Η χορήγηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης - του ΕΚΑΣ - ανακοινώθηκε απ' την κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη στις 6.6.1996. Στη συνέχεια, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 211 Α') ορίστηκαν τα κριτήρια και τα ποσά του ΕΚΑΣ, η οποία κυρώθηκε με το νόμο 2453/1997 (ΦΕΚ 4 Α'). Με το νόμο 2768/1999 (ΦΕΚ 273 Α') αναπροσαρμόστηκαν τα κριτήρια και τα ποσά και δόθηκε η δυνατότητα της αναπροσαρμογής των κριτηρίων και των ποσών με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομίας και Εργασίας απ' την 1.1.2000 και εντεύθεν.

Οι «εκσυγχρονιστές» της τότε κυβέρνησης παρουσίασαν το ΕΚΑΣ ως μέτρο «κοινωνικής ευαισθησίας και αλληλεγγύης», ώστε να μην περιθωριοποιηθούν οι λεγόμενοι χαμηλοσυνταξιούχοι.

Ωστόσο, η συντομογραφία και μόνο του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης στους χαμηλοσυνταξιούχους - του ΕΚΑΣ - παραπέμπει σε βεβήλους. «Εκάς οι βέβηλοι» ήταν η επιφώνηση κατά την εισαγωγή των μεμυημένων στα Ελευσίνια Μυστήρια και σήμαινε: «Μακριά οι βέβηλοι, δηλαδή, οι ασεβείς απ' το ναό και τις ιεροτελεστίες».

Κι έντεκα χρόνια μετά, οι πρωταγωνιστές του δικομματισμού εμφανίζονται με την ίδια ασέβεια που έκτισε τη μεταπολεμική Ελλάδα αναδιανέμοντας μεταξύ των συνταξιούχων τα φιλοδωρήματα του ΕΚΑΣ. «Είχαμε δεσμευτεί στο Πρόγραμμα του 2004, για αύξηση του EKAΣ από τα 140 ευρώ στα 230, στο τέλος του 2008, όπως επίσης και για αύξηση της προνοιακής σύνταξης του αγρότη από τα 200 ευρώ στα 330 ευρώ, στο τέλος του 2008. Οι αυξήσεις αυτές έχουν, ήδη, νομοθετηθεί. Ισχύουν από τον περασμένο Ιανουάριο και ολοκληρώνονται στις αρχές του 2008. Ολοκληρώνονται, δηλαδή, νωρίτερα απ' ό,τι είχαμε δεσμευτεί», είπε ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής στη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής της ΝΔ (23.8.2007).

Κι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου - αφού θύμισε ότι η θεσμοθέτηση του ΕΚΑΣ έγινε «για την ενίσχυση του εισοδήματος 400.000 συνταξιούχων» τόνισε: «Δεσμευόμαστε για την αναμόρφωση του θεσμού του ΕΚΑΣ και το διπλασιασμό του αριθμού των δικαιούχων. Δεσμευόμαστε για την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των συνταξιούχων, τη βελτίωση του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων, για όσους έχουν διαδοχική ασφάλιση». (Ομιλία σε εκδήλωση για την Τρίτη Ηλικία στις 31.8.2007).

Η θέσπιση και μόνο των κριτηρίων οδηγεί πότε στην απώλεια και πότε στην ανάκληση των ποσών του ΕΚΑΣ, ανάλογα με τα συνολικά ποσά των εισοδημάτων που φαίνονται στον Πίνακα 1.

Αυτό έγινε και το 1996 τότε που τα κριτήρια ήταν πολύ χαμηλά. Η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ανακοίνωσε ότι με το ΕΚΑΣ θα ευεργετηθούν 384.000 συνταξιούχοι εκ των οποίων οι 260.000 θα ήταν απ' το ΙΚΑ. Τελικά, στο δεύτερο εξάμηνο του 1996 το ΕΚΑΣ το πήραν μόλις 248.500 συνταξιούχοι.

Αποκαλυπτικό για τις προσθαφαιρέσεις για τους δικαιούχους του ΕΚΑΣ είναι τα στοιχεία που έδωσε το ΙΚΑ για το 2007 με βάση τα κριτήρια του Πίνακα 1.

• Δίνεται αυτόματα σε 198.549 παλιούς συνταξιούχους και σε 8.028 νέους συνταξιούχους, ενώ επαναχορηγείται σε 7.125 συνταξιούχους στους οποίους είχε διακοπεί η καταβολή του επιδόματος για το 2006 ή προηγούμενο έτος.
• Θα γίνει διακοπή του ΕΚΑΣ σε 15.961 συνταξιούχους λόγω υπέρβασης των εισοδηματικών κριτηρίων καθώς και σε 8.562 συνταξιούχους, λόγω ελλιπών στοιχείων.

Μέσα από αυτήν την απάνθρωπη προσθαφαίρεση, με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια - που μπορεί να διαφέρουν μισό ευρώ - τελικά παίρνουν τα ΕΚΑΣ περίπου 350.000 συνταξιούχοι από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Δηλαδή, ούτε ένας στους πέντε - αν συνυπολογιστεί και ο ΟΓΑ.

Οι δικαιούχοι του ΕΚΑΣ έχουν μειωμένη συμμετοχή στα φάρμακα με 10% αντί για 25% στην τιμή αγοράς. Δηλαδή για πέντε - δέκα λεπτά παραπάνω σύνταξη ένας συνταξιούχος - π.χ. που ξεπερνάει τα 532,30 ευρώ το μήνα - θα πληρώνει 15% παραπάνω συμμετοχή στα φάρμακα σε αντίθεση με το συνταξιούχο που παίρνει σύνταξη μικρότερη απ' το παραπάνω όριο.

Πέρα απ' τις παράλογες ανισότητες που προκαλούν οι διακοπές και οι χορηγήσεις, το ΕΚΑΣ αποτελεί το μέσο για τη μείωση των συνολικών αποδοχών των συνταξιούχων.

Στον Πίνακα 1 φαίνονται τα ποσά του ΕΚΑΣ ανά κλιμάκιο (Α', Β', Γ', Δ' και χωρίς ΕΚΑΣ). Στον Πίνακα 2 φαίνονται οι μηνιαίες αποδοχές (στήλη 3) και οι συνολικές μηνιαίες αποδοχές μαζί με το ΕΚΑΣ (στήλη 4).

Ετσι, λόγου χάρη, ένας συνταξιούχος του ΙΚΑ που παίρνει την κατώτερη σύνταξη των 463,17 ευρώ θα πάρει μαζί με το ΕΚΑΣ: 463,17 + 195,94 = 658,32 ευρώ το μήνα. Αντίθετα, ο συνταξιούχος που εργάστηκε περισσότερο και έχει σύνταξη 503,80 ευρώ το μήνα θα πάρει μαζί με το ΕΚΑΣ 503,80 + 146,36 ευρώ = 650,16 ευρώ. Δηλαδή, θα πάρει 8,12 ευρώ λιγότερα απ' τον προηγούμενο!

Αποδεικνύεται, δηλαδή, περίτρανα ότι όσο μεγαλύτερο συντάξιμο χρόνο έχει διανύσει ένας συνταξιούχος παίρνει συνολικά με το ΕΚΑΣ μικρότερη μηνιαία σύνταξη!

Το 1996, ανακοινώνοντας τη θεσμοθέτηση του ΕΚΑΣ ο Κώστας Σημίτης είπε ότι θα «έπρεπε η εφαρμογή αυτής της ρύθμισης να συνδυαστεί με μια γενικότερη αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος». Και η αναμόρφωση - κατά τον τότε πρωθυπουργό - θα έπρεπε να περιλαμβάνει «αντιμετώπιση των ανισοτήτων στη βάση της ανταποδοτικότητας του χρόνου ασφάλισης και της κοινωνικής αλληλεγγύης».

Ακολούθησαν το σχέδιο Γιαννίτση - που αποσύρθηκε κάτω απ' τη λαϊκή κατακραυγή - αλλά πέρασαν οι άλλοι νόμοι του ΠΑΣΟΚ.

Σήμερα, στο όνομα και πάλι των δήθεν ανισοτήτων η κυβέρνηση της ΝΔ ετοιμάζει νέα επίθεση στα ασφαλιστικά δικαιώματα: «Είναι ευρύτερα αποδεκτή η διαπίστωση ότι στην Κοινωνική Ασφάλιση αποτελεί αναγκαιότητα μια κοινωνικά δίκαιη και αποτελεσματική μεταρρύθμιση, η οποία θα προκύψει από μακράς πνοής διάλογο για τη διαμόρφωση της ευρύτερης δυνατής πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης», αναφέρει ο υπουργός Απασχόλησης Βασίλης Μαγγίνας σε γραπτή απάντησή του (27.6.2007) σε υπόμνημα της Ενωσης Συνταξιούχων ΤΕΒΕ - ΟΑΕΕ νομού Εβρου.

Οι συνταξιουχικές οργανώσεις ζητούν την ενσωμάτωση του ΕΚΑΣ στις βασικές συντάξεις και τη διαμόρφωση των κατώτερων ορίων σε 1.050 ευρώ.

Η Κοινωνική Ασφάλιση ήταν μια απ' τις μεγαλύτερες κατακτήσεις των εργαζομένων στον 20ό αιώνα. Ολα τα λαϊκά στρώματα πρέπει να βροντοφωνάξουν: «Εκάς οι βέβηλοι απ' την Κοινωνική Ασφάλιση».

Και στη συγκεκριμένη στιγμή το σύνθημα αυτό γράφεται με ψηφοδέλτια του ΚΚΕ στην κάλπη στις 16 Σεπτέμβρη 2007.