Τα πετρώματα, στο πλαίσιο της κυρίαρχης άποψης της θεωρίας των τεκτονικών πλακών, είναι ελαστικά μέσα και η συσσώρευση των τάσεων κατά μήκος μελλοντικών ρηγμάτων από το οριζόντιο στατικό φορτίο, που οφείλεται στην κατά μερικά εκατοστά το χρόνο οριζόντια κίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών, προκαλεί ελαστική παραμόρφωση (κάμψη), ερπυσμό, θραύση και τη δημιουργία ρήγματος, και τελικά σεισμό.

Ομως, το φυσικό φαινόμενο του σεισμού, και πολύ περισσότερο η πρόγνωσή του, αποτελεί ακόμα ένα άλυτο επιστημονικό πρόβλημα, γιατί μεταξύ άλλων:

Δεν έχουμε τη δυνατότητα άμεσης παρατήρησης του φαινομένου in situ, δηλαδή εκεί όπου γεννιέται σε βάθη από μερικά μέχρι και 700 χιλιομέτρων στο εσωτερικό της Γης, σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τα μετεωρολογικά φαινόμενα που έχουμε τη δυνατότητα να τα παρατηρούμε εκεί όπου γίνονται.

Η κρατούσα άποψη της θεωρίας των τεκτονικών πλακών αν εξεταστεί προσεκτικά είναι γεμάτη από λογικές αντιφάσεις και ελλείψεις πειραματικής επιβεβαίωσης. Για παράδειγμα, η παρατηρούμενη αύξηση της ταχύτητας διάδοσης των σεισμικών κυμάτων με το βάθος μπορεί μόνο να ερμηνευτεί με την αύξηση της ακαμψίας - στερεότητας των πετρωμάτων με το βάθος, σε ευθεία αντίθεση με το θερμό και ημίρρευστο εσωτερικό της Γης της θεωρίας των πλακών.

Επίσης, η άποψη ότι το οριζόντιο στατικό φορτίο και τα ρήγματα είναι το αίτιο και ο σεισμός το αποτέλεσμα, δεν επιβεβαιώνεται από την παρατήρηση. Το στατικό φορτίο είναι πάρα πολύ ασθενές, κατά πολλές τάξεις μεγέθους από το φορτίο που απαιτείται για να υπερνικηθεί η αδράνεια και να διαταραχτεί η μηχανική ισορροπία των πετρωμάτων. Απαιτείται ένα δυναμικό φορτίο, κάτι σαν ένα ισχυρό και γρήγορο χτύπημα-σφυριά, που θα υπερνικήσει την αδράνεια, θα διαταράξει τη μηχανική ισορροπία των πετρωμάτων και θα τα αναγκάσει στιγμιαία να συμπεριφερθούν ελαστικά. Στο πλαίσιο της δράσης ενός επαρκούς κάθετου δυναμικού φορτίου ο σεισμός είναι το πρωτογενές ελαστικό αποτέλεσμα, και το ρήγμα το δευτερογενές ανελαστικό αποτέλεσμα, που μπορεί να γίνει ή να μη γίνει, και αν γίνει χρονικά έπεται, όπως έχει πειραματικά αποδειχθεί.

Τούτων δοθέντων είναι φανερό ότι είναι πρωθύστερο να συζητάμε για πρόγνωση, όταν το φυσικό φαινόμενο του σεισμού αυτό καθεαυτό δεν έχει ακόμα κατανοηθεί, και οι κρατούσες απόψεις κάθε άλλο παρά βοηθούν στην κατανόησή του.

Επομένως, οι όποιες εκτιμήσεις στηρίζονται σε στατιστικές μεθόδους, με τις γνωστές αβεβαιότητες, ενώ τα όποια αιτιοκρατικά μοντέλα που στηρίζονται στη θεωρία των τεκτονικών πλακών δεν έχουν σχέση με τους σεισμούς, αφού για τους λόγους που εξηγήσαμε οι σεισμοί δεν μπορεί να οφείλονται στις οριζόντιες κινήσεις των πλακών, αν αυτές γίνονται.

Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα έχει την υψηλότερη σεισμικότητα στην Ευρώπη, και την έκτη στον κόσμο, με μέσο αναμενόμενο μέγεθος σεισμού κάθε χρόνο της τάξης των 6,4 ρίχτερ. Επειδή όμως οι περισσότεροι από τους ισχυρούς σεισμούς γίνονται στη θάλασσα, (π.χ. οι σεισμοί νότια της Μεθώνης), ή σε ενδιάμεσα εστιακά βάθη (π.χ. σεισμός Λεωνιδίου), δηλαδή σε απόσταση από κατοικημένες περιοχές, ο σεισμικός κίνδυνος, ή, με άλλα λόγια, οι επιπτώσεις των σεισμών είναι πολύ περιορισμένες σε σχέση με γειτονικές μας χώρες, όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία όπου οι ισχυροί σεισμοί γίνονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στον προηγούμενο αιώνα οι νεκροί από σεισμούς στην Τουρκία ξεπέρασαν τις 80.000, ενώ στην Ελλάδα δεν ήταν περισσότεροι από 1.500.

Επομένως, ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει το σεισμικό κίνδυνο είναι η εγγύτητα της εστίας του σεισμού σε κατοικημένη περιοχή, όπως αυτή εκφράζεται από τη σεισμική επικινδυνότητα ως ποσοστό της επιτάχυνσης της βαρύτητας (g), και δευτερευόντως η τρωτότητα των κατασκευών, που όμως είναι ο παράγοντας που ο άνθρωπος μπορεί να ελέγξει.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΣΠ, ο καταστροφικός σεισμός της Καλαμάτας στις 13-9-1986, μεγέθους 6 ρίχτερ, άφησε πίσω του 20 νεκρούς και 80 τραυματίες. Τέσσερις (4) πολυκατοικίες στην πόλη της Καλαμάτας κατέρρευσαν, και υπήρξε ολοκληρωτική καταστροφή του Ελαιοχωρίου. Από τα 9.124 κτίρια της Καλαμάτας το 20% κρίθηκαν κατεδαφιστέα. Εγιναν επίσης σημαντικές ζημιές και σε γειτονικά χωριά.

Με καθυστέρηση 20 ετών, το 2005, πραγματοποιήθηκε πρωτοβάθμιος οπτικός έλεγχος μόνο στα σχολικά κτίρια και τα 135 από τα 217, δηλαδή το 62%, παρουσιάζουν προβλήματα τρωτότητας. Από τα 217 σχολικά κτίρια της Μεσσηνίας, συμπεριλαμβανομένων και των κρατικών - δημοτικών παιδικών σταθμών, αν εξαιρέσει κανείς τα 6 στα οποία δεν αναφέρεται το έτος κατασκευής, τα 51 έχουν κατασκευαστεί πριν το 1959, τα 76 κατά την περίοδο 1959 - 1984, τα 52 από το 1984 έως το 1995, τα 19 από το 1995 έως το 2000 και μόλις 13 μετά το 2000, δηλαδή με την εφαρμογή του νέου αντισεισμικού κανονισμού. Το 1/3 περίπου των σχολικών κτιρίων (72) έχουν κτιστεί χωρίς την εφαρμογή κανενός αντισεισμικού κανονισμού.

Οσον αφορά στα στοιχεία τρωτότητας που παρουσιάζουν τα 135 σχολικά κτίρια, αυτά έχουν να κάνουν με: Κακή κατάσταση λόγω ελλιπούς συντήρησης, κακοτεχνίες, προηγούμενες σεισμικές επιβαρύνσεις που δεν αποκαταστάθηκαν ή αποκαταστάθηκαν πλημμελώς, απουσία αντισεισμικού κανονισμού, κίνδυνο κρούσης με γειτονικά κτίρια, μαλακό όροφο, μη κανονική διάταξη τοιχοπλήρωσης σε κάτοψη, μεγάλο ύψος, μη κανονικότητα καθ' ύψος, οριζόντια μη κανονικότητα, ενδεχόμενο στρέψης, κοντά υποστυλώματα, κ.ά. Παρά το γεγονός ότι πάνω από τα μισά σχολεία παρουσιάζουν στοιχεία τρωτότητας, σε ελάχιστα από αυτά έχει πραγματοποιηθεί παρέμβαση για την ενίσχυσή τους λόγω της ελλιπούς χρηματοδότησης. Ιδιαίτερα αξίζει ν' αναφερθούν οι περιπτώσεις του 6ου Δημοτικού Σχολείου και του 3ου Παιδικού Σταθμού Καλαμάτας.

Το πρόβλημα της λαϊκής κατοικίας είναι εξίσου σοβαρό. Πάνω από το 50% των κτιρίων, σε κάποιες περιοχές φτάνει και το 75%, είναι κατασκευασμένο πριν το '85, με ό,τι αυτό σημαίνει. Παρ' όλα αυτά κανένα πρόγραμμα ελέγχου και παρεμβάσεων δεν έχει εφαρμοστεί ώστε οι κατοικίες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Τα πάντα αφήνονται στη διάθεση των ιδιοκτητών και στην τύχη, δηλαδή στην απόσταση, στο βάθος του σεισμού καθώς και στη διεύθυνση του σεισμικού κύματος. Πρόβλημα, ενδεχομένως, υπάρχει και στα νέα κτίρια αφού, όπως καταγγέλλει ο Σύλλογος Μηχανικών Ελεύθερων Επαγγελματιών, δε γίνεται ουσιαστικός έλεγχος των στατικών στις μελέτες από την Πολεοδομία, λόγω έλλειψης προσωπικού.

Είναι λοιπόν φανερό ότι και η Αντισεισμική Προστασία αντιμετωπίζεται με γνώμονα τη μεταφορά πόρων από τους πολλούς στους λίγους, και όχι τη διάθεση πόρων για την επίλυση του προβλήματος σε όφελος όλων, και ιδιαίτερα αυτών που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη, όπως είναι οι κάτοικοι πυκνοκατοικημένων και κοινωνικά, οικονομικά και ως εκ τούτου και οικιστικά υποβαθμισμένων περιοχών. Την πολιτική της μεγιστοποίησης του καπιταλιστικού κέρδους και της συνακόλουθης μη διάθεσης πόρων για την επίλυση των λαϊκών προβλημάτων και στην Αντισεισμική Θωράκιση, υπηρέτησαν πιστά τόσο η ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ, αλλά και εξυπηρέτησαν κόμματα όπως ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ που προσβλέπει σ' έναν καπιταλισμό με «ανθρώπινο» πρόσωπο στα πλαίσια της ΕΕ.

Η αντισεισμική θωράκιση περιλαμβάνει μέτρα Πρόληψης και Αποκατάστασης. Η Πρόληψη έχει δύο πυλώνες: Ενημέρωση - Ετοιμότητα και Αντισεισμικές Κατασκευές.

Στο πλαίσιο της Ενημέρωσης, της Ετοιμότητας και της ανάγκης ορθολογικής συμπεριφοράς πριν, κατά, και μετά το σεισμό απαιτείται να γίνεται μια Εθνική Ασκηση Αντισεισμικής Ετοιμότητας κάθε χρόνο. Συγκεκριμένα, τις μεσημεριανές ώρες μιας Κυριακής, π.χ., 12 με 1, όλοι οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί να δίνουν γενικές οδηγίες με βιντεοσκοπημένα-ηχογραφημένα παραδείγματα, και συζητήσεις για τον τρόπο προετοιμασίας και αντίδρασης, πριν, κατά, και μετά το σεισμό.

Εχει παρατηρηθεί ότι το 97-99% όσων διασώζονται μετά από έναν καταστροφικό σεισμό, διασώζονται από γείτονες, συγγενείς και φίλους. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η υπηρεσία αυτή να προσφέρεται οργανωμένα και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το στόχο αυτό μπορεί να τον πετύχει η δημιουργία Ομάδων Αμεσης Παρέμβασης (ΟΑΠ) σε κάθε γειτονιά. Οι ΟΑΠ, που γνωρίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στη γειτονιά, να αποτελούνται από 4 άτομα, ένα μηχανικό, ή άλλο σχετικό επιστήμονα, ως επικεφαλής, ένα γιατρό-νοσοκόμο/α, και δύο άτομα που μπορούν να κάνουν χειρωνακτική εργασία. Ο επικεφαλής, μεταξύ άλλων, θα έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τις κεντρικές αρχές, π.χ., δήμο, ΟΑΣΠ, ή Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, για το ακριβές σημείο και την έκταση των καταστροφών, ώστε η κεντρική βοήθεια να είναι εστιασμένη, ο γιατρός-νοσοκόμος/α να παρέχει τις πρώτες βοήθειες, και τα άλλα δύο άτομα να προσφέρουν χειρωνακτική εργασία (σκάψιμο, μεταφορά, κλπ.).

Θα πρέπει να ιδρυθεί σε κάθε δημοτικό διαμέρισμα, νομό ή περιφέρεια - ανάλογα με την έκταση και την τοπογραφική διαμόρφωση της περιοχής - ένας σύνδεσμος ιδιοκτητών και χειριστών μηχανημάτων δομικών έργων, ακόμη και γεωργικών μηχανημάτων. Θα καταγραφούν οι διευθύνσεις, τα τηλέφωνά τους και τα διατιθέμενα μηχανήματα, με περιγραφή του τι μπορούν να προσφέρουν σε περίπτωση ανάγκης (σεισμού ή και σεισμού σε συνδυασμό με πυρκαγιά).

Με δεδομένο ότι ακριβής πρόγνωση σεισμού σήμερα δεν είναι δυνατή, ότι οι όποιες στατιστικές εκτιμήσεις εμπεριέχουν το στοιχείο της αβεβαιότητας, και τόσο ο σεισμός των Γρεβενών - Κοζάνης, όσο και ο σεισμός της Αθήνας με δραματικό τρόπο κατέδειξαν ότι δεν υπάρχει περιοχή του ελληνικού χώρου που μπορεί να θεωρηθεί ασεισμική: Οι επιστημονικά τεκμηριωμένες εκτιμήσεις για την εξέλιξη της σεισμικής δράσης θα πρέπει πάντα να παίρνονται υπόψη, αλλά δεν είναι δυνατόν σε κανένα σημείο της ελληνικής επικράτειας, και ανεξάρτητα από τη σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής, να υπάρχουν κτίρια που «βγάζουν μάτι», όπως το 6ο Δημοτικό Σχολείο της Καλαμάτας.

Σε κάθε κτίριο να τηρείται με σχολαστικότητα το μητρώο του κτιρίου και να φυλάσσεται στο κίτρινο κουτί ώστε σε περίπτωση καταστροφής να είναι εύκολα προσπελάσιμο και να υπάρχουν σ' αυτό όλα τα ισχύοντα σχέδια κατασκευής. Κατ' αυτό τον τρόπο θα μπορούν σύντομα να προσδιοριστούν δίοδοι προσέγγισης για εντοπισμό και διάσωση επιζώντων. Το κίτρινο κουτί είναι χρήσιμο και για κάθε άλλη εργασία επισκευής, συντήρησης, ελέγχου ή μεταβίβαση του κτιρίου.

Στις νέες κατασκευές απαιτείται η πιστή τήρηση του Αντισεισμικού Κανονισμού, όπως αυτός έχει τροποποιηθεί. Βασική παράμετρος για να γίνει αυτό είναι ο έλεγχος της ποιότητας των υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές, αλλά και η αξιοπιστία των κατασκευαστών. Γι' αυτό πρέπει επιτέλους να γίνει το μητρώο κατασκευαστών.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο στόχος των στοιχειωδώς απαιτούμενων επεμβάσεων είναι η προστασία των δομημάτων έναντι κατάρρευσης. Θα πρέπει να καθιερωθεί νομοθετικά το δόγμα ασφάλειας των κατασκευών έναντι κατάρρευσης, για την οποία τόσο η διάγνωση όσο και η θεραπεία και απλές είναι και μικρό σχετικά κόστος έχουν και δεν επιφέρουν αναστάτωση στην καθημερινή ζωή και παραγωγική διαδικασία.

Βασική προϋπόθεση για τη στοιχειώδη λειτουργία ενός σχεδίου ετοιμότητας είναι η ύπαρξη ελεύθερων χώρων, όπου θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα άμεσης, ή, πολύ γρήγορης παροχής νερού, ηλεκτρικού ρεύματος και τηλεφώνου, για την πρώτη εγκατάσταση των σεισμοπλήκτων που δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Η βασική αρχή της αποκατάστασης θα είναι η επισκευή και σε ένα ποσοστό 10-20% ενίσχυση του υπάρχοντος και όχι η επαναφορά του στην προ του σεισμού κατάσταση.

Η αποκατάσταση να γίνεται με κρατική μέριμνα, και στην περίπτωση που απαιτείται νέα κατασκευή αυτή να γίνεται με βάση κάποια πρότυπα προσαρμοσμένα με τέτοιο τρόπο στις εδαφολογικές και οικιστικές συνθήκες της περιοχής, ώστε να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή αντισεισμική ασφάλεια και καλαισθησία, και να αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Τα μέτρα αυτά είναι αυτονόητα και μπορεί και πρέπει να παρθούν άμεσα. Ας μην έχουμε όμως αυταπάτες. Τα αυτονόητα για το λαό δεν είναι αυτονόητα για το αστικό κράτος και αν δεν πιεστεί δε θα κάνει τίποτα απ' αυτά. Αλλες είναι οι προτεραιότητές του. Πρώτη και καλύτερη η μεταφορά πόρων από τους πολλούς παραγωγούς του πλούτου στους λίγους καπηλευτές του, από τα υγιή στα καρκινικά κύτταρα. Τα αυτονόητα για τον εργαζόμενο άνθρωπο μπορούν να γίνουν πράξη σ' όλη τους την έκταση μόνο στο πλαίσιο της Λαϊκής Εξουσίας και Οικονομίας.

Για το ΚΚΕ η ικανοποίηση της Κοινωνικής Ανάγκης της Αντισεισμικής Προστασίας, όπως και κάθε άλλης Κοινωνικής Ανάγκης στηρίζεται στην επιστημονική και τεχνολογική γνώση, και στην αδιαπραγμάτευτη πολιτική σταθερά ότι ο πλούτος παράγεται από τον εργαζόμενο άνθρωπο και στα πλαίσια της οικονομίας σ' αυτόν πρέπει να επιστρέφει.

Με δεδομένο ότι αντισεισμική θωράκιση, πρόληψη και προστασία σημαίνει πλέγμα άμεσων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων, ενταγμένων σε έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό, απαιτεί πολιτική εξουσία και οικονομία που λειτουργούν με αποκλειστικό κριτήριο την κάλυψη των λαϊκών αναγκών.

Μόνο μέσα από εθνικό φορέα κατασκευών είναι δυνατόν να δοθεί λύση στο πρόβλημα, καθώς θα παρεμβαίνει άμεσα ν' αποκαθιστά βλάβες, ενισχύοντας τα κτίρια αλλά και κατασκευάζοντας νέα σύγχρονα και ασφαλή.

Ετσι, η ριζική λύση και του προβλήματος της ελαχιστοποίησης του σεισμικού κινδύνου και της αντισεισμικής προστασίας απαιτεί την ανατροπή του καπιταλισμού και το χτίσιμο της Λαϊκής Εξουσίας και Οικονομίας, που μεταξύ άλλων θα αντιμετωπίζει τη γη και την κατοικία ως κοινωνικά αγαθά, και όχι σαν εμπορεύματα, και θα προβλέπει ένα πρόγραμμα λαϊκής στέγης, που θα παρέχει, αξιοποιώντας το μόχθο των εργαζομένων, φτηνούς, καλαίσθητους και σεισμικά ασφαλείς χώρους κατοικίας, εργασίας, άθλησης και διασκέδασης στο λαό.