Στην παρέμβασή του στην Ολομέλεια του ΕΚ στη συζήτηση σχετικά με τη διακίνηση και τη διαμονή των πολιτών της Ενωσης, ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ, Γιάννης Θεωνάς, σημείωσε τα παρακάτω:

«Το πλήθος των προβλημάτων και προσκομμάτων που συνδέονται με τα δικαιώματα όσων Ευρωπαίων πολιτών μετακινούνται στο εσωτερικό της ΕΕ ή διαμένουν σε χώρα - μέλος άλλο από τη χώρα υπηκοότητάς του, αλλά και από τους πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι είναι νόμιμα εγκαταστημένοι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι τόσο μεγάλο, που για πολλούς πολίτες το περίφημο δικαίωμα της "ελεύθερης διακίνησης" καθίσταται είτε ανύπαρκτο, είτε ένας συνεχής και τεράστιος αγώνας μετ' εμποδίων.

Σπουδαστές, συνταξιούχοι, εργαζόμενοι ορισμένων κατηγοριών, ιδιαίτερα όσοι απασχολούνται σε άτυπες μορφές εργασίας, σε θέσεις μερικής απασχόλησης, καλούνται να αντιμετωπίσουν σωρεία δυσκολιών και προβλημάτων διαμονής στη χώρα υποδοχής, λόγω του πλήθους και του όγκου των διατυπώσεων για την παροχή και ανανέωση του δελτίου παραμονής και άλλων δυσκολιών που συνδέονται με την απόδειξη ότι διαθέτουν επαρκείς πόρους.

Στην πραγματικότητα ο περιβόητος "ευρωπαϊκός χώρος ελευθερίας" όχι μόνο δεν υφίσταται, αλλά είναι τόσο ασφυκτικά συνδεδεμένος με οικονομικά κριτήρια, που το δικαίωμα διαμονής, ενώ αναγνωρίζεται ως "αναφαίρετο" δικαίωμα, παρέχεται μόνο στα οικονομικά ανεξάρτητα άτομα. Εχουμε δηλαδή να κάνουμε όχι μόνο με πλήρη στρέβλωση εννοιών, αλλά και με κατάφωρο εμπαιγμό εκατοντάδων χιλιάδων Ευρωπαίων πολιτών και των οικογενειών τους.

Εάν επιπλέον προσθέσουμε σε όλα αυτά και τα απαράδεκτα φαινόμενα καταχρηστικής ερμηνείας της έννοιας της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, η ελεύθερη διακίνηση και εγκατάσταση όχι απλά υποσκάπτεται και καταστρατηγείται σε πολλές περιπτώσεις, αλλά γίνεται και εφαλτήριο παραβίασης θεμελιωδών δημοκρατικών και ατομικών δικαιωμάτων, όπως αυτού της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Με πρόσχημα την επίκληση της δημόσιας τάξης, το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν αποθηκεύει, διαβιβάζει και επεξεργάζεται στοιχεία των πολιτών που παραβιάζει τις Συνθήκες, το κοινοτικό αλλά και το διεθνές δίκαιο. Επισημαίνουμε επίσης τις πολυάριθμες περιπτώσεις απέλασης πολιτών για λόγους οικονομικούς ή γενικής πρόληψης που σε καμία περίπτωση δε στοιχειοθετούν πραγματικές και αρκούντως σοβαρές κατηγορίες που να αιτιολογούν τη βίαιη απομάκρυνση.

Για λόγους στοιχειώδους διαφύλαξης βασικών δικαιωμάτων αλλά και της ίδιας της αξιοπρέπειας των Ευρωπαίων πολιτών και των πολιτών τρίτων χωρών που νόμιμα διαμένουν στην ΕΕ είναι απαραίτητη η άμεση απλοποίηση των διαδικασιών εγκατάστασης και διαμονής, με τρόπο που θα οργανώνεται και θα διασφαλίζεται η ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος αυτού και θα αίρονται οι ανισότητες και οι παραβιάζεις βασικών δημοκρατικών αρχών.

Τα κράτη - μέλη θα πρέπει να απλοποιήσουν και να χαλαρώσουν όσο το δυνατό περισσότερο τις απαιτούμενες διαδικασίες και διατυπώσεις για σπουδαστές και συνταξιούχους όσον αφορά στα θέματα επάρκειας πόρων, παροχής και ανανέωσης δελτίων διαμονής. Πρέπει να διευκολυνθεί η έκδοση και ανανέωση τίτλων διαμονής στους διακινούμενους εργαζόμενους και να βελτιωθεί το σύστημα κοινωνικής προστασίας και παροχής ιατρικής περίθαλψης ούτως ώστε να τεθεί τέρμα στις διακρίσεις στις οποίες υπόκεινται οι εργαζόμενοι αυτοί. Πρέπει να διευκολυνθεί επίσης η οικογενειακή συνένωση με την απλοποίηση των προϋποθέσεων εγκατάστασης μελών της οικογένειας. Να απλοποιηθεί εν γένει το σύστημα απόδοσης δελτίου διαμονής και παροχής του, εφόσον ο αιτών διαθέτει τις απαραίτητες προϋποθέσεις, για διάστημα τουλάχιστον 5 ετών.

Πρέπει, τέλος, να τεθεί τέρμα στην κατάχρηση προσφυγής σε λόγους δημόσιας τάξης που μετατρέπει τους Ευρωπαίους πολίτες σε "συνήθεις υπόπτους" για λόγους αλλότριους από τη δημόσια ασφάλεια παραβιάζοντας κατάφωρα το κράτος δικαίου, τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων».