«Σπέρνουμε, είμαστε στη φάση που σπέρνεις το χωράφι. Και πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη ότι, αν πολλαπλασιαστούν οι δυνάμεις που δουλεύουν για το Κόμμα, μέσα κι έξω απ' το Κόμμα, θα εισπράξουμε οπωσδήποτε καλύτερους καρπούς το επόμενο διάστημα».

Τα παραπάνω τόνισε η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, παρουσιάζοντας τις Θέσεις της ΚΕ για το 18ο Συνέδριο, σε εκδήλωση των Κομματικών Οργανώσεων της Α' Αθήνας και των Βορειοδυτικών Συνοικιών, την περασμένη Κυριακή. Παραθέτουμε, στη συνέχεια, αποσπάσματα από την ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

«Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες, δε θα είναι βερμπαλισμός αν πούμε ότι αυτό το Συνέδριο, το 18ο Συνέδριο, μπορεί μέσα στην Ιστορία και τη μακρά διαδρομή του Κόμματος να πάρει μια ξεχωριστή θέση, να γίνει ένα απ' τα πιο σημαντικά συνέδριά του. Δεν υποτιμάμε καθόλου την προηγούμενη περίοδο του Κόμματος.

Σε τι συνίσταται η σημασία αυτού του Συνέδριου; Το σημαντικό είναι το εξής: ότι το ΚΚΕ, σήμερα, είναι πιο ώριμο κόμμα, είναι πιο ανθεκτικό, περισσότερο ατσαλωμένο, έχει μεγαλύτερη διεισδυτικότητα στο κίνημα και στο λαό και, πάνω απ' όλα, κατέκτησε την ικανότητα σε αυτές τις συνθήκες να αφομοιώσει - να χωνέψει, θα λέγαμε - τη στρατηγική του, γιατί αυτό είναι ένα κρίσιμο και καίριο ζήτημα για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, που παλεύει κόντρα στο ρεύμα. Χώνεψε τη στρατηγική του και κατέκτησε μια ικανότητα να οργανώνει, να προσανατολίζει την καθημερινή του πάλη, τις τακτικές του κινήσεις με έναν τρόπο που να υπηρετεί και τα δύο: Και να απευθύνεται στο λαό με ένα σύνολο στόχων πάλης και αιτημάτων, παίρνοντας υπόψη του το συσχετισμό δύναμης και το επίπεδο του κινήματος, για να συσπειρώνει το λαό, αλλά και ταυτόχρονα, να μη μετατρέπει αυτή τη δράση σε μια δράση αυτόνομη, αλλά να την εντάσσει στη συνολική προοπτική, που είναι η πάλη για τη συγκρότηση του Μετώπου, η πάλη για τη Λαϊκή Εξουσία, για τη Λαϊκή Οικονομία. Αυτό το ζήτημα δεν είναι εύκολο να κατακτηθεί. Και κυρίως, να κατακτηθεί στην πράξη.

Ταυτόχρονα, στο 18ο Συνέδριο, με το δεύτερο ντοκουμέντο που έχουμε για το Σοσιαλισμό, απαντάμε στα πολύχρονα και βασανιστικά ερωτήματα, που δικαιολογημένα απευθύνουν, όχι μονάχα κομμουνιστές και κομμουνίστριες, αλλά και άλλοι προοδευτικοί και ριζοσπάστες. Απαντάμε στο ερώτημα τι συνέβη τελικά στην οικοδόμηση του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη και πριν απ' όλα στη ναυαρχίδα, ας το πούμε, στη Σοβιετική Ενωση, και έχουμε αυτή την καπιταλιστική παλινόρθωση - από τη στιγμή, βεβαίως, που δε σημειώθηκε μια ανοιχτή ιμπεριαλιστική επέμβαση, ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος εναντίον των χωρών αυτών, ή κάτω από τις συνθήκες του πολέμου δεν άντεξαν και ηττήθηκαν. Βεβαίως, ιμπεριαλιστική επέμβαση υπήρξε. Μπορεί να μην ήταν με έφοδο στα εδάφη. Υπήρξε αυτή η ιμπεριαλιστική επέμβαση. Δε σταμάτησε από το '17 και μετά. Αλλά, ωστόσο, και με το ένστικτο το μεγάλο μέρος του λαού καταλαβαίνει αυτό που και εμείς καταλάβαμε, ότι - χωρίς να υποτιμάμε καθόλου το ρόλο του ιμπεριαλιστικού παράγοντα, του εξωτερικού παράγοντα - πρέπει να συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στα υποκειμενικά λάθη και παρεκκλίσεις που έγιναν και οδήγησαν σε αυτό το πρωτόγνωρο - προσωρινό οπωσδήποτε, αλλά πρωτόγνωρο - πισωγύρισμα.

Ακριβώς, η σημασία του 18ου Συνεδρίου, είναι ότι συνδυάζει και τα δύο. Δίνει απάντηση στο σήμερα και εμπλουτίζει το Πρόγραμμα του Κόμματος με τα συμπεράσματα που έχουμε βγάλει από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Τα εμπλουτίζει και στεριώνοντας την υπεράσπιση που κάναμε στο συγκεκριμένο, στο σοσιαλιστικό σύστημα που γνωρίσαμε, την υπεράσπιση της προσφοράς του, που δεν αναιρείται επειδή πισωγύρισε, αλλά ταυτόχρονα ενσωματώνουμε συμπεράσματα από τα λάθη που έγιναν. Γιατί, ένα κόμμα, ένα κίνημα, δεν πρέπει να μένει αμήχανο μπροστά σε τέτοια ερωτήματα, πρέπει να βγάζει συμπεράσματα.

Μπορούμε να πούμε ότι σήμερα το ΚΚΕ έχει ανέβει σε ένα βήμα, σε ένα εφαλτήριο, απ' το οποίο μπορεί να αντεπιτεθεί με καλύτερες προϋποθέσεις το επόμενο διάστημα.

Με ποιο σκοπό; Ο σκοπός μας είναι ένας. Ο αναβρασμός που υπάρχει σήμερα, η αγανάκτηση και η δυσαρέσκεια και στο έδαφος της κρίσης της διεθνούς, αλλά και στο έδαφος της κρίσης που θα έρθει στην Ελλάδα - γιατί η οικονομική κρίση δεν εκδηλώθηκε ακόμη στην Ελλάδα, τα πρώτα συμπτώματα έχουμε - και που θα γίνει πιο έντονη, να οδηγήσει στην απότομη ανάπτυξη της ταξικής πάλης, στη συνάντηση, στη συνεργασία των κοινωνικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων και των ριζοσπαστικών αντιμονοπωλιακών δυνάμεων που υπάρχουν μέσα στο λαό.

Η εκτίμηση που κάνει η Κεντρική Επιτροπή, ξεκινώντας απ' τη δική της αυτοκριτική είναι ότι πρέπει πιο αποφασιστικά η όλη δουλειά μας να μη μένει απλώς στην οργάνωση μιας δραστηριότητας ή στην προβολή των Θέσεών μας, αλλά πρέπει να είναι αποφασιστικά προσηλωμένη στη δουλειά κατά κλάδο. Και εδώ πρέπει να πούμε ότι όλες οι Οργανώσεις, και οι εδαφικές όχι μόνο οι κλαδικές, πρέπει να δουλεύουν με συνείδηση κατά κλάδο. Θα μου πείτε είναι δύσκολο. Δεν έχει σημασία. Μπορεί στο χώρο να μην υπάρχει κανένα εργοστάσιο. Αν και υπάρχουν, μαγαζιά, μικρομάγαζα, εμποροϋπάλληλοι, υπάρχει εργαζόμενος κόσμος, υπάρχουν κάτοικοι. Και εδώ είναι ακριβώς: μέσα από όλες τις δραστηριότητες του Κόμματος και μέσα από τη δράση στο μαζικό κίνημα να προσεγγίζεις κατά κλάδο, να προσεγγίζεις τους εργαζόμενους με τα σύγχρονα προβλήματά τους.

Θα πω ένα παράδειγμα: υπάρχει τώρα αυτό το ζήτημα της κρίσης και ποιος θα πληρώσει. Αυτό αφορά όχι μόνο το Κόμμα, αφορά κι όλο το μαζικό κίνημα. Και εδώ πραγματικά μπορεί να γίνει μια εκτεταμένη δουλειά, μαζί με άλλους ανθρώπους. Δε λέμε να παραβιάσουμε την αυτοτέλεια του μαζικού κινήματος, αλλά να πείσουμε. Καμπάνια, εκλαΐκευση αιτημάτων που πρέπει οι εργαζόμενοι να έχουν για την απόκρουση της κρίσης, προστασία των ανέργων από τις συνέπειες της κρίσης, μια σειρά άλλα πράγματα. Θα τα ακούσει ο κόσμος και στη γειτονιά θα τα βρει και κάτω απ' την πόρτα του.

Αλλά το κυριότερο. Θέλει, αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, ένα υψηλού επιπέδου ιδεολογικό - πολιτικό επίπεδο γνώσης οικονομίας, γνώσης των εξελίξεων στην ελληνική οικονομία. Ποιοι κλάδοι φθίνουν, ποιοι αναπτύσσονται, πού γίνονται επενδύσεις, γιατί γίνονται εκεί και όχι αλλού. Γιατί, δίχως αυτά, δεν αρκεί, σύντροφοι, να λέμε δουλειά, μισθοί κλπ. Διότι ο αντίπαλος έχει μια ολόκληρη προπαγάνδα που συσκοτίζει, που μπερδεύει. Ο αντίπαλος και ο οπορτουνισμός, ο ρεφορμισμός επίσης, που μπερδεύουν και που θεωρούν ότι "τι να κάνουμε αυτή είναι η παγκοσμιοποίηση, με αυτές τις συνέπειες, δε γίνεται αλλιώς" και, ακριβώς, έτσι διαχωρίζουν και αυτονομούν τα προβλήματα, τα ξεκόβουν από την κοίτη τους. Και υπάρχουν πάρα πολλοί εργαζόμενοι που δε συνειδητοποιούν, ενώ ξέρουν τα προβλήματά τους, όμως δεν έχουν βρει τη γραμμή πάλης. Και γι' αυτό δε βρίσκουν και τη γραμμή της οργάνωσης και τη γραμμή να βρίσκονται κοντά στο ΚΚΕ.

Εδώ, λοιπόν, είναι η "αχίλλειος πτέρνα" που λέμε και πρέπει να το ξεκαθαρίσω ως εξής: είναι ελλιπής η δουλειά μας σε αυτόν τον τομέα. Και αυτό δε σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε τα άλλα στρώματα, την αγροτιά, τους ελευθεροεπαγγελματίες, τα μικρομάγαζα. Το αντίθετο. Οσο πιο δυναμικά κατά κλάδο γίνεται η δουλειά, ακριβώς εκεί θα ακουμπήσει και θα βρει έδαφος η συμμαχία με τα άλλα στρώματα. Γιατί, πραγματικά, το εργατικό κίνημα είναι εκείνο που πρέπει να απλώσει χέρι συμμαχίας.

Βεβαίως, έχουμε αποτελέσματα. Εχουμε φύτρα κοινής δράσης, κλάδων με μικρομεσαίους. Εχουμε σημαντικά φύτρα. Εγιναν αρκετά αυτήν την περίοδο, αλλά ακόμη είμαστε στα φύτρα. Και, κυρίως, όλα τα σφυριά πρέπει να χτυπούν εκεί: Εργατική τάξη, νέες ηλικίες, με διευρυμένο περιεχόμενο πάλης.

Οταν γράφτηκαν οι Θέσεις - οι Θέσεις ξεκίνησαν πολλούς μήνες πριν, γίνεται συλλογική δουλειά, γράφονται, ξαναγράφονται, σβήνονται πράγματα, τα σκεφτόμαστε, τα ξανασκεφτόμαστε - δεν είχε ξεσπάσει αυτή η κρίση. Θα δείτε όμως, κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, ότι το Κόμμα έχει προβλέψει. Μιλάμε για την ύφεση που υπάρχει στην παγκόσμια καπιταλιστική ανάπτυξη και μάλιστα, προβλέπουμε και πρώιμη κρίση στην Ελλάδα. Και ξέρετε δεν είναι πολύ εύκολο να προβλέψεις ακριβώς πότε θα ξεσπάσει.

Η κρίση κουφοβράζει, αλλά η κρίση μπορεί να έρθει ένα χρόνο πριν, ένα χρόνο μετά. Εξάλλου, εκδηλώνεται ανισόμετρα και δεν ξέρεις και μέσα από ποια μορφή θα ξεσπάσει. Αποδείχτηκε όμως ότι το Κόμμα μας ήταν έτοιμο και θα είδατε - φαντάζομαι - απ' την πρώτη στιγμή βγήκαμε με θέσεις ότι στις συνθήκες κρίσης ακόμη πιο μπροστά πρέπει να βγει το εργατικό κίνημα με διεκδικήσεις, γιατί θα σηκώσει χειρότερα βάρη. Και μάλιστα είχαμε ετοιμότητα όχι μόνο για μια ιδεολογική - πολιτική παρέμβαση, αλλά και πρακτική.

Ηδη έχουμε καταθέσει τρία Σχέδια Νόμου στη Βουλή, για τα αποθεματικά των Ταμείων, για το εισόδημα των εργαζομένων, για τους δανειολήπτες, για την προστασία της ανεργίας, την Παρασκευή έχουμε παρέμβαση για την αγροτιά, κάνουμε παρέμβαση για τα νοσοκομεία, που είναι σε κακή κατάσταση. Είμαστε έτοιμοι με θέσεις για όλα τα ζητήματα. Αυτά, όμως, δεν αρκεί να τα πούμε στη Βουλή, να βγάλουμε τους γνωστούς λόγους - μπορεί να παίζουν ένα ρόλο - αλλά αυτά πρέπει να γίνουν σημαία πάλης και συσπείρωσης ευρύτερων δυνάμεων από τα κάτω. Είμαστε, λοιπόν, έτοιμοι.

Ακριβώς, αν θέλετε, η υπόθεση της κρίσης, επιβεβαιώνει τη στρατηγική του Κόμματος. Τη γραμμή σύγκρουσης με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό και, θα σας πω ακόμη και παραπέρα, ότι απάντηση είναι ο Σοσιαλισμός. Και μόνο αν παρακολουθούσε κανείς τη συζήτηση στη Βουλή, τι λένε τα κόμματα για την κρίση - που θα πάρει υπόψη ότι εκειπέρα δεν τα λένε κι όλα, είναι μια δημόσια συζήτηση, βγαίνει κι απ' την τηλεόραση, βάζουν και πολλές σάλτσες και είναι και προσεκτικοί, όταν γράφουνε τα λένε πιο ανοιχτά - μπορεί να καταλάβει και να επιβεβαιώσει αυτό που λέμε: ότι απέναντί μας έχουμε δύο κόμματα που υπηρετούν την αστική τάξη.

Η υπόλοιπη αντιπολίτευση - χωρίς να ταυτίζουμε τον ΣΥΡΙΖΑ με τον ΛΑ.Ο.Σ. - είναι τα κόμματα εκείνα τα οποία αποτελούν, εάν χρειαστεί, το σωσίβιο του συστήματος. Είναι τα κόμματα εκείνα τα οποία δηλητηριάζουν το ριζοσπαστισμό. Οπου αναπτύσσεται, άμα κάποια ιδέα απ' αυτούς μπει, είναι δηλητήριο. Είναι σα να βάζεις, κυριολεκτικά, αρσενικό στον καφέ.

Υπάρχουν τέσσερα ζητήματα, τα οποία θα ήθελα να συγκεντρώσω την προσοχή σας.

Ενα θέμα είναι: ένα κόμμα είναι προοδευτικό, ριζοσπαστικό ή δεν είναι - για να χρησιμοποιήσω έναν πολύ γενικό όρο - απ' αυτά που λέει στο πεδίο της οικονομίας. Προσέξτε, όταν λέμε οικονομία, όχι για τους μισθούς των εργαζομένων. Αυτή είναι οικονομική πολιτική. Μπορεί να ζητάει και αυξήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ από 700 τόσα ευρώ που ζητούσε, τώρα έχει φτάσει στα 1.200. Αύριο μπορεί να πάει και 100 ευρώ πάνω απ' αυτά που λέμε εμείς. Δεν κρίνεται απ' αυτό! Λέει για τη φτώχεια κλπ. Τα ίδια λέει και το ΠΑΣΟΚ, τα λέει και η ΝΔ - αλλά αυτούς τους ξεχωρίζω, γιατί είναι κόμματα εξουσίας και δεν πάνε να λένε, εμείς ξέρουμε τι είναι. Ή ο ΛΑ.Ο.Σ., που λέει να γεμίσει το ταμείο φτώχειας χρήματα, να δώσουμε και ο καθένας από την τσέπη του για να το αβγατίσουμε.

Το κύριο ζήτημα είναι τι προτείνεις στο πεδίο της Οικονομίας. Δηλαδή, τι λες για τα μονοπώλια. Αν η πολιτική σου έρχεται σε σύγκρουση με τα μονοπώλια ή όχι. Και αν, σε τελευταία ανάλυση - να το πω καθαρά - αν είσαι υπέρ της ανατροπής της εξουσίας των μονοπωλίων. Αλλο πράγμα τι είναι ώριμο να γίνει σήμερα. Σα γραμμή τι έχεις.

Και να πάρουμε τώρα: τι λέγανε στη Βουλή; Ολος ο τσακωμός είναι σήμερα για το αν πρέπει αυτά τα 28 δισ. που έδωσε ο κυβέρνηση να τα πάρουν οι τράπεζες ή οι βιομήχανοι. Σ' αυτό συζητάνε όλα τα κόμματα και εκεί συμφωνούνε. Η διαφορά του ΠΑΣΟΚ απ' τη ΝΔ είναι να πάρει μετοχές το κράτος και ο ΣΥΡΙΖΑ, βέβαια, πάει πιο μπροστά τώρα, κάνει ένα άλμα και λέει κρατικοποίηση της Εθνικής Τράπεζας και της Αγροτικής. Κρατικοποίηση! Το κρατικοποίηση δε λέει και τίποτα, διότι αυτές οι τράπεζες και κρατικές να είναι και ιδιωτικές λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αλλά πάμε παραπέρα.

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο βιομηχανικό και στο τραπεζικό κεφάλαιο; Τι είναι δηλαδή το χρηματιστικό κεφάλαιο; Είναι η σύμφυση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό κεφάλαιο. Καταρχήν, οι βιομήχανοι συμμετέχουν, είναι μέτοχοι στις τράπεζες και οι τράπεζες στη βιομηχανία. Αλλά, ακριβώς, οι βιομήχανοι, λόγω της υπερσυσσώρευσης χρημάτων που είχε συνολικά η βιομηχανία στην Ελλάδα, παίρνουν χρήματα οι τράπεζες, οι οποίες τι κάνουν αυτά τα χρήματα; Τα πάνε στις χρηματαγορές και αγοράζουν και πωλούν τίτλους, μετοχές και διάφορα προϊόντα.

Ενα μέρος το δανείζουν στον καημένο το λαό για να του αφαιρέσουν απ' την τσέπη του ακόμη περισσότερα χρήματα. Ακριβώς, αν θέλετε, κι είναι ένας ακόμη τρόπος να δώσει απάντηση ο καπιταλισμός στο θέμα της λαϊκής κατοικίας. Θέλεις κατοικία; Πάρε δάνειο. Αντί να κάνει αυτό που λέμε προγράμματα λαϊκής κατοικίας και δωρεάν στέγης για νέα ζευγάρια, σου λέει ορίστε πάρε, θα σου δώσει και χαμηλότερο τόκο. Είναι ο τρόπος, δηλαδή, που ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει τις λαϊκές ανάγκες, βάζοντας το χέρι, από άλλο δρόμο, πάνω απ' το λαό.

Και, μάλιστα, στις σύγχρονες συνθήκες - αυτό υπήρχε και την περίοδο του Μαρξ, αλλά έχει ενταθεί ως φαινόμενο - ακριβώς επειδή είναι δυνατό να γίνει κυκλοφορία του χρήματος τόσο πολύ γρήγορα, μπορεί να επενδυθεί σε διάφορους τίτλους και χαρτιά - να το πω έτσι - με την πρόβλεψη του κέρδους. Το χρήμα, λοιπόν, διατίθεται σε διάφορους τίτλους, βγάζει κέρδος, ξανααβγαταίνει το κεφάλαιο της Τράπεζας, παίρνουν οι βιομήχανοι αυτό που έδωσαν στην τράπεζα να το διαχειριστεί για ένα διάστημα, το βάζουν στην παραγωγή, ξαναβγάζουν το κέρδος, γιατί το κέρδος βγαίνει απ' την παραγωγή δε βγαίνει απ' την κυκλοφορία, απ' τη χρηματαγορά - απλώς κέρδος και κεφάλαια μπαίνουν στη χρηματαγορά και με διάφορες τέτοιες αγοραπωλησίες αβγαταίνουν - για να ξαναγυρίσουν στην παραγωγή να βγει η υπεραξία. Αυτός είναι ο κύκλος.

Θα μου πείτε, δεν εμφανίζεται σήμερα μια διαφορά ανάμεσα στο τραπεζικό και στο βιομηχανικό κεφάλαιο; Γιατί οι βιομήχανοι λένε, δώστε σε μας και όχι στις τράπεζες. Καταρχήν, στον καπιταλισμό γίνεται ένας διαχωρισμός. Ενώ το κεφάλαιο είναι ενιαίο, γίνεται ένας διαχωρισμός στις λειτουργίες του κεφαλαίου. Βιομηχανικό, εμπορικό, τραπεζικό και κάθε τμήμα του κεφαλαίου ενδιαφέρεται το ίδιο να έχει την πρωτοβουλία για να βγάλει το κέρδος, για να αποσπάσει ένα μέρος του κέρδους που κυρίως βγαίνει απ' την παραγωγή. Τέτοιες αντιθέσεις, αν θέλετε, και μέσα στους κόλπους της αστικής τάξης και του κεφαλαίου υπήρχαν. Η τράπεζα θέλει να κάνει αυτή το κουμάντο και οι βιομήχανοι θέλουν να κάνουν, σε μια περίοδο κρίσης, αυτοί το κουμάντο. Οι διαφορές τους δεν είναι ως προς την κερδοφορία. Είτε οι τράπεζες το πάρουν, είτε οι βιομήχανοι το πάρουν θα ακολουθηθεί πολιτική για την άνοδο της κερδοφορίας και άνοδος της κερδοφορίας σημαίνει καινούρια επίθεση στους εργαζόμενους. Ενα ζήτημα λοιπόν - δε θέλω να μπω σε άλλες λεπτομέρειες που έχουν σχέση με τους νόμους της καπιταλιστικής οικονομίας, αλλά αυτοί είναι οι νόμοι - είναι αυτό.

Δεύτερο ζήτημα. Δεν μπορείς να έχεις κοινωνική πολιτική, αν δε συγκρουστείς με τα μονοπώλια. Η λογική που λέει όσο περισσότερα κέρδη βγαίνουν τόσο περισσότερα θα μοιράζονται, αυτή έχει τιναχτεί στον αέρα εδώ και χρόνια. Δεύτερο στοιχείο που μας διαχωρίζει από όλα τα άλλα κόμματα.

Ξεχωρίζω: Αλλο η διακυβέρνηση, άλλο η ταξική ουσία του κράτους. Και μάλιστα η μορφή διακυβέρνησης. Τι λένε; Η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ λένε αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Στην ουσία μονοκομματικές. Αυτή η μορφή, δηλαδή, η μονοκομματική εναλλαγή, είναι αυτό που τους συμφέρει. Βεβαίως, συμφέρει το κεφάλαιο, γιατί μέχρι τώρα έχει αποδειχθεί ότι η εναλλαγή των δύο κομμάτων έχει βολέψει μια χαρά το κεφάλαιο. Ενσωματώνεται η λαϊκή δυσαρέσκεια. Βγαίνει ο ΛΑ.Ο.Σ. και λέει συνεργασία. Μάλιστα, λέει, εγώ προτείνω από τώρα συνεργασία στη ΝΔ. Και βγαίνει ο Συνασπισμός και λέει αριστερή διακυβέρνηση. Στην ουσία το εννοεί με το ΠΑΣΟΚ, αλλά πότε το λέει έτσι, πότε το λέει αλλιώς - είναι γνωστό το πρόβλημα που έχει και το μέτρημα που κάνει, αν συμφέρει τώρα να συνεργαστεί με το ΠΑΣΟΚ ή μετεκλογικά. Και απ' την πλευρά του, έχει δίκιο. Σου λέει: να πάρω ό,τι γίνεται περισσότερο απ' το ΠΑΣΟΚ, να πάω να διαπραγματευτώ από καλύτερες θέσεις.

Και εγώ σας λέω το εξής πράγμα: ας αφήσουμε αυτές τις λύσεις που λένε. Πείτε ότι γίνονται εκλογές και έρχεται αύριο το ΚΚΕ στην κυβέρνηση και παίρνει αυτοδυναμία. Μπορεί μόνο του, κρατώντας το κράτος όπως είναι, να φέρει άλλη πολιτική; Θέμα χρόνου να το ανατρέψουν, ή θέμα χρόνου να ενσωματωθεί πλήρως και να συμβιβαστεί. Γιατί, η διακυβέρνηση είναι, αν θέλετε, το πολιτικό προσωπικό του κράτους. Το κράτος τι είναι; Εξουσία των μονοπωλίων. Θα σε αφήσουν; Θα πεις: αυξήσεις μισθών γενναίες. Και οι επιχειρηματίες θα σου πούνε, όχι με συγχωρείτε, εγώ δε δίνω αυξήσεις διότι δεν αντέχω. Τι θα τους κάνεις; Είναι άλλο πράγμα αυτό που λέμε Λαϊκή Εξουσία. Λαός εξεγερμένος, παίρνει την εξουσία και εκεί θέλει κότσια. Αλλά εμείς από τώρα δίνουμε αυτή τη γραμμή της σύγκρουσης.

Επομένως, ξεχωρίζουμε: Σου λέει, σήμερα έχουμε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία. Αρα, λοιπόν, αν μέσω του κοινοβουλίου βγει μια αριστερή κυβέρνηση θα έχουμε αριστερή πολιτική. Αυτά τα ίδια λένε τόσα χρόνια, να μη σας λέω περισσότερα.

Τρίτο θέμα. Η στάση απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στο ΝΑΤΟ. Σ' αυτό που λέμε στις περιφερειακές διακρατικές ιμπεριαλιστικές ενώσεις και στις παγκόσμιες. Εχουνε βολευτεί. Η ΝΔ, λέει, δεν μπορούμε να πάμε να κάνουμε τίποτα, δεν μπορούμε να πούμε ακόμη και σε ένα θέμα "όχι", ούτε και συνολικά εκεί στην ΕΕ, διότι θα απομονωθούν κλπ. Αλλά, δε θέλει να πει "όχι" γιατί έτσι συμφέρει την αστική τάξη της χώρας. Το ΠΑΣΟΚ λέει στην ουσία τα ίδια. Βέβαια, το ΠΑΣΟΚ, όταν είναι στην αντιπολίτευση, αρχίζει και κάνει κριτική στην ΕΕ. Γιατί; Γιατί έχουν πλειοψηφία, λέει, οι δεξιές κυβερνήσεις. Οταν ήταν οι σοσιαλδημοκρατικές, τα ίδια κάνανε. Ο ΛΑ.Ο.Σ. λέει τα ίδια που λέει και η ΝΔ. Και ο Συνασπισμός, τι λέει; Η ΕΕ είναι καλή - απάτη - αλλά φταίει ο συσχετισμός δύναμης στις κυβερνήσεις.

Η ΕΕ είναι κάτι το ενιαίο. Δεν μπορείς να διαχωρίσεις τη συνεργασία από τις δυνάμεις που την κάνουν, τα καπιταλιστικά κράτη, και το σκοπό που έγινε αυτή η συνεργασία. Αφήστε που έχει γίνει ο μεγαλύτερος κήρυκας της ΕΕ. Λέει - και το ΠΑΣΟΚ τώρα τελευταία, δεν ξέρω αν είδατε τη συζήτηση στη Βουλή - λέει, στην ΕΕ πάνε όλα καλά, στην Ελλάδα δεν πάνε όλα καλά. Εκεί πάνε όλα καλά.

Και ένα τέταρτο ζήτημα είναι: Τι στάση έχει το κάθε κόμμα - εδώ βεβαίως αναφερόμαστε στα κόμματα, τα οποία εμφανίζονται προοδευτικά - εάν είναι δυνατό να διεκδικεί το λαϊκό κίνημα σε μία χώρα ριζική αλλαγή. Λόγω και του πισωγυρίσματος και της νίκης της αντεπανάστασης, λένε: ή παγκόσμια θα γίνει η αλλαγή ή δε γίνεται σε μια χώρα. Αυτό, βέβαια, το έλεγαν κι όταν ο Σοσιαλισμός κατείχε το 1/3 της Γης. Και τότε το ίδιο έλεγαν. Δεν το άρχισαν τώρα.

Αν θέλετε αυτό είναι κρίσιμο. Δεν πάει να σηκώνεις επαναστατικές σημαίες; Δεν πάει να λες ζήτω η παγκόσμια επανάσταση; Αν δεν παλέψεις για τη ριζική αλλαγή στη χώρα σου, για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων - να το πούμε και πιο ουσιαστικά - για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος, αν δεν έχεις τέτοια γραμμή, τότε είναι καταδικασμένο το κίνημα. Γιατί, αν το ισχυριστεί ο καθένας αυτό, το κάθε κίνημα σε μια χώρα - "δεν μπορεί στη χώρα μου να γίνει τίποτα" - τότε στην ουσία όλοι θα ενσωματωθούν. Και τι θα περιμένουμε; Την αυτοκαταστροφή του παγκόσμιου καπιταλισμού. Μόνο οι φυσικές καταστροφές έρχονται εκεί που δεν τις περιμένεις. Κοινωνικές αλλαγές δεν έρχονται.

Είναι άλλο πράγμα ότι ακριβώς ο διεθνής συσχετισμός σού παρεμβάλλει δυσκολίες, βεβαίως. Γι' αυτό ακριβώς βρίσκει και το Κόμμα τη γραμμή συσπείρωσης, αιτήματα συσπείρωσης, φύτρα συσπείρωσης, επιμέρους συσπειρώσεις και γι' αυτό, αν θέλετε, ακόμη και το ίδιο το Μέτωπο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, διότι αν δεν υπάρχουν ουσιαστικές διεργασίες μέσα στην κοινωνία, δεν είναι εύκολο να εκφραστεί και σε ένα Μέτωπο. Φύτρα έχεις από εδώ και από εκεί. Αρα, πρέπει να έχεις μια τέτοια γραμμή συσπείρωσης αν θέλεις να επιταχύνεις, να αξιοποιήσεις.

Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι παντοδύναμος. Περνάει κρίση. Εχει δυσκολίες. Και εμείς θέλουμε να του μεγαλώσουμε αυτές τις δυσκολίες, όχι να τον βοηθήσουμε παραιτούμενοι απ' τις διεκδικήσεις για να περάσει την μπόρα ωραία.

Αυτά, λοιπόν, είναι τα τέσσερα ζητήματα τα οποία είναι κρίσιμα. Δηλαδή, η στάση απέναντι στα μονοπώλια, απέναντι στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, η στάση απέναντι στον κυβερνητισμό που λέμε - όλα αυτά συνδέονται με το πρόβλημα της εξουσίας - και η γραμμή πάλης σε εθνικό επίπεδο.

Αυτά τα ζητήματα είναι, που έχει αποδειχτεί και από την 90χρονη πείρα του Κόμματος και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος ότι, ειδικά σήμερα, είναι κρίσιμα. Καμιά παρέκκλιση δεν μπορείς να κάνεις από αυτά. Και προσέξτε: είναι άλλο πράγμα να έχουμε ικανότητα σε κάθε χώρο να βρίσκουμε τα σημεία συσπείρωσης που ενώνουν, που και αυτά πρέπει να έχουν αντιμονοπωλιακό πυρήνα, κατεύθυνση. Είναι άλλο πράγμα. Κάθε χώρος έχει τις δικές του ανάγκες.

Και άλλο πράγμα, ως κόμμα να έχεις μια αποπροσανατολιστική γραμμή που λέει ότι, αν κρατικοποιήσεις την Εθνική Τράπεζα και την Αγροτική Τράπεζα, λύθηκε το ζήτημα. Καταρχήν, κρατικοποίηση σε ποια κατεύθυνση; Αφού υποστηρίζεις την απελευθερωμένη αγορά; Αφού υποστηρίζεις την ελευθερία κίνησης εμπορευμάτων, κεφαλαίων, εργατικού δυναμικού, υπηρεσιών; Αν θέλετε, δεν μπορεί να λειτουργήσει ο κρατικός τομέας όπως λειτουργούσε σε συνθήκες καπιταλισμού, πριν 30 χρόνια, όπου υπήρχε ένα κρατικό μονοπώλιο, και εν πάση περιπτώσει, και με την ταξική πάλη μπορούσες κάτι να βελτιώσεις.

Σήμερα, όταν έχεις μια κρατική επιχείρηση και άλλες ιδιωτικές; Δηλαδή: τι θα κάνει η Εθνική Τράπεζα, απέναντι στη MARFIN; Η οποία MARFIN έχει διεισδύσει παντού στην Ελλάδα - μέχρι νοσοκομεία έχει αγοράσει - είναι κυπριακής προέλευσης, ιθαγένειας, να το πω έτσι, και δεν μπορεί να μπει σε κανέναν έλεγχο. Και δεν είναι η MARFIN μόνο, είναι κι άλλες τράπεζες. Και δεν υπάρχει ελληνική επιχείρηση αμιγής σήμερα. Ολα τα μονοπώλια είναι συνδεδεμένα με ξένα. Και ισχύουν οι διεθνείς νόμοι. Εδώ δε δέχονται ούτε το σύνθημα "Απειθαρχία" που λέμε. Αν δε δέχεσαι και την απειθαρχία σε αυτές τις επιλογές, άρα, είναι η ενσωμάτωση.

Αυτά τα ζητήματα, σύντροφοι και φίλοι, βάζει το 18ο Συνέδριο. Τα βάζει, όμως, από ποια σκοπιά; Δε θέλουμε να τα βάλουμε σα μελετητές των οικονομικών και των πολιτικών εξελίξεων. Αλλά να έχουν αντανάκλαση στη δράση, στην εσωτερική λειτουργία και στη δράση του Κόμματος στην εργατική τάξη, στις λαϊκές μάζες. Γιατί, δεν μπορείς να κάνεις αυτές τις διαπιστώσεις, ότι πρέπει να αυξηθεί η ταξική πάλη, και εμείς τώρα απλώς να δουλεύουμε με το ραχάτι μας ή ξέρω κι εγώ να μη συγκεντρώνουμε την προσοχή στο κύριο, ή να μην προσπαθούμε να γίνουμε όσο το δυνατό περισσότερο εύστοχοι και υπομονετικοί με τις λαϊκές μάζες, αλλά και ποιοτικά ανώτεροι. Πρέπει αυτή η υπεροχή που έχει το Κόμμα, στη διάθεση για θυσίες και στις ιδέες, αυτό, αν δεν το βλέπει ο κάθε χώρος μπροστά του, δε θα μπορέσεις να αφυπνίσεις και να ξυπνήσεις την αγωνιστικότητα που υπάρχει μέσα στο λαό μας και αλίμονο αν πάψουμε να πιστεύουμε αυτό.

Και, τέλος, θέλω να σταθώ σε ένα ζήτημα. Είναι το θέμα του Σοσιαλισμού, είναι ένα θέμα που θέλει μια ξεχωριστή συζήτηση. Ωστόσο, επειδή ακριβώς, τα πάντα κρίνονται καταρχήν στο πεδίο της Οικονομίας, μελετώντας ακόμη και τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, μπορείς να πάρεις ιδέες - δε θα μεταφέρουμε το σοσιαλισμό μες στον καπιταλισμό, βέβαια, αλλά - μπορείς να καταλάβεις, τι σημαίνει ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, να κάνει λάθη ανεξάρτητα αν θέλει ή δε θέλει, αν τα κάνει συνειδητά, στο πεδίο της Οικονομίας. Στο πεδίο, δηλαδή, των παραγωγικών σχέσεων. Και αυτό αφορά την ανάγκη της ασίγαστης πάλης κατά του οπορτουνισμού. Γιατί ο οπορτουνισμός δε γεννήθηκε με την "Περεστρόικα", προϋπήρχε. Και στο κομμουνιστικό κίνημα στις καπιταλιστικές χώρες και πέρασε στα κομμουνιστικά κόμματα στις σοσιαλιστικές. Ποιο είναι το κυρίως πρόβλημα που μας βασάνιζε όλα αυτά τα χρόνια και τελικά καταλήξαμε σε ορισμένα συμπεράσματα, ακούγοντας, βεβαίως, και άλλα κόμματα και επιστήμονες κ.λπ., δεν κλειστήκαμε στα γραφεία.

Τι έγινε, δηλαδή, στη Σοβιετική Ενωση; Η Σοβιετική Ενωση, όπως είπαμε είναι η ναυαρχίδα, που πρώτη πήγε να οικοδομήσει το Σοσιαλισμό σε ένα πεδίο που ήταν άγνωστο.

Ο Μαρξ άνοιξε τα μάτια με την υπεραξία και τον τρόπο που λειτουργεί το καπιταλιστικό σύστημα και απέδειξε τον ιστορικά παροδικό χαρακτήρα του καπιταλισμού και βεβαίως διέγραψε τα βασικά χαρακτηριστικά της σοσιαλιστικής επανάστασης και μίλησε και για το Κόμμα και τη Διεθνή, βέβαια, το "προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε".

Ο Λένιν έριξε το κύριο βάρος να μελετήσει τη στρατηγική της σοσιαλιστικής επανάστασης. Και βεβαίως, την οικοδόμηση, την ανάγκη, τις συνθήκες μέσα στις οποίες θα επιβληθεί μια εξουσία, γιατί με το να πάρεις την εξουσία, με την επιβολή της Δικτατορίας του Προλεταριάτου, δε σημαίνει ότι εμπεδώνεται ο Σοσιαλισμός. Και ο Λένιν ασχολήθηκε ακριβώς με τα πρώτα βήματα της νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης και τα πρώτα βήματα να οικοδομήσει τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής και μάλιστα μέσα στις συνθήκες της Ρωσίας που, βεβαίως ήταν μια καπιταλιστική χώρα με ανεπτυγμένες καπιταλιστικές σχέσεις, αλλά είχε και τομείς σοβαρής καθυστέρησης και ύπαρξης προηγούμενων σχέσεων παραγωγής.

Δεν μπορούσε, δεν ήταν δυνατό, το Κόμμα να προβλέψει όλη τη φάση οικοδόμησης του Σοσιαλισμού και να εμπλουτιστεί η θεωρία. Ετσι, η πρώτη φάση να οικοδομηθεί ο Σοσιαλισμός στη δική του βάση πέτυχε στη Σοβιετική Ενωση. Εφαρμόστηκε η Μαρξιστική - Λενινιστική θεωρία, βέβαια, μέσα από τις ιδιομορφίες, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, και με αδυναμίες και λάθη, αλλά, σε γενικά σωστή γραμμή. Και αναπτύσσεται ο Σοσιαλισμός και μπαίνουν καινούρια προβλήματα. Και αν θέλετε, αυτός είναι νόμος. Τα καινούρια προβλήματα δεν μπαίνουν μόνο μέσα από το πισωγύρισμα αλλά και από την προς τα μπρος κίνηση.

Αρχισε, λοιπόν, να εμφανίζεται ότι αυτό που είχε γίνει, άρχισε να εξαντλείται. Αρχισαν να υπάρχουν προβλήματα. Στην παραγωγή αγαθών, στο σχεδιασμό, στη διεύθυνση της παραγωγής, στη στάση απέναντι στην εργασία. Και εκεί, άρχισε μια ολόκληρη συζήτηση. Πώς θα επιλυθούν αυτά τα προβλήματα; Αν θέλετε διαμορφώνονταν διαφορετικές προσεγγίσεις. Να ξεκινήσουμε ότι μπορεί και καλοπροαίρετα - δεν μπαίνει το ζήτημα της πρόθεσης. Ομως, η εξέλιξη αυτής της συζήτησης έγινε, αν θέλετε, και μέσα σε συνθήκες πίεσης του ιμπεριαλισμού, αλλά να πάρουμε και ειδικές συνθήκες. Μια στρατιά, έμπειρη στρατιά κομμουνιστών, είχε χαθεί στο μέτωπο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το κόμμα το μπολσεβίκικο, έχασε μια γενιά κομμουνιστών έτοιμων.

Μέσα, λοιπόν, από μια σειρά ειδικές συνθήκες, κατέληξαν σε λάθος επιλογή. Αντί, δηλαδή, να ενισχύσουν τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής, πέρασαν οι ιδέες της αγοράς, της ενίσχυσης των εμπορευματικών χρηματικών σχέσεων, της χαλάρωσης του σχεδιασμού, της λεγόμενης αποκέντρωσης, της κατάργησης κατά κλάδο καθοδήγησης. Και βέβαια, αυτά ξεκίνησαν σταδιακά και στην πορεία ολοκληρώθηκαν. Και έτσι καλλιεργήθηκε το έδαφος για να έρθει η συνειδητή αντεπανάσταση που ήταν η "Περεστρόικα".

Βγαίνουν, λοιπόν, σοβαρά συμπεράσματα. Οτι, όπως και εμείς ως Κόμμα που δρούμε στον καπιταλισμό δεν μπορούμε να μην ξέρουμε καλά τους νόμους που λειτουργούν στον καπιταλισμό, αλλά ταυτόχρονα πρέπει ένα Κομμουνιστικό Κόμμα που είναι στην εξουσία, πρέπει να γνωρίζει καλά τους νόμους της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, οι νόμοι είναι αντικειμενικοί, για να συμβάλλει στην ενίσχυση αυτών των νόμων. Και, βεβαίως, το πιο σημαντικό, αν θέλετε, που υπάρχει στο κείμενο των Θέσεων - πέρα από αυτό το ζήτημα - είναι ακριβώς το ξεκαθάρισμα τι είναι ο σοσιαλισμός.

Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, ο σοσιαλισμός δεν ήταν κάτι το αυτόνομο, ένα αυτοτελές σύστημα. Αντίθετα, εδώ πια οι κλασικοί τα είπαν καθαρά και εμείς δεν τα προσέξαμε σε βάθος, ο σοσιαλισμός είναι η ατελής βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας, που αυτή η βαθμίδα ούτε αυτονομείται, ούτε χάνεται μέσα στην κομμουνιστική κοινωνία. Αν την αυτονομήσεις, θα κάνεις, να το πω καθαρά, δεξιό λάθος. Αν πεις μπαίνω κατευθείαν στον κομμουνισμό, τότε δε θα κάνεις μια πολιτική συμμαχιών, δε θα πάρεις υπόψη την ύπαρξη διαφορετικών μορφών ιδιοκτησίας και μικροϊδιοκτητών, εκεί θα κάνεις, αν θέλεις, λάθη, με τα οποία δε θα μπορέσεις να έχεις την ουσιαστική στήριξη ενός μεγαλύτερου μέρους των λαϊκών μαζών και θα κάνεις επίσης σοβαρά λάθη. Και από αυτήν την άποψη θα σας συνιστούσα να προσέξετε πάρα πολύ όλα αυτά τα ζητήματα που έχουν σχέση με το τι είναι σοσιαλισμός, τι είναι κομμουνιστική κοινωνία, γιατί ακριβώς η επίλυση των προβλημάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αντί να γίνονται κοιτώντας προς τα μπρος, με όποιους ρυθμούς χρειάζονται - δε θα καθορίσουμε τους ρυθμούς από δω κάθε φορά και σε κάθε χώρα - δυστυχώς έγινε ένα πισωγύρισμα στις λύσεις. Και αφού δε διορθώθηκαν έγκαιρα τα λάθη, ενίσχυσαν εκείνους τους παράγοντες που διαμόρφωσαν συμφέροντα καπιταλιστικής επιστροφής. Τη νίκη της αντεπανάστασης.

Αγαπητοί σύντροφοι και φίλοι, ως Κόμμα, αισθανόμαστε ότι έχουμε αποκτήσει μια δυναμική. Αλλά, αυτή η δυναμική, ξέρετε, δε θα έχει την αποτελεσματικότητά της, αν δε συνδέεται κάθε φορά με την οργάνωση των μαζών, στα σωματεία, στις μαζικές οργανώσεις, με την ταξική πάλη, με την ιδεολογική πάλη μέσα στο κίνημα - γιατί το εργατικό κίνημα έχει δυνάμεις με ταξικό προσανατολισμό, έχει και συμβιβαστικές δυνάμεις. Επομένως, αυτή η δυναμική πρέπει να συνδυάζεται με οργάνωση, συσπείρωση των μαζών πάνω σε αντιμονοπωλιακούς και αντιιμπεριαλιστικούς στόχους.

Σπέρνουμε, είμαστε στη φάση που σπέρνεις το χωράφι. Και, πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη ότι, αν πολλαπλασιαστούν οι δυνάμεις που δουλεύουν για το Κόμμα, μέσα κι έξω απ' το Κόμμα, θα εισπράξουμε, οπωσδήποτε, καλύτερους καρπούς το επόμενο διάστημα. Ετσι, που όταν πάμε στο 19ο Συνέδριο, η δυναμική να είναι μεγαλύτερη, η αισιοδοξία ακόμη μεγαλύτερη και οι προσδοκίες πολλαπλασιασμένες».