Διαβίωση μέσα σε θερμοκήπια, πάνω σε ξύλινες παλέτες κι εφημερίδες (από την αποστολή του «Ρ» στη Ν. Μανωλάδα, το Μάη του 2007)

«Δε φτάνουν 23,50 ευρώ. Το ψωμί είναι 1,20. Το λάδι 2 ευρώ. 120 για νοίκι. 50-60 νερό. 50-60 φως. Σ' ένα σπίτι είμαστε 25 για ένα μπάνιο. Ερχεσαι από τη δουλειά και περιμένεις 2 ώρες για να ρίξεις νερό στο πρόσωπο...»

«Παίρνουμε ψωμί, το ανοίγουμε, βάζουμε λίγο βιτάμ, λίγο σαλάμι. Τρώμε κρυφά, μες στο νάιλον, στη ζέστη. Αν σταματήσεις 1 λεπτό και σε πιάσει, θα σε διώξει...»

Μ' αυτό το νερό ποτίζονται τα χωράφια. Με το ίδιο, οι εργάτες πλένουν το σώμα και μαγειρεύουν...

«Δεν είναι ένας έτσι, όλοι είναι έτσι...»

Τα λόγια των εργατών και των εργατριών είναι καταπέλτης. Λιγοστά τα ελληνικά τους, αρκετά όμως για να πείσουν για το δίκιο τους.

Πολλοί μένουν και κοιμούνται μέσα στα θερμοκήπια. «Στο ίδιο, που μαζεύουν τις φράουλες. Βγαίνουν από το "τούνελ", μπαίνουν στο "τούνελ"». Στρώνουν κάτω ξύλινες παλέτες και σκεπάζονται με κουρελούδες. «Κάνουμε μπάνιο έξω, μέσα στο νάιλον».

«Χτες (σ.σ. την Παρασκευή) δεν πήγε κανένας για δουλειά. Και σήμερα δεν πάει. Αμα πληρώσει θα πάμε»! Ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι. «Η ζωή μας είναι πολύ δύσκολη...». Η κουβέντα με το «Ρ» διακόπτεται κάθε τόσο. Οι φήμες τους αναστατώνουν. Ακούγεται ότι κάποιοι παραγωγοί έβαλαν φωτιά στις παράγκες που μένουν ορισμένοι εργάτες. Κάποιοι εργάτες το προηγούμενο βράδυ δεν είχαν νερό να πλύνουν και να βράσουν το ρύζι που τρώνε καθημερινά, γιατί οι παραγωγοί που τους νοικιάζουν την παράγκα όπου κοιμούνται έκοψαν το νερό.

Μια 38χρονη Βουλγάρα που μιλάει στο «Ρ» έχει ένα 18χρονο γιο στην πατρίδα της. Δούλευε κι αυτός στα χωράφια μαζί της, αλλά τώρα γύρισε πίσω για να τελειώσει το σχολείο. Το πρόσωπο της γυναίκας γεμίζει συνέχεια κοκκινίλες. «Αλλεργία», λέει, από τα φυτοφάρμακα. «Ο γιατρός πήρε 30 ευρώ για να δει τι έχω - πάνω από ένα μεροκάματο». Κι άλλα 100 δίνει για φάρμακα. Ο άντρας της, για να παίρνει 28 ευρώ μεροκάματο ξεφορτώνει 3.000 τελάρα τη μέρα, φεύγει τα χαράματα και γυρνάει σπίτι στις 6 το απόγευμα.

Οταν δυναμώνουν οι δεσμοί της εργατικής τάξης, οι εργοδότες ανησυχούν... (Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικοδόμων χαιρετίζει τη συγκέντρωση της περασμένης Κυριακής)

-- Πόσο μηνών είσαι;

-- Κοντεύω...

-- Και δουλεύεις;

- Δουλεύω, απαντά χαμογελώντας αμήχανα.

Ο διάλογος δεν κάνει εντύπωση σε καμιά τους. «100 ευρώ δίνει κάθε μήνα στο γιατρό. Κι εγώ δούλευα μέχρι 8 μηνών... Πώς δεν πόναγα, αλλά τι να κάνω. Από ανάγκη δούλευα. Γέννησα, δεν περίμενα ούτε 40 μέρες και δούλευα πάλι. Πληρώσαμε στο νοσοκομείο 400 ευρώ», λέει η 25χρονη που κάθεται δεξιά της. Εχει τέσσερα παιδιά.

Μιλά με περήφανη φωνή. «Αυτήν εδώ την έκανα με καισαρική, πληρώσαμε 500», συμπληρώνει και δείχνει ένα μικρό κορίτσι. «Τι να κάνουμε; Κάθε μέρα πάμπερς, γάλα. Φτάνουν 23 ευρώ; Μέχρι 6 μηνών, πίνουν ακριβό γάλα, κάθε 2 μέρες θέλουν 10 ευρώ. Για κάνε λογαριασμό. Και λένε χτες: 25 ευρώ, εντάξει είναι. Τι εντάξει είναι; Να 'ρθει μια μέρα, ένα από τα αφεντικά, να ζήσει όπως εμείς. Μια μέρα!»...

Τα μεγάλα της πράσινα μάτια πετούν σπίθες. Υπολογίζει. Σε μια ώρα, γεμίζει πέντε τελάρα με φράουλες. Καθένα χωρά 10 κεσεδάκια, από αυτά που στη λαϊκή αγορά πληρώνει κανείς 2 ευρώ. Αυτή παίρνει 23,50 ευρώ για μια ολόκληρη μέρα. Ομως, οι μεγαλοπαραγωγοί που ελέγχουν την καλλιέργεια φράουλας στην περιοχή (όπου βγαίνει το 90% της εγχώριας παραγωγής) τσεπώνουν δεκάδες χιλιάδες ευρώ το μήνα, μόνο από τη δουλειά ενός από τους χιλιάδες μετανάστες που εκμεταλλεύονται βάναυσα. «Εμείς γινόμαστε κάθε μέρα πιο φουκαράδες, κι αυτοί γίνονται κάθε μέρα πιο πλούσιοι...».

Γι' αυτό ανησυχούν οι μεγαλοπαραγωγοί. Κινδυνεύουν τα κέρδη τους. Οι σκλάβοι ξεσηκώθηκαν. Οχυρώνονται. Οργανώνονται. Γι' αυτό οι κτηματίες λύσσαξαν με την παρουσία του ΚΚΕ και του ΠΑΜΕ. Γιατί οι μετανάστες ενώνουν τις δυνάμεις τους με την τάξη τους.

Ακόμα και οι πιο στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής δεν τηρούνται. Η παρουσία γιατρού εκεί που δουλεύουν μοιάζει βέβαια... ανέκδοτο. Στο χώρο δουλειάς δεν υπάρχει καν τουαλέτα. Ακόμα κι εκείνες τις μέρες του μήνα που οι γυναίκες πρέπει να προσέχουν ακόμα περισσότερο την καθαριότητα του κορμιού τους, αυτές οι εργάτριες δουλεύουν χωρίς καμία διαφορά. Αμα θέλει κανείς τουαλέτα πάει... «εκεί, στα χωράφια»!

«Πονάς - δεν πονάς, πρέπει να πας για δουλειά. Μια φορά πόναγα 3 μέρες στα γόνατα. Δεν πήγα για δουλειά, έχασα 3 μεροκάματα. Πήγα στο γιατρό, πλήρωσα. Ποιος θα μου δώσει εμένα τα λεφτά;», τονίζει μια άλλη. Οταν πηγαίνει στο χωράφι, η 3χρονη κόρη της μένει μόνη σπίτι. Τα γόνατα, η μέση, οι ώμοι όλα πονάνε. «Αμα θα 'ρθει ένας γιατρός, δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει πρόβλημα... Από 18 χρονών δουλεύω στις φράουλες, 1.000 ευρώ δεν έχω στην άκρη. Και χρωστάω κιόλας...».

Δεν παίρνουν άδεια. Δουλεύουν κάθε μέρα. «Ούτε μία μέρα δεν μπορείς να ξεκουραστείς. Μπορείς εσύ να δουλεύεις όπως το γαϊδούρι; Δεν μπορείς...». Το στυλό δεν προλαβαίνει να σημειώνει. Η οργή τους ξεχειλίζει. «Δεν αγοράζουμε κρέας από το καλό, πού να δώσεις 10 ευρώ. Κατεψυγμένο. Λάδι από ελιές δεν τρώμε, από το άλλο. 1 ευρώ ήταν, πήγε παραπάνω τώρα... Βόλτα, τι βόλτα; Πού λεφτά για βόλτα; Από την κούραση... Δεν πάμε πουθενά. Μετά τη δουλειά, πρέπει να μαγειρέψουμε, να καθαρίσουμε... Το παιδί θέλει ένα κρουασάν, δεν υπάρχουν λεφτά. Δώρο τίποτα. Ούτε Πάσχα. Ούτε Χριστούγεννα. Ούτε μια πορτοκαλάδα να κεράσει, μες στο "τούνελ"...».

«Είναι ζωή αυτή; Οπως τα σκυλιά, που τους πετάς ένα κομμάτι ψωμί και σταματάνε να το πάρουν. Ετσι είναι...», μιλά ξανά η πρασινομάτα.

Μπορεί κανείς να σκεφτεί πως αυτοί οι άνθρωποι δεν υπάρχουν για να ζουν. Αναπνέουν μόνο για να δουλεύουν και να γεμίζουν τις τσέπες των αφεντικών τους...