Στόχος του κάθε καπιταλιστή είναι ένας και μοναδικός. Να αυξάνει όσο γίνεται περισσότερο τα κέρδη του. Πώς; Με τη συνεχή ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ώστε να μπορεί να αποσπά όλο και μεγαλύτερη υπεραξία από την εργασία τους, κατά τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας. Αυτό όμως σημαίνει ότι πρέπει διαρκώς να αυξάνει το κεφάλαιό του. Ο συγκεκριμένος στόχος, η διαρκής μεγέθυνση του κεφαλαίου, μπορεί να εξασφαλιστεί με δύο τρόπους. Με τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίησή του.

Στο κοινωνικοπολιτικό σύστημα που ζούμε είναι δεδομένο ότι κριτήριο κάθε παραγωγικής - οικονομικής δραστηριότητας, δεν είναι η ικανοποίηση των αναγκών των ίδιων των παραγωγών ή των άλλων μελών της κοινωνίας, αλλά η εξασφάλιση του κέρδους για τους κεφαλαιοκράτες. Αρα, κάθε οικονομική δραστηριότητα υποτάσσεται σ' αυτό το κριτήριο, κάτι που αυτόματα δημιουργεί περιορισμούς και στις δυνατότητες των καπιταλιστών να αυξάνουν τα κεφάλαιά τους. Ετσι, ενώ το συνολικό κεφάλαιο που έχει στην κατοχή της η οικονομική ολιγαρχία βαίνει συνεχώς αυξανόμενο, δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει το ίδιο για κάθε ξεχωριστό καπιταλιστή. Ωστόσο, στο μεμονωμένο καπιταλιστή είναι σχεδόν αδιάφορο το αν και πώς αυξάνεται το μέγεθος του συνολικού κεφαλαίου που διαθέτει η τάξη του, στο βαθμό που το δικό του κεφάλαιο μένει στάσιμο ή μειώνεται. Τότε, ανάλογα με την ισχύ που διαθέτει κάνει και τις σχετικές... διορθωτικές κινήσεις. Αναζητά άλλες πηγές αύξησης του κεφαλαίου του, πέρα από τη συγκέντρωση που πετυχαίνει με την εκμετάλλευση της εργασίας στη μονάδα, όπου έχει τοποθετημένα τα κεφάλαιά του. Στρέφεται προς άλλα κεφάλαια. Αυτή, η διαφορετική πηγή μεγέθυνσης του κεφαλαίου, είναι ενδεχόμενα και η σημαντικότερη οφθαλμοφανής διαφορά ανάμεσα στις διαδικασίες συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης κεφαλαίων. Στην πραγματικότητα, η ουσία παρόμοιων διεργασιών βρίσκεται στην ίδια την όξυνση των αντιθέσεων του συστήματος, που κάθε φορά δημιουργεί αυστηρά όρια στις δυνατότητες αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.

Τελικά, πρόκειται για διεργασίες που είναι σύμφυτες με το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, ενώ εμφανίζονται πολύ πιο έντονα στο στάδιο της μονοπωλιακής του ανάπτυξης με ιδιαίτερη έμφαση στις χρονικές περιόδους γύρω από τη φάση της οικονομικής κρίσης, όταν γίνονται τα μεγάλα ξεκαθαρίσματα ανάμεσα στις διάφορες ομάδες του κεφαλαίου. Μάρτυρες τέτοιων εξελίξεων γινόμαστε στο πλαίσιο της τωρινής κρίσης, που καταρρέουν μεγάλα μονοπωλιακά συγκροτήματα, τη στιγμή που κάποια άλλα καραδοκούν στη γωνία, για να ενισχύσουν τη δική τους παρουσία και δύναμη.

Ο Μαρξ, σημείωνε στο «Κεφάλαιο» ότι «η αυξανόμενη συγκέντρωση των κεφαλαίων (που συνοδεύεται ταυτόχρονα, σε μικρότερο όμως βαθμό, από αυξανόμενο αριθμό κεφαλαιοκρατών) αποτελεί έναν από τους υλικούς όρους της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής και συσσώρευσης, καθώς και ένα από τα αποτελέσματα, που δημιουργεί η ίδια» (Κ. Μαρξ, «Το κεφάλαιο», τόμος 3, σελίδα 277).