Με μια αγκαλιά ανήσυχα τραγούδια, επιστρέφει στη δισκογραφία ο Μίλτος Πασχαλίδης. Ο λόγος για το νέο δίσκο του «Ψωμί κι εφημερίδα», όπου, πέρα από τις δικές του συνθέσεις, τραγουδά κομμάτια των Κώστα Λειβαδά, Γιώργου Ανδρέου, Στέργιου Γαργάλα, αλλά και την υπέροχη διασκευή του στο παλιό λαϊκό «Ξημέρωσε» (αφιερωμένο στη μνήμη του Σπύρου Καλφόπουλου). Παράλληλα, ο Μ. Πασχαλίδης ξεκίνησε τις παραστάσεις του μαζί με τον Χρήστο Θηβαίο «Δίπλα στο Ποτάμι» (Λάμπρου Κατσώνη 189, Αγ. Ανάργυροι, τηλ. 210 2610444), όπου για δύο μήνες, κάθε Παρασκευή και Σάββατο (10.30 μ.μ.), θα επιδίδονται σ' ένα μουσικό παιχνίδι, που ονόμασαν «Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί».

-- Ο τίτλος του δίσκου - «Ψωμί κι εφημερίδα» - δραματικά επίκαιρος και στα δύο σκέλη του...

-- Ετσι νομίζω, παρόλο που στόχος μου δεν ήταν να σχολιάσω την επικαιρότητα. Ο τίτλος πατάει σε δύο βάρκες. Μία είναι η προσωπική μου, καθώς η μάνα μου, πιτσιρικά, με έστελνε πάντα να φέρω ψωμί κι εφημερίδα. Συχνά, μου χάριζε τα ρέστα. Γι' αυτό λέω στο ρεφρέν του ομώνυμου τραγουδιού: «με τα ρέστα δε γουστάρω πια να ζω». Οταν βγήκε ο δίσκος, ένας φίλος με ρώτησε αν τσακώθηκα με τη μάνα μου. Οχι, με τη χώρα μου τσακώθηκα. Για τη χώρα μου έγραψα το τραγούδι - όχι για τη μάνα μου. Η δεύτερη έννοια είναι ότι αν ο απλός πολίτης χρειάζεται μια βάση για να ξεκινάει τη ζωή του, δεν μπορεί να είναι κάτι λιγότερο από αγάπη κι ενημέρωση, από ψωμί κι εφημερίδα. Ως αγάπη εννοώ την έγνοια ότι αν δε φας ψωμί θα πεθάνεις. Χωρίς αυτά δεν μπορείς. Ως βάση χρειάζεσαι στοιχειώδεις συνθήκες επιβίωσης και διαβίωσης και απαραιτήτως ενημέρωση.

-- Μόνο, που και τα δύο περνάνε δύσκολες μέρες. «Κόψε την πείνα σου», λέει το τραγούδι του Λειβαδά... Το ψωμί αποχτιέται ολοένα και δυσκολότερα, ενώ η ενημέρωση τσαλαβουτάει στο βούρκο μιας διαμάχης για το μοίρασμα του πλούτου, για τη χειραγώγηση της πολιτικής ζωής...

-- Η ενημέρωση πια χρειάζεται εκπαιδευμένους αναγνώστες, ακροατές, θεατές. Ανθρώπους, που να διαβάζουν πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες. Χρειάζεται να ξέρεις, να κρίνεις ποιος λέει κάτι και γιατί. Να προσπαθείς να καταλάβεις ποια είναι η είδηση. Η ενημέρωση έχει γίνει λίγο σαν σταυρόλεξο. Πρέπει να είσαι ολοένα και πιο κριτικός απέναντι σ' αυτό που διαβάζεις, βλέπεις, ακούς.

-- Ομως, και η εκπαίδευση είναι στα χέρια κάποιων που «εκπαιδεύουν», έτσι ώστε να τους αποδέχεσαι χωρίς κριτική σκέψη...

-- Ασφαλώς. Αυτό που λέει και το τραγούδι «αποφάσισες πως στην αγκαλιά σου θα χωράν' μόνο οι καπάτσοι». Αυτό το κράτος έχει γίνει εχθρικό απέναντι σε όλους μας. Είναι εχθρικό προς τα παιδιά, είναι εχθρικό προς τους ηλικιωμένους, είναι εχθρικό προς τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες, είναι εχθρικό προς τις μητέρες, είναι εχθρικό προς τον πολίτη... Μην πας μακριά. Αν η φορολογική σου δήλωση είναι χρεωστική, σου ζητάνε να την εξοφλήσεις μέσα σ' ένα μήνα, αλλιώς αρχίζουν τις κατασχέσεις. Αν σου χρωστάει το κράτος, στα επιστρέφουν όποτε κι αν θυμηθούνε.

-- «Δανείσου λίγα και θα σε ρίξουν στα σκυλιά/ κλέψε πολλά και θα σε κάνουν βασιλιά», δηλαδή... Από τη μία ρέει ένας πακτωλός χρημάτων κι από την άλλη υπάρχει πείνα. Νιώθετε οργή γι' αυτά που ζούμε;

-- Νιώθω οργή, θυμό και δε θέλω να νιώσω απελπισία και πανικό. Θέλω να έχω σώας τας φρένας, να έχω το μυαλό μου στο κεφάλι μου και να είμαι αντίπαλος και απέναντι σε όλο αυτό.

-- «Ο,τι φοβάμαι με κρατάει ζωντανό», όπως λέτε στην «Ελιά»; Τι φοβάστε;

-- Αυτό το στιχάκι είναι αναστροφή της φράσης «ό,τι δε σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό». Οι κεντρικοί μου φόβοι, πέρα από αυτόν του θανάτου των αγαπημένων μου προσώπων, καταλήγουν στο φόβο της έλλειψης παιδείας. Φοβάμαι αυτό που έρχεται και ότι θα πιάσει πάρα πολύ κόσμο στον ύπνο. Πρέπει να είμαστε σε μια διαρκή εγρήγορση. Δεν μπορεί ο κόσμος να στήνεται και να βλέπει όλη αυτή την αηδία με τα ροζ DVD και ταυτόχρονα να μην έχει πάρει χαμπάρι ότι ιδιωτικοποιούνται όλα τα λιμάνια της χώρας. Δεν ξέρω αν ο κόσμος καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό. Μήπως πρέπει να του κάνουμε πιο λιανά ότι όταν το καλοκαίρι θα θέλει να κάνει διακοπές, δε θα μπορεί, γιατί θα είναι ιδιωτικά τα λιμάνια και οι τιμές θα είναι ανεξέλεγκτες; Να του πούμε ότι όταν θα θέλει να φάει μια ντομάτα από την Κρήτη θα προτιμάει να πάρει μισή ουγκιά χρυσό, γιατί η ντομάτα θα είναι πιο ακριβή για να 'ρθει από την Κρήτη όταν ιδιωτικοποιηθούν τα λιμάνια; Και τώρα είναι ούτως ή άλλως ιδιωτικές όλες οι εταιρείες - τα πλοία ανήκουν σε εφοπλιστές που κάνουν με τα ναύλα ό,τι γουστάρουνε - όμως πλέον θα είναι και τα λιμάνια ιδιωτικοποιημένα, που σημαίνει απόλυτη υποδούλωση για ένα νησιωτικό κράτος όπως η Ελλάδα. Την ώρα που συμβαίνει αυτό, ο κόσμος είναι αποχαυνωμένος στην τηλεόραση και τις εφημερίδες, διαβάζοντας ποιος πήγε με ποιον, ή ανακαλύπτει ξαφνικά ότι χάνονται κονδύλια στο υπουργείο Πολιτισμού. Γιατί δε ρωτάει εμάς; Το κράτος με αναγκάζει να είμαστε συνέταιροι. Χωρίς να με ρωτήσει και μόνο επειδή είμαι πολίτης αυτής της χώρας με φορολογεί με 40%. Παίρνει σχεδόν τα μισά από τον ιδρώτα μου. Τι μου παρέχει ως συνέταιρος; Μου έχει φτιάξει κανένα θέατρο της προκοπής και κανένα χώρο να εμφανίζομαι, μου παρέχει τέτοιες συνθήκες εργασίας, προωθεί τη δουλιά μου, την τέχνη, τον πολιτισμό; Είναι απλά ένας νταβατζής.

-- Τι μπορούμε να κάνουμε;

-- Είναι ζήτημα παιδείας. Οι γονείς να μη βάζουν τα παιδιά τους ν' ακούνε σκυλάδικα. Οι δάσκαλοι να μην είναι κακοπληρωμένοι, ώστε να αναγκάζονται να κάνουν ιδιαίτερα για να ζήσουνε. Να μην είναι παραιτημένοι... Οι συνθήκες τούς έχουν κάνει παραιτημένους ανθρώπους. Αυτό το κράτος είναι εχθρικό προς οποιονδήποτε κάτοικο της χώρας.

-- Αρα, κι εμείς πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με το ίδιο νόμισμα...

-- Βεβαίως, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με ανυπακοή. Ακούω να λένε, «ναι, αλλά παραβαίνετε τους νόμους». Ποιος, όμως, φτιάχνει τους νόμους; Μου θυμίζει το μύθο με τον άνθρωπο και το λιοντάρι που περπατάνε και ο άνθρωπος που το έχει νικήσει τού δείχνει αγάλματα ανθρώπων για να του αποδείξει ότι είναι ανώτερος. Τότε το λιοντάρι του λέει: Αν είχα νικήσει εγώ, θα έβλεπες αν στα αγάλματα θα ήταν άνθρωποι ή λιοντάρια! Τι πάει να πει είναι νόμος του κράτους; Με ποια πλειοψηφία γίνονται οι νόμοι; Βλέπουμε ποιοι νομοθετούν. Είναι τρομερό το ασυμβίβαστο, που θεσπίστηκε επί Βενιζέλου, υποχρεώνοντας τους βουλευτές να είναι ανεπάγγελτοι, κάτι που μαθηματικά οδηγεί στο να μπαίνουν στη Βουλή οι πλούσιοι ή αυτοί που είναι από τζάκια... Οπως λέει και το τραγούδι «μισή ζωή σου χάρισα/ νομίζω είμαστε πάτσι». Τώρα θέλω κι εγώ αυτά που μου αναλογούν. Δε θέλω να τα νέμονται μόνο οι καπάτσοι και οι μάγκες. Τα τελευταία 20 χρόνια με το ΠΑΣΟΚ, απαξιώθηκε κάθε έννοια αξιοκρατίας. Τα παιδιά μεγαλώνουν την τελευταία 20ετία με την αίσθηση ότι άμα είσαι καταφερτζής και λαμόγιο είσαι πιο in στην κοινωνία, ενώ αν δουλεύεις είσαι ηλίθιος.

-- Πώς αυτό θ' ανατραπεί;

-- Το πώς, θα βρεθεί. Το πρώτο είναι να μαζευτούμε όλοι όσοι θέλουμε ν' ανατραπεί. Αν καθίσει ο καθένας μόνος στο σπίτι του να ψάχνει το πώς, δε βγαίνει άκρη. Πρέπει να είμαστε μαζί, να είμαστε στο δρόμο, να είμαστε αντίπαλοι με αυτά τα συστήματα.

-- Στο δίσκο, πάντως, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα δημιουργική συνύπαρξη. Μαζί σας οι Λειβαδάς, Ανδρέου, Γαργάλας, Ιωάννου και σ' ένα η Γιώτα Νέγκα.

-- Η αρχική ιδέα μου ήταν ο δίσκος να έχει τραγούδια συναδέλφων μου που θαυμάζω και αγαπώ κι εγώ να είμαι μόνο τραγουδιστής. Κάποια στιγμή άρχισα να γράφω και στην πορεία αποφάσισα να παντρέψω το υλικό, να βάλω και δικά μου τραγούδια και αλλωνών. Το αποτέλεσμα με γοήτευσε, γι' αυτό και το εξέδωσα.

-- Παρεΐστικο και το κλίμα «Δίπλα στο Ποτάμι», όπου εμφανίζεστε με τον Χρήστο Θηβαίο.

-- Με τον Χρήστο είμαστε φίλοι δεκατέσσερα χρόνια. Εχουμε τραγουδήσει σε δεκάδες συναυλίες, αφιερώματα κλπ., αλλά ποτέ δεν έχουμε κάνει κοινή παράσταση. Είναι η πρώτη φορά και είμαι πολύ χαρούμενος. Ονομάσαμε την παράσταση «Πέτρα, ψαλίδι, χαρτί». Θα παίζουμε κατά βάση τα τραγούδια μας - αθροιστικά και οι δύο έχουμε 13, 14 δίσκους. Θα είμαστε διαρκώς μαζί στη σκηνή, συμμετέχοντας ο ένας σε τραγούδια του άλλου. Καταλήξαμε σ' έναν κορμό τριάντα τραγουδιών, που όμως δε θα είναι ο ίδιος σε κάθε παράσταση. Βέβαια, επειδή είμαστε χρόνια φίλοι, δεν ξέρω ποιος θα τραγουδάει, γιατί εμείς μόνο που θα βλέπουμε ο ένας τον άλλο θα γελάμε. Εχουμε ζήσει τόσα μαζί, που είναι τελείως συνωμοτική η διάθεσή μας. Θα προσπαθήσουμε αυτή τη συνωμοτική διάθεση να τη μοιραστούμε μαζί σας.