Eurokinissi

Ο Γ. Μπαμπινιώτης επιμένει σε κάθε συνέντευξή του ότι κεντρικός στόχος του «διαλόγου» και της αλλαγής στο σύστημα πρόσβασης, είναι το να επανακτήσει το Λύκειο το μορφωτικό του ρόλο, την οντότητα και τη βαρύτητά του, να σταματήσει να είναι ένα πάρεργο στο πλάι των φροντιστηρίων. Κάθε γονιός, μαθητής και εκπαιδευτικός (για να αναφέρουμε μόνο αυτές τις ομάδες που ζουν από πρώτο χέρι το βραχνά της παραπαιδείας) θα μπορούσε να συμφωνήσει χωρίς δεύτερη κουβέντα σε αυτό το στόχο. Αρκεί όμως για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, να μεταφέρουμε απλά εκτός Λυκείου τις εξετάσεις επιλογής για την ανώτατη εκπαίδευση; Απαντάμε κατηγορηματικά, όχι.

Αρκεί μήπως, η αύξηση της χρηματοδότησης, ο εξοπλισμός των σχολείων με υποδομές (βιβλιοθήκες, νέες τεχνολογίες κ.τ.λ.), η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και ο εμπλουτισμός του Λυκείου με μια «ζώνη πολιτισμού» όπως προτείνει ο Γ. Μπαμπινιώτης; Θα απαντήσουμε και πάλι, όχι.

Και δεν αρκούν όλα τα παραπάνω, γιατί ο ρόλος του σχολείου δεν προσδιορίζεται από τα... τεχνικά του χαρακτηριστικά, αλλά από το περιεχόμενό του. Και το περιεχόμενο του σχολείου σήμερα, «δεσμεύεται» από τις κατευθύνσεις της ΕΕ (που έχουν συναποφασίσει και οι κυβερνήσεις της ΝΔ και οι παλιότερες του ΠΑΣΟΚ). Είναι κατευθύνσεις που δίνουν έμφαση στις δεξιότητες κόντρα στην ολοκληρωμένη γνώση, που επενδύουν τη διαδικασία της μάθησης με σύγχρονες «παιδαγωγικές θεωρίες» οι οποίες με μαθηματική ακρίβεια (η οποία ακρίβεια παρεμπιπτόντως εξοστρακίζεται από τα μαθηματικά που διδάσκονται οι μαθητές...) οδηγούν στην αμορφωσιά!

Οι περίφημες 8 δεξιότητες που θέλει η ΕΕ να αποκτιούνται στο σχολείο, η διαθεματικότητα, οι αποσπασματικές πληροφορίες που δεν οδηγούν το μαθητή να αποκτήσει ολοκληρωμένη γνώση του κόσμου και της εξέλιξής του, η «μαθητοκεντρική προσέγγιση» που καταργεί κάθε έννοια αντικειμενικής αλήθειας και βάζει το μαθητή (σα να ήταν υποψήφιος διδάκτορας!) να «οικοδομεί» τη γνώση... Ολα αυτά και άλλα ακόμα, είναι στοιχεία των κατευθύνσεων της ΕΕ που φτιάχνουν το σχολείο της αμορφωσιάς. Και το φτιάχνουν με ένα στόχο: Δε θέλουν μορφωμένους ανθρώπους, δε θέλουν εργαζόμενους που να έχουν ή να μπορούν να αποκτήσουν εικόνα του κόσμου ώστε να μπορούν να τον αλλάξουν κιόλας. Θέλουν απόφοιτους (εργαζόμενους δηλαδή) που να έχουν τις στοιχειώδεις δεξιότητες σύγχρονης επικοινωνίας και να είναι προσαρμοσμένοι στην απαίτηση του καπιταλισμού να κάθονται και να ξανακάθονται διαρκώς στα θρανία της κατάρτισης...

Δεν είδαμε πουθενά λοιπόν, τον Γ. Μπαμπινιώτη που μιλάει για «αναμόρφωση» του Λυκείου, να συγκρούεται με τις κατευθύνσεις της ΕΕ. Με άλλα λόγια, όσο «εύηχοι» κι αν είναι οι στόχοι της πρότασής του, δεν μπορεί να κριθούν αποσπασμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα στην οποία θα εφαρμοστούν. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ένα Λύκειο που θα βγάζει πραγματικά μορφωμένους ανθρώπους, που θα διαπλάθει ολοκληρωμένες προσωπικότητες κ.τ.λ., μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα που ενδιαφέρεται να παράγει πειθήνιους εργάτες χωρίς δικαιώματα...

Ταυτόχρονα, όπως όλες οι προτάσεις που έχουν ακουστεί μέχρι σήμερα, έτσι και η πρόταση Μπαμπινιώτη, δεν αγγίζει το διπλό ανισότιμο σχολικά δίκτυο, στο πλαίσιο του οποίου τα τεχνικά σχολεία (είτε λέγονται ΤΕΕ, είτε ΕΠΑΛ ή όπως και να τα ονομάσουν στο μέλλον), «πατούν» πάνω στην άκρως αντιεπιστημονική θέση ότι κάποια παιδιά «δεν παίρνουν τα γράμματα». Μιλούν δηλαδή, για την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση δημιουργώντας φρούδες ελπίδες για πιο «μαζική» πρόσβαση, τη στιγμή που διατηρούν ακλόνητο το πρώτο μεγάλο «ξεκαθάρισμα» των μαθητών στα 15 τους χρόνια, κόβοντάς τους τα φτερά για τη συνέχεια της πορείας τους στην εκπαίδευση.

Ακριβώς επειδή το σχολείο δεν είναι αποσπασμένο από την κοινωνία, η πρόταση Μπαμπινιώτη κρίνεται και ως προς τις επιπτώσεις της για τα φροντιστήρια και την παραπαιδεία. Ο καθηγητής προτείνει να βγουν οι εξετάσεις από το Λύκειο, όχι να καταργηθούν αλλά να διεξάγονται από έναν ξεχωριστό φορέα, ενώ την ίδια στιγμή, εκτός από τις εξετάσεις, θα μετράει λέει για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση και η βαθμολογία του μαθητή στις τρεις τάξεις του Λυκείου. Αυτό αυτόματα, στις σημερινές συνθήκες, στη σημερινή οικονομία σημαίνει... περισσότερο ψωμί για τα φροντιστήρια, περισσότερη αφαίμαξη του οικογενειακού προϋπολογισμού για να ανταπεξέλθουν τα παιδιά της λαϊκής οικογένειας και κατ' επέκταση, περισσότερο ταξική παιδεία.

Μ' αυτό τον τρόπο, δε φεύγουν οι εξετάσεις από το Λύκειο, αλλά θα πολλαπλασιαστούν οι εξετάσεις, οι αξιολογήσεις και τα ταξικά φίλτρα μέσα στο Λύκειο. Γιατί πλέον, οι ενδοσχολικές εξετάσεις δε θα φωτογραφίζουν, δε θα αποτιμούν απλώς την απόδοση και την πρόοδο του μαθητή από τάξη σε τάξη, αλλά θα καθορίζουν (από πολύ νωρίς) ποιες πόρτες πανεπιστημίων ή ΤΕΙ θα «ανοίξουν» γι' αυτόν στο μέλλον και αν θα «ανοίξουν».

Κι επειδή πολλοί, συχνά επικαλούνται άλλες χώρες του εξωτερικού όπου... τα έχουν «λύσει» αυτά τα ζητήματα, τονίζουμε ότι τα ταξικά φίλτρα από νωρίς μέσα στο σχολείο οδηγούν σε πολύ μικρότερα ποσοστά πρόσβασης (σε σχέση με ό,τι ισχύει σήμερα στην Ελλάδα). Για παράδειγμα, στο πολυδιαφημισμένο φινλανδικό μοντέλο (που ευαγγελίζεται και ο κ. Μπαμπινιώτης, αλλά και το ΠΑΣΟΚ και άλλοι) μόλις το 21% των μαθητών που αποφοιτούν από το αντίστοιχο με το δικό μας γενικό Λύκειο μπαίνουν στα πανεπιστήμια (χωρίς να συνυπολογίζουμε και το ποσοστό των μαθητών που «κόβεται» νωρίτερα και πετιέται σε υποδεέστερους τύπους εκπαίδευσης και κατάρτισης, πριν φτάσουν στο Λύκειο).

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να θυμίσουμε ότι ο Γ. Μπαμπινιώτης, από την περίοδο ακόμα που ήταν πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθήνας, είχε διατυπώσει πρόταση για το σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση, την οποία μάλιστα σε μεγάλο βαθμό είχε υιοθετήσει και η σύνοδος των πρυτάνεων. Αν και η σημερινή του πρόταση έχει διαφορές από εκείνη που είχε διατυπώσει πριν 4 - 5 χρόνια, διατηρεί στο πνεύμα της το εξής στοιχείο: Τα ΑΕΙ να έχουν λόγο στη διαδικασία της επιλογής, να θέτουν κριτήρια για την εισαγωγή των μελλοντικών φοιτητών τους. Ουσιαστικά (όπως έχει ομολογήσει κι ο ίδιος ο καθηγητής) η πρόσφατη πρότασή του αποτελεί ένα «μεταβατικό στάδιο» μέχρι να αποφασίζουν εξολοκλήρου τα ΑΕΙ για το πόσους και ποιους θα δέχονται ως φοιτητές.

Φεύγουμε, λοιπόν, από το μοντέλο που όλοι διαγωνίζονταν με τους ίδιους όρους και η κατάταξή τους στις σχολές κρινόταν από την επίδοσή τους σε συνδυασμό με τη «ζήτηση» των υποψηφίων για τις σχολές και οδεύουμε προς μια πιο ελιτίστικη επιλογή. Είναι ένα ακόμα βήμα προς την ένταση του ανταγωνισμού μεταξύ των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης (που θα λειτουργούν όλο και περισσότερο με επιχειρηματικά κριτήρια) κι ο ανταγωνισμός των ΑΕΙ δεν ωφελεί ούτε την ανάπτυξη της επιστήμης, ούτε τους φοιτητές που θα αντιμετωπίζονται ως πελάτες.

Να λοιπόν, πώς η πρόταση για την πρόσβαση έρχεται να «δέσει» με όλο το αντιδραστικό οπλοστάσιο των νόμων που αφορούν στην ανώτατη εκπαίδευση, των νόμων που έχουν βασικό στόχο τη λειτουργία των ΑΕΙ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Να γιατί η κυβέρνηση δεν επέλεξε τυχαία τώρα, να «ανοίξει» τη συζήτηση για την πρόσβαση. Το κάνει ακριβώς για να προσαρμόσει το σύστημα πρόσβασης στις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις που έχει προωθήσει στην ανώτατη εκπαίδευση και να διευκολύνει ταυτόχρονα τις αναδιαρθρώσεις και στη βασική εκπαίδευση, με την προσαρμογή στις κατευθύνσεις της ΕΕ.