Κυριακή 17 Αυγούστου 2008
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Σπάνια και πολύτιμα χαρακτικά

Στο εισαγωγικό της σημείωμα στο καλαίσθητο βιβλίο - λεύκωμα που συνοδεύει την έκθεση, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, σημειώνει για τον Γκόγια και τις παρουσιαζόμενες σειρές: «Διαποτισμένος από τις αρχές του Διαφωτισμού, θαυμαστής των διακηρύξεων και αρχών της Γαλλικής Επανάστασης, ο Γκόγια υποχρεώνεται από την ίδια την επαγγελματική του καταξίωση να υπηρετήσει, ως ζωγράφος της Αυλής του Καρόλου Δ' από το 1789, το διεφθαρμένο περιβάλλον ενός θεσμού που μισούσε».

«Καπρίτσια»

«Κι ενώ, ίντριγκες, πάθη, συνωμοσίες βασιλεύουν στην κοινωνία της άρχουσας τάξης, ο ισπανικός λαός υποφέρει από τη φτώχεια, τους λιμούς, την αμάθεια, τη θρησκοληψία, τη δεισιδαιμονία, όπου βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να ευδοκιμήσουν ο φανατισμός του κλήρου και της Ιεράς Εξέτασης, η απάτη, η αποπλάνηση, η πορνεία, η μαγγανεία, η μαγεία. Ολα "αυτά τα ανθρώπινα πάθη και τις διαστροφές" θέλει να τα καταγγείλει, σύμφωνα με δήλωσή του, ο Γκόγια στις ογδόντα χαλκογραφίες που χαράσσει από το 1793 ως το 1798 και θέτει σε κυκλοφορία το 1799 με τίτλο "Καπρίτσια". Καυστική σάτιρα, σαρκασμός, πικρόχολα σχόλια, η τερατόμορφη διαστροφή μπροστά στην αγγελική αθωότητα, η πονηρία πλάι στη βλακεία, η εξαπάτηση που θριαμβεύει πάνω στην ευπιστία, όλα ενσαρκωμένα σε εικόνες και αφηγήσεις με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση που καταγγέλλουν την αλήθεια τους άμεσα, ακαριαία...».

«Δεινά του πολέμου»

«Αν τα "Καπρίτσια" καταγγέλλουν τα κοινωνικά έκτροπα, τα "Δεινά του πολέμου", οι ογδόντα χαλκογραφικές πλάκες που χαράσσονται ανάμεσα στα έτη 1810 - 1820, εκφράζουν την οργή, τον αποτροπιασμό και την απογοήτευσή του - γιατί υπήρξε αρχικά θαυμαστής του Ναπολέοντα - για τις απίστευτες βαναυσότητες που διέπραξαν τα στρατεύματα του Ναπολέοντα όταν εισέβαλαν στην Ισπανία, στο τέλος του 1807. Ο ξακουστός πίνακας του Γκόγια "Οι εκτελέσεις της 3ης Μάη 1808", που ζωγραφίστηκε το 1814, ύψωσε έναν ύμνο στον πατριωτισμό των Ισπανών που υπερασπίστηκαν τη Μαδρίτη κατά των εισβολέων. Είναι ένας πίνακας που έγινε πανανθρώπινο λάβαρο όλων των εξεγερμένων κατά της καταπίεσης... Στα Δεινά του πολέμου, θα συναντήσουμε, πλάι στα απάνθρωπα εγκλήματα των γαλλικών στρατευμάτων, και πολλές σκηνές που εξυμνούν την εξέγερση των πατριωτών, την ηρωική αντίσταση ανδρών και γυναικών κατά του κατακτητή. Ο καλλιτέχνης δεν τόλμησε να τυπώσει και να κυκλοφορήσει τα "Δεινά του πολέμου", από το φόβο της λογοκρισίας. Πρωτοκυκλοφόρησαν το 1863 από την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σαν Φερνάντο, απ' όπου προέρχεται και η σειρά της Εθνικής Πινακοθήκης».

«Ταυρομαχίες»

«Ο Γκόγια ήταν ένας aficionado, ένας παθιασμένος οπαδός του αρχέγονου αθλήματος της ταυρομαχίας. Συχνάζει στις αρένες όπου δίνονται ταυρομαχίες, ζωγραφίζει ταυρομάχους, απεικονίζει τον εαυτό του με στολή τορέρο και τέλος χαράσσει μια σειρά από τριάντα τρεις πλάκες όπου απεικονίζεται η προϊστορία του αθλήματος, αλλά και διάσημοι ταυρομάχοι σε μοναδικές φάσεις του αγωνίσματος ή σε κορυφαίες στιγμές της καριέρας τους. Η ακουατίντα τον βοηθά να δημιουργήσει την ευρύχωρη σκηνή της αρένας, όπου ξετυλίγονται, με αληθινά κινηματογραφικά ευρήματα, οι δραματικές στιγμές του αγώνα ανάμεσα στον ταύρο και τον ταυρομάχο. Ο ζωγράφος δε μας αφήνει να μαντέψουμε ποιον θαυμάζει περισσότερο σ' αυτό το μοιραίο άθλημα. Οι χαλκογραφίες με τις "Ταυρομαχίες" δεν έχουν ούτε ίχνος από την πικρή σάτιρα που διέκρινε τις προηγούμενες σειρές. Πρωτοκυκλοφόρησαν το 1815, ενώ η σειρά της Εθνικής Πινακοθήκης προέρχεται από την τρίτη σπάνια έκδοση που έγινε στη Μαδρίτη το 1855».

«Τρέλα»

«Ο Φερδινάνδος ο Ζ', ο περιπόθητος βασιλέας που αποκαταστάθηκε στο θρόνο της Ισπανίας το 1814 μετά την εκδίωξη των γαλλικών στρατευμάτων κατοχής, διέψευσε τις ελπίδες του ισπανικού λαού. Αποδείχτηκε ένας τύραννος που επανέφερε την Ιερά Εξέταση, τη λογοκρισία και όλες τις δυνάμεις της συντήρησης. Ο Γκόγια, ως πρώτος ζωγράφος της αυλής, ήταν υποχρεωμένος να ανέχεται ένα μονάρχη που μισούσε. Από το 1815, και ενώ χαράσσει τις τελευταίες "Ταυρομαχίες", που αποτελούν τη φωτεινή πλευρά της χαρακτικής του δραστηριότητας, έχει αρχίσει και πάλι να βυθίζεται κρυφά στους εφιάλτες που είχαν πρωτοεμφανιστεί στα "Καπρίτσια". Μόνο που τώρα οι εφιάλτες δεν περιορίζονται από καμιά σύμβαση αληθοφάνειας ή ρεαλισμού. Η φαντασία του Γκόγια, αχαλίνωτη, αφήνει τα τέρατα να οργιάσουν, τα προικίζει με φτερά, τα ανεβάζει σε δέντρα, τα μεταβάλλει σε ζωόμορφα ανθρωποειδή, τα κάνει να μορφάζουν, να απειλούν, να απεργάζονται παγίδες και συμφορές για το ανίδεο γένος των ανθρώπων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Γκόγια ονόμασε αυτή τη σειρά, που ενοικείται από φαντάσματα μιας τραυματικής εμπειρίας ζωής, "Disparates", τα παράταιρα, η τρέλα μιας εποχής. Τυπώθηκαν μετά το θάνατο του δημιουργού τους το 1854. Η σειρά της ΕΠΜΑΣ από δεκαοχτώ χαλκογραφίες προέρχεται από τη δεύτερη έκδοση του 1864 που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε με τον τίτλο "Παροιμίες" ("Proverbios"). Είχαν βρεθεί από το γιο του ζωγράφου στην «Επαυλη του Κουφού», στα προάστια της Μαδρίτης, πλάι στον ποταμό Μανθανάρες, όπου ο Γκόγια πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 1819 ως το 1824 που αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία. Εκεί, στο Μπορντό, έμελλε να αφήσει την τελευταία του πνοή στις 16 Απρίλη του 1828».

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Τοιχογραφία μιας εποχής - καταγγελία μιας κοινωνίας(2008-08-17 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ