Κυριακή 3 Αυγούστου 2008
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 7
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΙΚΙΛΗΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΣΤΗΜΗ
«Πολεμώντας» τον καιρό

Ξαφνική βαριά χαλαζόπτωση καλύπτει την πόλη. Η αποφυγή των ζημιών από το χαλάζι στο αστικό περιβάλλον, αλλά κυρίως στις καλλιέργειες στην ύπαιθρο, είναι από τους βασικούς στόχους των προσπαθειών τροποποίησης του καιρού
Ξαφνική βαριά χαλαζόπτωση καλύπτει την πόλη. Η αποφυγή των ζημιών από το χαλάζι στο αστικό περιβάλλον, αλλά κυρίως στις καλλιέργειες στην ύπαιθρο, είναι από τους βασικούς στόχους των προσπαθειών τροποποίησης του καιρού
Εδώ και δεκαετίες είναι γνωστό ότι οι μικροκρύσταλλοι ιωδιούχου αργύρου αποτελούν ιδανικούς πυρήνες συμπύκνωσης για την υγρασία των νεφών. Οι υδρατμοί χρειάζονται κάποιο κόκκο σκόνης, ένα βακτήριο που αιωρείται στον αέρα ή ένα μικροκρύσταλλο για να αρχίσουν να συμπυκνώνονται πάνω του σχηματίζοντας σταγονίδια, που όταν βαρύνουν πολύ πέφτουν τελικά ως μετέωρα: βροχή, χαλάζι ή χιόνι. Σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, όπου τα σύννεφα είναι λιγοστά και συνήθως περνάνε χωρίς να αφήνουν μέρος του νερού που μεταφέρουν, οι τοπικές αρχές έχουν βρει ως λύση την τακτική διασπορά ιωδιούχου αργύρου μέσα στα νέφη, αυξάνοντας την ετήσια βροχόπτωση ή χιονόπτωση.

Ο εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα και των βουνών με χιόνι, εξασφαλίζει ότι θα υπάρχει περισσότερο νερό διαθέσιμο τις πιο ξηρές εποχές και ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Κι αν στη δοκιμαζόμενη από την ξηρασία υποσαχάρια Αφρική τέτοιες τεχνικές είτε δεν εφαρμόζονται, είτε δεν μπορούν να προσφέρουν πλήρως ικανοποιητικό αποτέλεσμα, σε χώρες όπως οι ΗΠΑ υπάρχουν ακόμα και εταιρείες τροποποίησης του καιρού που αναλαμβάνουν το έργο της τακτικής σποράς των νεφών.

Η τεχνική που χρησιμοποιούν είναι παλιά και απλή: Ενα φλόγιστρο θερμαίνει τον αέρα πάνω από ένα δοχείο με ιωδιούχο άργυρο, που περιβάλλεται από ένα διάτρητο αντιανεμικό αναστολέα. Το κατασκεύασμα αυτό τοποθετείται πάνω από μια φιάλη προπανίου, που παρέχει το καύσιμο αέριο. Η όλη συσκευή προσαρμόζεται στην άτρακτο ενός αεροπλάνου, που πετάει λίγο πάνω από τα σύννεφα. Οι ατμοί ιωδιούχου αργύρου καθώς παρασύρονται από τον αέρα ψύχονται και σχηματίζουν μικροκρυστάλλους, που μπολιάζουν τα νέφη με πυρήνες συμπύκνωσης. Σε άλλες περιπτώσεις, συστοιχίες από τέτοιες συσκευές τοποθετούνται σε κατάλληλα σημεία στο έδαφος, ώστε ο άνεμος να παρασύρει τους μικροκρυστάλλους ψηλά στην ατμόσφαιρα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας και ανέμου.

Ειδικά αντιαεροπορικά πυροβόλα, όπως αυτό στο Μετεωρολογικό Γραφείο του Πεκίνου, σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν οι κινεζικές αρχές, με την ελπίδα ότι θα εμποδίσουν τα βροχοφόρα νέφη να φτάσουν στην πόλη, προκαλώντας βροχοπτώσεις μακριά από τους χώρους τέλεσης των αγωνισμάτων των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, που αρχίζουν σε λίγες μέρες
Ειδικά αντιαεροπορικά πυροβόλα, όπως αυτό στο Μετεωρολογικό Γραφείο του Πεκίνου, σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν οι κινεζικές αρχές, με την ελπίδα ότι θα εμποδίσουν τα βροχοφόρα νέφη να φτάσουν στην πόλη, προκαλώντας βροχοπτώσεις μακριά από τους χώρους τέλεσης των αγωνισμάτων των Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, που αρχίζουν σε λίγες μέρες
Για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος δε χρειάζονται εκτεταμένες παρεμβάσεις και μεγάλες ποσότητες ιωδιούχου αργύρου. Μικρές μεταβολές στα κατάλληλα σημεία είναι αρκετές, ώστε να πραγματοποιηθεί μια αλυσιδωτή δράση, που θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα με βάση τις φυσικές λειτουργίες των μετεωρολογικών φαινομένων.

Αν και η εξασφάλιση περισσότερων βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, η μείωση του μεγέθους του χαλαζιού ή η πλήρης αποφυγή του δεν είναι ασήμαντα επιτεύγματα, ερευνητές και κυβερνήσεις διερευνούν τις δυνατότητες μεγαλύτερης κλίμακας τροποποίησης του καιρού. Για το σκοπό αυτό αξιοποιούνται όλα τα σύγχρονα επιστημονικά και τεχνολογικά μέσα: υπερυπολογιστές με πολύπλοκα κλιματικά μοντέλα, δορυφόροι παρακολούθησης των συνθηκών στην ατμόσφαιρα της Γης, νέες θεωρίες από την επιστήμη της φυσικής και νέα εργαλεία από τον κλάδο των μαθηματικών.

Τα κίνητρα είναι μεγάλα. Μόνο το 2007, οι καλοκαιρινές πλημμύρες στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν ως αποτέλεσμα καταστροφές ύψους 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Καταρρακτώδεις βροχές στην Κίνα άφησαν άστεγους 500.000 ανθρώπους και προκάλεσαν ζημιές 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων σε περιουσίες και σοδειές. Οι κυκλώνες των τελευταίων χρόνων στοίχισαν στις ΗΠΑ χιλιάδες ζωές και 140 δισ. δολάρια σε ζημιές. Απ' την άλλη μεριά, είναι προφανές ότι στις κυβερνήσεις των ιμπεριαλιστικών χωρών η δυνατότητα τροποποίησης του καιρού φαντάζει ως ένα σημαντικό όπλο που μπορεί να γονατίσει τον αντίπαλο.

Η τροποποίηση του καιρού μπήκε στο στόχαστρο της σύγχρονης επιστήμης από τα γεννοφάσκια της, το 16ο αιώνα, όταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι πρότεινε στους άρχοντες της Βερόνα να ρίξουν κανονιοβολισμούς στον ουρανό για να σταματήσει η χαλαζόπτωση! Ομως, μόλις μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δοκιμάστηκε ένα πιο μελετημένο σχέδιο από μια ομάδα στην οποία συμμετείχε ο Μπέρναρντ Βόνεγκατ (αδελφός του νομπελίστα Κουρτ Βόνεγκατ). Η ομάδα του Βόνεγκατ διέσπειρε ξηρό πάγο (στερεό διοξείδιο του άνθρακα) μέσα στα σύννεφα πάνω από το Σενεκτάντι της Νέας Υόρκης. Τυχαία ή μη, την τελευταία μέρα της «σποράς» έπεσε η πιο βαριά χιονόπτωση του χειμώνα στην περιοχή του Σενεκτάντι.

Ο Βόνεγκατ, που εργαζόταν για την «Τζένεραλ Ελέκτρικ», συνέχισε τους πειραματισμούς του, εφευρίσκοντας μια μηχανή σχηματισμού πυρήνων συμπύκνωσης: Διέλυσε ιωδιούχο άργυρο σε ακετόνη, ψέκασε το διάλυμα μέσα από ένα ακροφύσιο για να σχηματιστούν σταγονίδια και πυροδότησε το νέφος σταγονιδίων καίγοντας την ακετόνη και δημιουργώντας τρισεκατομμύρια μικροκρυστάλλους ιωδιούχου αργύρου. Ωστόσο, λίγο καιρό αργότερα η «Τζένεραλ Ελέκτρικ» διέκοψε τα σχετικά πειράματα φοβούμενη δικαστικές διώξεις, από ανθρώπους και φορείς που θεωρούσαν ότι έχουν πληγεί από τις τροποποιήσεις του καιρού. Οι δικαστικές διώξεις παραμένουν και σήμερα σημαντικό εμπόδιο στην επιστημονική έρευνα στις ΗΠΑ και πολλά καπιταλιστικά κράτη.

Τα σκήπτρα της έρευνας στον τομέα της τροποποίησης του καιρού ανέλαβε τη δεκαετία του 1960 ο στρατός των ΗΠΑ... Επίσημα στόχος ήταν η εξασθένιση των κυκλώνων με κατάλληλες παρεμβάσεις στη διαδικασία σχηματισμού και ενίσχυσής τους. Ωστόσο, μετά από δύο δεκαετίες προσπαθειών δε βγήκε τίποτα συγκεκριμένο. Οι πειραματικές πτήσεις δεν έδωσαν αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι η τέτοια ή άλλη εξέλιξη των κυκλώνων ήταν αποτέλεσμα της παρέμβασης που είχε γίνει. Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες οι μετρήσεις που χρειάζεται να γίνουν σε ένα τόσο εκτεταμένο και πολύπλοκο μετεωρολογικό φαινόμενο όπως ο κυκλώνας δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν με την τεχνολογία της εποχής. Το 1983 η κυβέρνηση των ΗΠΑ αποτραβήχτηκε (επίσημα) από τις σχετικές έρευνες και η τροποποίηση του καιρού έγινε αντικείμενο μικρών ιδιωτικών εταιρειών και των τοπικών αρχών.

Οι σημερινές επιστημονικές έρευνες γύρω από την τροποποίηση του καιρού εστιάζονται περισσότερο γύρω από τα ζητήματα που σχετίζονται με τη διαφαινόμενη υπερθέρμανση του πλανήτη. Φυσικά, προϋπόθεση για την επιτυχή παρέμβαση σε οποιοδήποτε πολύπλοκο σύστημα είναι η πλήρης κατανόηση των φυσικών νόμων που εκδηλώνονται σ' αυτό και η δημιουργία ενός μαθηματικού μοντέλου που θα προσομοιώνει με επάρκεια το φυσικό σύστημα.


Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ