Ιδρύθηκε πριν εξήντα χρόνια από τη σπουδαία χορεύτρια - χορογράφο Αλίσια Αλόνσο, σε μια χώρα όπου η τέχνη του κλασικού μπαλέτου ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Η Κουβανέζικη Επανάσταση και το όραμα του Φιντέλ Κάστρο, που ήθελε ν' αποκτήσει η χώρα του το καλύτερο μπαλέτο στον κόσμο, του άνοιξε τα «φτερά». Για να φτάσει να γίνει, υπό τη διεύθυνση της ιδρύτριάς του, ένα από τα σημαντικότερα σχήματα κλασικού χορού σε όλο τον κόσμο. Ο λόγος για το Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας, που έρχεται στη χώρα μας για να παρουσιάσει τα δημοφιλή έργα «Δον Κιχώτης» και «Ζιζέλ» σε χορογραφίες της αειθαλούς Αλίσια Αλόνσο. Στις 19, 20, 21, 22, 23 και 25/12 θα παρουσιάσει τον «Δον Κιχώτη», ενώ στις 27, 28, 29 και 30/12 τη «Ζιζέλ». Ολες οι παραστάσεις ανεβαίνουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη»), στις 9 μ.μ.

Η ιστορία του Εθνικού Μπαλέτου της Κούβας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Αλίσια Αλόνσο, την «απόλυτη πρίμα μπαλαρίνα» του 20ού αιώνα, αλλά και ιδιοφυή χορογράφο παγκόσμιου κύρους. Γεννημένη το 1921 στην Αβάνα, γρήγορα εγκατέλειψε την πατρίδα της για να σταδιοδρομήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκανε το ντεμπούτο της το 1938 σε μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ και ένα χρόνο αργότερα έγινε μέλος του American Ballet Caravan (σημερινού New York City Ballet), όπου έκανε μεγάλη σολιστική καριέρα. Καθώς βασικό μέλημά της ήταν ανέκαθεν η προώθηση του κλασικού χορού στην Κούβα, η Αλίσια Αλόνσο ίδρυσε στην Αβάνα το δικό της μπαλέτο το 1948. Για δέκα χρόνια το λειτουργούσε χωρίς την παραμικρή βοήθεια και μόνο μετά την Επανάσταση το μπαλέτο τέθηκε κάτω από την προστασία του κράτους και πήρε την ονομασία Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας. Εχοντας πλέον την αμέριστη κρατική φροντίδα ακολούθησε ανοδική πορεία: Διεύρυνση του σχήματος με νέους χορευτές, εμπλουτισμός ρεπερτορίου, μετάκληση χορογράφων από το εξωτερικό, εδραίωση της σχολής χορού. Από αυτό το φυτώριο ταλέντων άρχισαν τη σταδιοδρομία τους πολλοί, μεγάλοι σολίστ (Χοσεφίνα Μέντες, Αουρόρα Μπος, Ορλάντο Σαλγκάντο, Αμπάρο Μπρίτο) και αστέρια της νεότερης γενιάς (Κάρλος Ακόστα, Χοσέ Μανουέλ Καρένο). Εξάλλου, δεν είναι λίγοι οι μόνιμοι σολίστ του Εθνικού Μπαλέτου της Κούβας, που μετακαλούνται συχνά στο εξωτερικό για να χορέψουν με σπουδαία σύνολα. Το Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας έχει πραγματοποιήσει πολλές περιοδείες στην Ευρώπη, στην Αμερική και την Ασία. Το βασικό του γνώρισμα είναι ότι συνδυάζει την κλασική παιδεία και χορογραφική παρακαταθήκη με την αυθεντικότητα του ισπανοαμερικανικού πολιτισμού, ένα ιδιόμορφο στοιχείο που αναδεικνύεται εξάλλου μέσα από τον πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα του ρεπερτορίου του: Μυθικά μπαλέτα όπως «Η λίμνη των κύκνων» ή «Η ωραία κοιμωμένη» συνυπάρχουν με τη ρωσική κληρονομιά του «Πετρούσκα» ή του «Απομεσήμερου ενός φαύνου», με τις χορογραφίες των Μπαλανσίν, Φορσάιθ, Ρόμπινς, Μακ Μίλαν ή Μπεζάρ ή ακόμα και με τις δημιουργίες γνωστών μετρ του φλαμένκο, όπως ο Αντόνιο Γαδές. Για την υψηλή ποιότητα της καλλιτεχνικής του προσφοράς έχει αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις. Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το Διεθνές Φεστιβάλ Μπαλέτου, που διοργανώνει κάθε χρόνο στην Αβάνα, με τη συμμετοχή καταξιωμένων χορευτών απ' όλο τον κόσμο.

Σε μια χώρα, όπου πριν την Επανάσταση ο κλασικός χορός ήταν στο περιθώριο, τα τελευταία πενήντα χρόνια γνώρισε μεγάλη άνθηση. Το κλασικό μπαλέτο καλλιεργείται ιδιαίτερα όχι μόνο στο επίπεδο των μεγάλων καλλιτεχνικών σχημάτων, αλλά κυρίως στο επίπεδο της παρεχόμενης καλλιτεχνικής παιδείας. Είναι πραγματικός άθλος το ότι σήμερα υπάρχει ένα δίκτυο εκατοντάδων σχολείων χορού, που παρέχουν πλήρη εκπαίδευση σε παιδιά ηλικίας 9 - 18 χρόνων. Σε αρκετά απ' αυτά τα σχολεία, συνεχίζει και σήμερα να διδάσκει ακόμα τακτικά η θρυλική Αλόνσο, παρά τα 87 της χρόνια. Για τη μεγάλη της προσφορά, η μεγάλη κυρία του χορού, που είναι Επίτιμη Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Αβάνας και του Ανωτάτου Ινστιτούτου Τεχνών της Κούβας, έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία στη χώρα της και στο εξωτερικό.

Οσον αφορά στις παραστάσεις που θα δώσει στην Αθήνα το Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει τη χορογραφική «ματιά» της Αλόνσο. Η δική της εκδοχή πάνω στον «Δον Κιχώτη» στηρίζεται στην παλαιότερη χορογραφία των Πετιπά - Γκόρσκι, η οποία είναι βασισμένη στη μουσική του Λούντβιχ Μίνκους. Αυτή τη σύνθεση χρησιμοποίησε και η Αλίσια Αλόνσο για να δημιουργήσει το 1988 τον δικό της «Δον Κιχώτη», σε συνεργασία με τις Μάρτα Γκαρσία και Μαρία Ελένα Γιορέντε, αναθέτοντας στον Σαλβαντόρ Φερνάντες την προσαρμογή του λιμπρέτου και το σχεδιασμό των σκηνικών και των κοστουμιών. Γνωρίζοντας πόσο βαθιά ριζωμένος είναι ο ιππότης της Λα Μάντσα στην ισπανοκουβανική κουλτούρα, η Αλόνσο επέμεινε ιδιαίτερα στην αυθεντικότητα των παραδοσιακών ισπανικών χορών, από τους οποίους άντλησε την έμπνευσή της για το τρίπρακτο μπαλέτο της. Μια άλλη σημαντική διαφορά της κουβανικής εκδοχής του «Δον Κιχώτη» σε σχέση με άλλες διαδεδομένες χορογραφικές καταθέσεις, είναι ότι αναβαθμίζει τα πρόσωπα του Δον Κιχώτη και του Σάντσο Πάντσα, τα οποία συνήθως λειτουργούν κάπως ...περιφερειακά σε άλλες εκδοχές, οι οποίες εστιάζουν την προσοχή τους κυρίως στην κόρη του πανδοχέα Κίτρι και στον κουρέα Μπαζίλιο. Μάλιστα, η Αλόνσο βάζει τον δικό της Δον Κιχώτη να χορεύει ως παρτενέρ της Κίτρι στο αντάτζιο της Β΄ Πράξης.

Η «Ζιζέλ», αυτό το αριστούργημα του ρομαντικού μπαλέτου, κατέχει ξεχωριστή θέση στο ρεπερτόριο του Εθνικού Μπαλέτου της Κούβας, αλλά και στην καρδιά της χορογράφου, η οποία, όταν χόρεψε το ρόλο αυτό στις ΗΠΑ, απέσπασε εγκωμιαστικές κριτικές για την εντελώς υπερβατική της ερμηνεία: «Μια ψυχή που χορεύει», έγραψε ο Τύπος. Αυτήν ακριβώς τη διάσταση θέλησε να δώσει στη δική της χορογραφική εκδοχή για τη «Ζιζέλ» η Αλόνσο, εισάγοντας ορισμένες καινοτομίες που τονίζουν το ποιητικά μεταφυσικό στοιχείο του λιμπρέτου. Η «Ζιζέλ» της Αλίσια Αλόνσο αποτελεί μία από τις δημοφιλέστερες χορογραφικές εκδοχές του γνωστού μύθου, καθώς έχει ενταχθεί, εδώ και δεκαετίες, στα ρεπερτόρια του Θεάτρου Κολόν του Μπουένος Αϊρες, της Οπερας των Παρισίων, του Μπαλέτου του Θεάτρου Καλών Τεχνών του Μεξικού, του Μπαλέτου της Οπερας της Βιέννης, κ.ά. Επίσης, έχει χαρίσει στην ερμηνεύτρια και δημιουργό της μια σπουδαία διπλή διάκριση: Το 1966, το Μέγα Βραβείο της Πόλης των Παρισίων (χορογραφία και ερμηνεία) στο 4ο Φεστιβάλ Χορού των Ηλυσίων Πεδίων.