων και σε μια αταξική κοινωνία». (Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς, «Διαλεχτά Εργα», τ. 1, σελ. 530).