Κομβική χρονιά για την ενεργό πολιτική και οικονομική σκηνή της Νότιας Αφρικής θα είναι το 2009 με το κέντρο βάρους των επικείμενων εξελίξεων να πέφτει στις βουλευτικές, περιφερειακές και τοπικές εκλογές του ερχόμενου Μάρτη.

Οπως συμβαίνει από το 1994 (οπότε καταργήθηκε το ρατσιστικό καθεστώς απαρτχάιντ) φέτος θα διεξαχθούν εκλογές για την ανάδειξη - μεταξύ άλλων - των νέων μελών α) της 400μελούς Εθνοσυνέλευσης και β) του 90μελούς «Εθνικού Συμβουλίου», που στη συνέχεια θα εκλέξουν το νέο Πρόεδρο της χώρας. Η θητεία των δύο νομοθετικών σωμάτων, όπως επίσης και εκείνη του Προέδρου, έχει διάρκεια πέντε ετών. Εκλογικό σύστημα στη Ν. Αφρική παραμένει το αναλογικό και τα κόμματα υποβάλλουν τους υποψηφίους τους σε λίστες.

Στο νοτιοαφρικανικό πολιτικό πεδίο οι ζυμώσεις είναι απ' το Σεπτέμβρη του 2008 έως σήμερα ιδιαίτερα έντονες με χαρακτηριστική την περίπτωση του ρήγματος που υπέστη το φθινόπωρο το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ΑΝC) με την αποχώρηση σημαντικών στελεχών και στενών συνεργατών του πρώην Προέδρου της Ν. Αφρικής Τάμπο Μπέκι και τη συνακόλουθη συγκρότηση του αντιπολιτευόμενου «Κογκρέσου του Λαού» (COPE). Η αναμέτρηση ανάμεσα στη νεοφιλελεύθερη πρώην πτέρυγα του ANC που εκπροσωπεί το νεοϊδρυθέν πολιτικό κόμμα COPE σ' αυτές τις εκλογές και τη σημερινή ηγεσία του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου υπό τον πρόεδρό του, Τζέικομπ Ζούμα, αναμένεται σκληρή.

Το COPE επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει την πλατιά λαϊκή δυσαρέσκεια απ' την αδυναμία του ANC να πραγματοποιήσει μέχρι τέλους τις βαθιές κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που ευαγγελιζόταν έπειτα απ' τις πρώτες δημοκρατικές πολυκομματικές εκλογές που διεξήχθησαν στη χώρα το 1994. Ισχυρίζεται ότι ως νέο κόμμα δε φέρει σημάδια πολιτικής κόπωσης, διαφθοράς και άλλα «πολιτικά βαρίδια». Προτάσσει την εφαρμογή αντιλαϊκών πολιτικών που ευνοούν το μονοπωλιακό ντόπιο και ξένο μεγάλο κεφάλαιο με όποιο τίμημα...

Ωστόσο, οι πολιτικοί αντίπαλοι του COPE (κύρια η σημερινή ηγεσία του ΑΝC) θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν αυτό ακριβώς: Τις επιπτώσεις απ' την ποιότητα των νεοφιλελεύθερων επιλογών του πρώην Προέδρου Τάμπο Μπέκι (που πλασάρεται ανεπίσημα ως ο «ιδεολογικός» ταγός του νέου κόμματος) και των ηγετικών στελεχών του COPE, όπως ο πρώην υπουργός Αμυνας Μοϊσοουόα Λεκότα και ο πρώην πρωθυπουργός της επαρχίας Γκοτένγκ, Μπχαζίμα Σιλόουα.

Το ΑΝC απ' την πλευρά του θα δώσει την προεκλογική μάχη επικεντρώνοντας το μήνυμά του στη θέσπιση φιλολαϊκών μεταρρυθμίσεων σε πέντε τομείς: α) Παιδεία, β) Υγεία, γ) αγροτική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη, δ) καταπολέμηση εγκληματικότητας, ε) δημιουργία εκατομμυρίων (ει δυνατόν...) θέσεων «αξιοπρεπούς εργασίας».

Σε πρόσφατο μήνυμά του ο σημερινός ηγέτης του ANC, Τζέικομπ Ζούμα (που ανήλθε στη θέση αυτή μετά από μαραθώνιο πολιτικο-δικαστικό δράμα), παραδέχτηκε εμμέσως πλην σαφώς τις παραλείψεις απ' τη 15χρονη παραμονή του κόμματος στην εξουσία συμπληρώνοντας ωστόσο ότι οι βαθιές αδικίες και ανισότητες που δημιούργησε επί δεκαετίες το ρατσιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ δεν μπορούν να απαλειφθούν μέσα σε μερικά χρόνια ή λίγες δεκαετίες...

Σημαντικό ρόλο στις ζυμώσεις που διαδραματίζονται αυτή την περίοδο στις πολιτικές εξελίξεις της Ν. Αφρικής παίζει με τη στάση και δράση του το Νοτιοαφρικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (SACP), το οποίο συμμετέχει στην τριμερή συμμαχία με το ANC και το Κογκρέσο Νοτιοαφρικανικών Συνδικαλιστικών Ενώσεων (COSATU). Το SACP, που είναι το παλιότερο ΚΚ στην υποσαχάρια Αφρική (και όχι μόνο...), έχει ανακοινώσει στο πρόσφατο παρελθόν την πρόθεσή του να κατεβάσει δική του εκλογική λίστα σ' αυτές τις εκλογές.

Στηλίτευσε κριτικά τις πολιτικο-οικονομικές επιλογές της προηγούμενης ηγεσίας του ANC και της κυβέρνησης Μπέκι σημειώνοντας, για παράδειγμα το Σεπτέμβρη του 2008, σε ανακοίνωσή του: «Παρά τις σημαντικές προόδους απ' το 1994 και μετά, το μονοπωλιακό κεφάλαιο πέτυχε να επικρατήσει, μετά το απαρτχάιντ, σε ένα μεγάλο μέρος του κράτους και της κοινωνίας. Μία συλλογική ηγεσία γύρω απ' τον Πρόεδρο Τ. Μπέκι επιχείρησε να προωθήσει ένα νεοφιλελεύθερο δομικό πρόγραμμα με στόχο την περιθωριοποίηση του SACP και του COSATU, την απομάκρυνση του ANC απ' τις κινητοποιήσεις και την καταστολή του λαϊκού αγώνα. Ετσι συγκροτήθηκε μία στενή συμμαχία μεταξύ του μονοπωλιακού καπιταλισμού και της ανώτερης κρατικής ηγεσίας, της διαφαινόμενης φράξιας του κεφαλαίου κοντά και εντός του κινήματός τους... Η κυβέρνηση, μετά την αλλαγή του Προέδρου της χώρας, είναι ουσιαστικά μία υπηρεσιακή κυβέρνηση μέχρι τις εκλογές του 2009... Θα υπάρχει αναμφισβήτητα συνέχεια σε πολιτικές και πρόσωπα... Είναι απολύτως σημαντικό να συνεχίσουμε τις εκστρατείες πλατιάς ενημέρωσης του λαού. Να κινητοποιηθούμε μαζικά ώστε η εργατική τάξη να παραμείνει στο κέντρο της μαζικής κινητοποίησης για να μην είναι οι φτωχοί και οι εργάτες θεατές αλλά ενεργοί δυνάμεις για το ριζικό μετασχηματισμό της χώρας μας...».

Σχετικά με την αποχώρηση των νεοφιλελεύθερων στοιχείων απ' το ANC, το SACP έχει επισημάνει ότι ήταν αναμενόμενη εξέλιξη που διαφαινόταν από καιρό προβλέποντας ότι δε θα πετύχει την αποδυνάμωση του ΑΝC μιας που και στο παρελθόν ατύχησαν παρόμοιες κινήσεις, όπως με τη δημιουργία του PAC το 1959, τη λεγόμενη Ομάδα των Οκτώ στις αρχές της δεκαετίας του 1970, κλπ. «Αποχώρηση απ' το ANC σημαίνει και αποχώρηση απ' την τριμερή συμμαχία ANC - COSATU - SACP, η οποία τίθεται σε τροχιά σύγκρουσης με την οργανωμένη δύναμη της εργατικής τάξης στη χώρα μας», σημείωσε πρόσφατη ανακοίνωση του Νοτιοαφρικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Είναι φανερό ότι θα είναι ιδιαίτερα σκληρή η αναμέτρηση των πολιτικών κομμάτων (παλιών και νέων) στην πολιτική αρένα από τώρα μέχρι τις εκλογές της ερχόμενης άνοιξης. Ωστόσο, παρά τα όποια προβλήματα και τις παραλείψεις απ' τη 15χρονη παραμονή του ANC στην εξουσία (π.χ., μεγάλη ανεργία, φτώχεια, εγκληματικότητα, κλπ.), οι προβλέψεις Νοτιοαφρικανών πολιτικών αναλυτών δεν οδηγούν σε αλλαγές στο θώκο της εξουσίας. Εκτός απροόπτου, το ΑΝC φαίνεται πως θα παραμείνει η ισχυρότερη πολιτική δύναμη στη χώρα. Η συγκρότηση του COPE αναμένεται απ' την άλλη πως θα κοστίσει περισσότερο στο μεγαλύτερο αντιπολιτευόμενο κόμμα της «Δημοκρατικής Συμμαχίας», που στις εκλογές του 2004 είχε έρθει δεύτερο με 12,37% παρά στο ANC.

Παρά την όποια φθορά, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και η τριμερής συμμαχία με το COSATU και το Νοτιοαφρικανικό ΚΚ αναμένεται να παραμείνουν πρωτεύουσα δύναμη, ιδιαίτερα μετά το νέο «άνεμο» που όπως προσδοκούν πολλοί φέρνει η πρόσφατη αλλαγή στην κορυφή της ηγεσίας του με την εκλογή του δημοφιλούς Τζέικομπ Ζούμα. Απ' την άλλη, δε θα πρέπει να αποκλείονται ποικίλες ανατροπές εάν και εφόσον δεν αξιοποιηθεί πολιτικο-κοινωνικά η ευκαιρία που προσφέρουν οι κάλπες του 2009 απ' τη νέα ηγεσία της χώρας...