Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Η οργάνωση της άμιλλας | ΙΣΤΟΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

90 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: Η οργάνωση της άμιλλας

Από το άρθρο «Τα άμεσα καθήκοντα της Σοβιετικής Εξουσίας» που δημοσιεύτηκε στις 28 Απρίλη του 1918, «Απαντα Λένιν» τ. 36, σελίδες 190-194, έκδοση «Σύγχρονη Εποχή»

Ο Λένιν κατά τη διάρκεια εθελοντικής εργασίας

Ανάμεσα στις ανοησίες που η αστική τάξη διαδίδει πρόθυμα για το σοσιαλισμό, είναι και η ανοησία ότι τάχα οι σοσιαλιστές αρνούνται τη σημασία της άμιλλας. Στην πραγματικότητα όμως μόνο ο σοσιαλισμός, καταργώντας τις τάξεις και συνεπώς και την υποδούλωση των μαζών, ανοίγει για πρώτη φορά το δρόμο για μια άμιλλα σε πραγματικά μαζική κλίμακα. Και ακριβώς η σοβιετική οργάνωση, περνώντας από τον τυπικό δημοκρατισμό της αστικής δημοκρατίας στην πραγματική συμμετοχή των εργαζόμενων μαζών στη διοίκηση, οργανώνει για πρώτη φορά την άμιλλα σε πλατιά κλίμακα. Αυτό είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει στον πολιτικό τομέα, παρά στον οικονομικό. Για την επιτυχία όμως του σοσιαλισμού έχει σημασία αυτό ακριβώς το τελευταίο.

Ας πάρουμε ένα τέτοιο μέσο οργάνωσης της άμιλλας, όπως είναι η δημοσιότητα. Η αστική δημοκρατία την εξασφαλίζει μόνο τυπικά, υποτάσσοντας στην πράξη τον Τύπο στο κεφάλαιο, διασκεδάζοντας το «λαουτζίκο» με πικάντικες πολιτικές σαχλαμάρες, κρύβοντας όσα γίνονται στα εργαστήρια, στις εμπορικές συναλλαγές, στις προμήθειες κ.α. κάτω από τη σκέπη του «εμπορικού απορρήτου» που προστατεύει την «ιερή ιδιοκτησία». Η Σοβιετική Εξουσία κατάργησε το εμπορικό απόρρητο, μπήκε σε καινούριο δρόμο, ακόμη όμως δεν έχουμε κάνει σχεδόν τίποτε για να χρησιμοποιήσουμε τη δημοσιότητα για την οικονομική άμιλλα. Παράλληλα με την αμείλικτη καταστολή του αστικού Τύπου, που είναι ως το μεδούλι διαποτισμένος με την ψευτιά και τη χυδαία συκοφαντία, πρέπει να καταπιαστούμε με μια συστηματική δουλιά για τη δημιουργία ενός Τύπου, που δε θα διασκεδάζει και δε θα αποβλακώνει τις μάζες με πολιτικές πικάντικες ιστορίες και σαχλαμάρες, αλλά θα βάζει στην κρίση των μαζών ακριβώς τα ζητήματα της καθημερινής οικονομικής ζωής και θα τις βοηθάει να τα μελετούν σοβαρά. Κάθε εργοστάσιο, κάθε χωριό είναι μια παραγωγική καταναλωτική κομμούνα, που έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να εφαρμόζει με δικό της τρόπο τα γενικά σοβιετικά νομοθετήματα («με δικό της τρόπο» όχι με την έννοια της παραβίασής τους, αλλά με την έννοια της ποικιλίας των μορφών εφαρμογής τους στην πράξη), να λύνει με δικό της τρόπο το πρόβλημα της καταγραφής της παραγωγής και της κατανομής των προϊόντων. Στον καπιταλισμό αυτό ήταν «ατομική υπόθεση» του κάθε καπιταλιστή, τσιφλικά, κουλάκου. Στη Σοβιετική Εξουσία αυτό δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά σπουδαιότατη κρατική υπόθεση.

Εμείς όμως σχεδόν δεν αρχίσαμε ακόμη την τεράστια, δύσκολη, μα και ευγενική δουλιά να οργανώσουμε την άμιλλα ανάμεσα στις κομμούνες, να καθιερώσουμε τον απολογισμό και τη δημοσιότητα στο προτσές της παραγωγής σιτηρών, ειδών ρουχισμού κλπ., να μετατρέψουμε τους ξερούς, νεκρούς, γραφειοκρατικούς απολογισμούς σε ζωντανά παραδείγματα - είτε αποκρουστικά είτε ελκυστικά. Στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής η σημασία του ξεχωριστού παραδείγματος, λ.χ. κάποιου παραγωγικού συνεταιρισμού, ήταν αναπόφευκτα εξαιρετικά περιορισμένη και μονάχα η μικροαστική αυταπάτη μπορούσε να ονειρεύεται τη «διόρθωση» του καπιταλισμού με την επίδραση που θα είχαν τα παραδείγματα των αγαθοεργών ιδρυμάτων.

Υστερα από το πέρασμα της πολιτικής εξουσίας στα χέρια του προλεταριάτου, ύστερα από την απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών η κατάσταση αλλάζει ριζικά και - σύμφωνα μ' εκείνο που τόνισαν πολλές φορές οι πιο επιφανείς σοσιαλιστές - η δύναμη του παραδείγματος αποκτά για πρώτη φορά τη δυνατότητα να ασκήσει τη μαζική της επίδραση. Οι υποδειγματικές κομμούνες πρέπει να σταθούν και θα σταθούν παιδαγωγοί, δάσκαλοι, κίνητρα για τις καθυστερημένες κομμούνες. Ο Τύπος πρέπει να γίνει όργανο της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, κάνοντας γνωστές σε όλες τους τις λεπτομέρειες τις επιτυχίες που έχουν οι υποδειγματικές κομμούνες, μελετώντας τις αιτίες της επιτυχίας τους, τις μεθόδους του νοικοκυριού τους και βάζοντας, από το άλλο μέρος, «στο μαύρο πίνακα» τις κομμούνες εκείνες που διατηρούν επίμονα «τις παραδόσεις του καπιταλισμού», δηλαδή την αναρχία, την τεμπελιά, την αταξία, την κερδοσκοπία. Στην καπιταλιστική κοινωνία η στατιστική ήταν αποκλειστικό προνόμιο ορισμένων «επίσημων προσώπων», η ενός στενού κύκλου ειδικών. Εμείς πρέπει να τη μεταφέρουμε στις μάζες, να την εκλαϊκεύσουμε για να μάθουν σιγά σιγά οι εργαζόμενοι να καταλαβαίνουν μόνοι τους και να βλέπουν πώς και πόσο πρέπει να δουλεύουν, πώς και πόσο μπορούν να ξεκουράζονται, έτσι που να γίνει η σύγκριση των πρακτικών αποτελεσμάτων της οικονομίας στις διάφορες κομμούνες αντικείμενο γενικού ενδιαφέροντος και μελέτης, για να αμείβονται αμέσως οι κομμούνες που διακρίνονται (με την ελάττωση για ορισμένη περίοδο της εργάσιμης ημέρας, με την αύξηση της αμοιβής, με την παροχή περισσότερων αγαθών και αξιών του πολιτισμού και της τέχνης κλπ.).

Οταν στην ιστορική σκηνή παρουσιάζεται μια καινούρια τάξη σαν αρχηγός και οδηγός της κοινωνίας, αυτό συνοδεύεται πάντοτε από μια περίοδο με ισχυρότατους «τρανταγμούς», κλονισμούς, αγώνες και θύελλες, από το ένα μέρος, και από το άλλο, από μια περίοδο με ασταθή βήματα, πειραματισμούς, ταλαντεύσεις, δισταγμούς για την εκλογή νέων μεθόδων που να ανταποκρίνονται στη νέα αντικειμενική κατάσταση. Η φεουδαρχική αριστοκρατία στην πτώση της εκδικούνταν την αστική τάξη που τη νικούσε και την παραμέριζε, όχι μόνο με συνωμοσίες, με απόπειρες εξέγερσης και παλινόρθωσης, αλλά και με χειμάρρους ειρωνείας για την ανικανότητα, την αδεξιότητα, τα λάθη των «νεόπλουτων», των «ξεδιάντροπων», που είχαν το θράσος να πάρουν στα χέρια τους το «ιερό πηδάλιο» του κράτους, χωρίς να έχουν την προετοιμασία αιώνων που είχαν οι πρίγκιπες, οι βαρόνοι, οι ευγενείς, οι αριστοκράτες γι' αυτή τη δουλιά - έτσι ακριβώς όπως οι διάφοροι Κορνίλοφ και Κερένσκι, Γκοτς και Μάρτοφ, όλη αυτή η μαφία των ηρώων της αστικής καπηλείας ή του αστικού σκεπτικισμού εκδικούνται τώρα την εργατική τάξη της Ρωσίας για την «αυθάδη» προσπάθειά της να πάρει στα χέρια της την εξουσία.

Χρειάζονται, φυσικά, όχι εβδομάδες, αλλά πολλοί μήνες και χρόνια για να μπορέσει η νέα κοινωνική τάξη, και μάλιστα μια τάξη που ως τώρα καταπιεζόταν και καταπνιγόταν από την ανέχεια και την αμορφωσιά, να εξοικειωθεί με τη νέα κατάσταση, να προσανατολιστεί, να στρώσει τη δουλιά της, να αναδείξει τους δικούς της οργανωτές. Είναι ευνόητο ότι το Κόμμα που καθοδηγεί το επαναστατικό προλεταριάτο, δεν μπορούσε να έχει αποκτήσει την πείρα και τη συνήθεια μιας μεγάλης οργανωτικής δουλιάς, που αγκαλιάζει εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια πολίτες, ότι χρειάζεται πάρα πολύς καιρός για να αλλάξουν οι παλιές, σχεδόν αποκλειστικά προπαγανδιστικές συνήθειες. Εδώ όμως δεν υπάρχει τίποτε το αδύνατο, και όταν θα έχουμε σαφή επίγνωση ότι η αλλαγή είναι απαραίτητη, όταν θα είμαστε σταθερά αποφασισμένοι να την πετύχουμε, όταν θα δείξουμε επιμονή στην επιδίωξη του μεγάλου και δύσκολου σκοπού, τότε θα την πραγματοποιήσουμε. Μέσα στο «λαό», δηλαδή μέσα στους εργάτες και στους αγρότες που δεν εκμεταλλεύονται ξένη εργασία, υπάρχουν ένα σωρό οργανωτικά ταλέντα. Το κεφάλαιο τα πίεζε, τα έπνιγε, τα πετούσε έξω κατά χιλιάδες, εμείς δεν είμαστε ακόμη σε θέση να τα βρούμε, να τα ενθαρρύνουμε, να τα στήσουμε στα πόδια τους, να τα προωθήσουμε. Μα αυτό θα το μάθουμε, αν το επιδιώξουμε με όλο τον επαναστατικό ενθουσιασμό, που όταν λείπει δεν υπάρχουν νικηφόρες επαναστάσεις.

Κανένα βαθύ και ρωμαλέο λαϊκό κίνημα στην Ιστορία δεν ήταν απαλλαγμένο από ένα βρώμικο αφρό, από τυχοδιώκτες και κλέφτες, καυχησιάρηδες και φωνακλάδες που προσκολλούνται στους πρωτόπειρους καινοτόμους, από μια ανόητη ανακατωσούρα, σύγχυση, άσκοπη πολυπραγματοσύνη, από τις προσπάθειες ορισμένων «αρχηγών» να καταπιάνονται με 20 δουλιές και να μην τελειώνουν καμιά. Ας ουρλιάζουν και ας γαβγίζουν τα σκυλάκια της αστικής κοινωνίας, από τον Μπελορούσοφ ως τον Μάρτοφ, για κάθε πελεκούδι που πετάγεται την ώρα που κόβεται το μεγάλο, γέρικο δάσος. Μα γι' αυτό και είναι σκυλάκια, για να γαβγίζουν τον ελέφαντα, το προλεταριάτο. Ας γαβγίζουν. Εμείς θα τραβήξουμε το δρόμο μας, προσπαθώντας να ανακαλύπτουμε και να δοκιμάζουμε όσο μπορούμε πιο προσεκτικά και υπομονητικά τους πραγματικούς οργανωτές, τους ανθρώπους με νηφάλιο μυαλό και πρακτικό πνεύμα, τους ανθρώπους που συνδυάζουν την αφοσίωση στο σοσιαλισμό με την ικανότητα να οργανώνουν χωρίς θόρυβο (και παρά την ανακατωσούρα και το θόρυβο) την κοινή, γερή και αρμονική δουλιά πολλών ανθρώπων μέσα στα πλαίσια της σοβιετικής οργάνωσης. Μόνο τέτοιους ανθρώπους, αφού τους δοκιμάσουμε δέκα φορές, προωθώντας τους από τα πιο απλά καθήκοντα στα πιο δύσκολα, πρέπει να τους αναδείχνουμε σε υπεύθυνες θέσεις καθοδηγητών της λαϊκής εργασίας, καθοδηγητών στον τομέα της διοίκησης. Ακόμη δεν το έχουμε μάθει αυτό. Θα το μάθουμε.