Τα τελευταία χρόνια εργαζόμενοι σε μεγάλα θαλάσσια ενυδρεία, ερευνητές, αλλά και κολυμβητές διαπιστώνουν αξιόλογη αύξηση του μεγέθους και του αριθμού των μεδουσών κατά μήκος των ακτών σε όλο τον κόσμο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται και εκεί που δεν είχαν εντοπιστεί ποτέ στο παρελθόν. Μέδουσες βάρους 30 κιλών και με μήκος πλοκαμιών 25 μέτρα έκαναν την εμφάνισή τους στον Κόλπο του Μεξικού. Παράλληλα, στις περισσότερες περιοχές όπου οι μέδουσες κάνουν αισθητή την παρουσία τους παρατηρείται και σημαντική μείωση αλιευμάτων. Εχουν και τα δύο φαινόμενα την ίδια αιτία ή προκαλεί το ένα το άλλο, κανείς δεν ξέρει ακόμα. Και τι σημαίνει η ευδοκίμηση των μεδουσών για την υγεία των ωκεανών;

Για τον μη ειδικό, οι μέδουσες μοιάζουν σαν την πιο εξωγήινη μορφή ζωής πάνω στη Γη. Για τους ερευνητές σε μεγάλο βαθμό παραμένουν «μαύρο κουτί». Γνωρίζουν, φυσικά, την ύπαρξή τους, αλλά δεν ξέρουν πώς ακριβώς διαβιούν. Δεν είναι εύκολο πράγμα να συλλεχτούν χωρίς να τραυματιστούν - ιδίως τα είδη που ζουν σε μεγάλα βάθη - και ακόμα δυσκολότερο είναι να σημαδευτούν ώστε να μελετηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο φυσικό τους περιβάλλον. Γι' αυτό δεν ξέρουμε καν πόσος είναι ο μέσος όρος ζωής τους. Μερικές φαίνεται να ζουν μερικούς μήνες και άλλες έχουν διατηρηθεί σε ενυδρεία μέχρι και για πέντε χρόνια.

Ωστόσο, υπάρχουν έντονες ενδείξεις ότι έχουν μεγαλύτερη σημασία για την οικολογική ισορροπία στη θάλασσα απ' ό,τι θεωρούνταν ως τώρα. Από παλιά υπήρχαν περίοδοι απότομης «άνθησης» αυτού του θαλάσσιου είδους, λόγω διαταραχών του οικοσυστήματος, αλλά η υπεραλίευση ψαριών - θηρευτών των μεδουσών, όπως ο τόνος και ο ξιφίας, ίσως να βρίσκεται πίσω από την πρόσφατη ανάπτυξή τους σε μέγεθος και αριθμό. Κάποιοι ερευνητές δεν αποκλείουν να υπάρχει και συσχέτιση με την αύξηση της οξύτητας του θαλάσσιου νερού λόγω της διάλυσης σ' αυτό μεγαλύτερων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα.

Μια ερμηνεία του φαινομένου είναι ότι η ανθρώπινη παρέμβαση (αλιεία, αλλαγή της σύνθεσης και της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και κατ' επέκταση των ωκεανών) δίνει τη δυνατότητα στις μέδουσες να παίξουν μεγαλύτερο ρόλο, καθώς εκλείπει ο ανταγωνισμός τους με άλλα είδη που πριν κυριαρχούσαν. Η απλή και γι' αυτό πιο προσαρμόσιμη βιολογία των μεδουσών, τους επιτρέπει να κερδίσουν έδαφος σε βάρος άλλων πιο σύνθετων και δυσκολότερα προσαρμοζόμενων θαλάσσιων ειδών.

Οι μέδουσες υπάρχουν εδώ και 650 εκατομμύρια χρόνια. Είναι κατώτερα βιολογικά είδη. Δεν είναι ψάρια. Δεν έχουν ούτε εγκέφαλο, ούτε σπονδυλική στήλη. Διαθέτουν μόνο ένα δίκτυο νευρικών υποδοχέων που αντιδρούν στο φως, στην οσμή και άλλα χημικά σήματα. Ομως, τα σιφωνοφόρα συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν μεγάλες αποικίες, ώστε να προστατεύονται καλύτερα από τους εχθρούς τους. Αν και ανεγκέφαλα ζώα, οι μέδουσες κάνουν καθημερινά διάφορες επιλογές, με αυτόματο μηχανικό τρόπο. «Αποφασίζουν» αν θα πάνε προς το φως ή προς το σκοτάδι, αν θα πολλαπλασιαστούν ή όχι. Ανιχνεύουν από μακριά το φαγητό τους (ζωοπλαγκτόν και ψαράκια που μόλις βγήκαν από το αυγό). Ορισμένα είδη χρησιμοποιούν τα πλοκάμια τους ενεργητικά, απλώνοντάς τα για να πιάσουν την τροφή τους.

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να φρίττουν στη θέα ή ακόμα περισσότερο στην ...επαφή μιας μέδουσας. Αλλοι μπορεί να τις θεωρούν έδεσμα, όπως στην Κίνα όπου μετά από επεξεργασία χρησιμοποιούνται σε σαλάτες. Φαγητό αποτελούν επίσης για τα θαλασσοπούλια, τις θαλάσσιες χελώνες και διάφορα μεγάλα ψάρια. Από τις μέδουσες προέρχεται το γονίδιο για την πράσινη φθορίζουσα χρωστική που χρησιμοποιούν οι βιολόγοι για να σημαδεύουν πρωτεΐνες και γονίδια στο εργαστήριο. Πέρα απ' όλα αυτά, οι μέδουσες ίσως αποτελούν και έναν ακόμα δείκτη των επιπτώσεων της ανθρώπινης παρέμβασης στο περιβάλλον. Στη φύση (όπως και στην κοινωνία) τίποτα δεν είναι ανεξάρτητο από το περιβάλλον του και αμετάβλητο (ακίνητο). Καθετί διαρκώς δέχεται επιδράσεις και προκαλεί επιδράσεις.