Τελευταία λόγια του μεγάλου δημοσιογράφου και ήρωα της Εθνικής Αντίστασης της Τσεχίας Γιούλιους Φούτσικ στο τελευταίο έργο της ζωής του «Ρεπορτάζ γραμμένο κάτω από την αγχόνη»: «Ανθρωποι... αγρυπνείτε!».

Πόση ανθρωπιά και πόση επικαιρότητα αποχτάει σήμερα αυτή η προειδοποίησή του, γραμμένη - σαν υποθήκη για τις ερχόμενες γενιές - στις 9 Ιούνη 1943 στον τόπο βασανιστηρίων της Γκεστάπο, στην κατεχόμενη Πράγα. Γραμμένη τρεις μήνες πριν την εκτέλεσή του στις 8 Σεπτέμβρη στην Πλετσενζέε του Βερολίνου.

Είναι άκρως επίκαιρη η προειδοποίηση του μεγάλου Τσέχου αντιφασίστα, γιατί σε αρκετές γωνιές της γης και στην ευρωπαϊκή γειτονιά μας ήχησαν κιόλας οι απαίσιες βροντές του πολέμου, και είναι εξίσου σημαντικά. Στη χώρα που του έκοψε για πάντα το νήμα της ζωής του - στη Γερμανία - κράζουν και πάλι τα μαύρα κοράκια «Ζήτω ο Χίτλερ» και σκοτώνουν ανθρώπους που έχουν άλλο χρώμα.

Η επανέκδοση του έργου έχει τον ίδιο τίτλο με τις παλιές 300 επιδόσεις σε 89 γλώσσες από το 1945, είναι όμως συμπληρωμένη και περιέχει και όσα είχαν παραλειφθεί στις προηγούμενες εκδόσεις. Προστέθηκαν στη νέα έκδοση και μερικά άρθρα και προκηρύξεις, γραμμένα από τον ίδιο στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της χώρας του ή και προηγούμενα. Ετσι το βιβλίο, που κυκλοφόρησε από το εκδοτικό Pahl - Rugenstein, Βόννη 2000, έχει συνολικά 159 σελίδες και τιμάται 24,90 γερμανικά μάρκα.

Για τις παραλείψεις που είχαν γίνει στις πρώτες μεταπολεμικές εκδόσεις είχαν προβληθεί λόγοι σκοπιμότητας. Λ.χ. ότι ο δεσμοφύλακας Κολίνσκι φορούσε στολή των Ες - Ες, με την οποία μπορούσε να δώσει την εντύπωση ότι ήταν άνθρωπος των Γερμανών. Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν αυτός που προμήθεψε στον Φούτσικ, με χαρτί και έβγαλε τα χειρόγραφα από το κρατητήριο και τα διέσωσε. Επίσης είχε παραλειφθεί το όνομά του «υπασπιστή» του Φούτσικ, που πρόδωσε ονόματα αγωνιστών. Το όνομά του είχε παραλειφθεί επειδή ζούσαν ακόμα οι γονείς του. Επίσης, είχε παραλειφθεί το γεγονός ότι ο Φούτσικ είχε υπερασπιστεί απέναντι στις προπολεμικές κυβερνήσεις της Πράγας το «δικαίωμα αυτοδιάθεσης» των Γερμανών της Σουηδίας. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η νέα έκδοση και με την προσθήκη του παραλειφθέντος παλιότερα «παιχνιδιού» του Φούτσικ με τους δημίους του της Γκεστάπο. Το «παιχνίδι» ήταν ότι «πρόδωσε» (ανύπαρκτα) ονόματα «αντιστασιακών» και έτσι παραπλάνησε επί ένα διάστημα τους Γκεσταπίτες, που προσπαθούσαν να συλλάβουν ανθρώπους που δεν υπήρχαν στην πραγματικότητα.

Η Τσέχα αντιστασιακή Βέρα Πίκοβα που μαζί με μια ομάδα Τσέχων δημοσιογράφων ίδρυσε το 1991 την «Εταιρία Γιούλιους Φούτσικ», παρουσιάζοντας στο Μόναχο τη νέα έκδοση του βιβλίου είπε: «Μετά το 1989 η μνήμη του Φούτσικ λερώθηκε. Ο πρόεδρος Βάνλαβ Χάβελ ισχυρίστηκε ότι "οι κομμουνιστές εφεύραν τον Φούτσικ για τη δημιουργία του μύθου τους" (για εθνική αντίσταση). μερικοί ισχυρίστηκαν, επίσης, ότι «ο Φούτσικ συνεργάστηκε με την Γκεστάπο" και ότι το "Ρεπορτάζ" αποτελεί μια κατοπινή πλαστογραφία των κομμουνιστών».

Συνέπεια αυτής της αντικομμουνιστικής υστερίας είναι ότι οι «ήρωες της ήπιας επανάστασης» (της αντεπανάστασης) κατέστρεψαν το μνημείο του Φούτσικ στην Πράγα, ενώ οι ομοϊδεάτες τους στη χώρα της εκτέλεσης - τη Γερμανία - μετονόμασαν σχολεία και δρόμους, που επί ΓΛΔ έφερναν το όνομα του Φούτσικ.

Ο Πίκοβα είπε στο Μόναχο για το «Ρεπορτάζ κάτω από την αγχόνη»: «Είναι ένα βιβλίο για τον απλό ηρωισμό χωρίς μεγάλες φωνές και τυμπανοκρουσίες. Ο Φούτσικ είχε πει μια φορά ότι "δεν υπάρχουν ανώνυμοι ήρωες". Γι' αυτό και παρουσιάζει πολλούς απ' αυτούς τους ανθρώπους, που στην Αντίσταση είχαν το όνομά τους, αλλά έμειναν άγνωστοι στο ευρύ κοινό».

Στις 19 Δεκέμβρη 1986 έγινε στην Αθήνα σε δύο Ελληνες συναδέλφους - μέλη του Πανελληνίου Συνδέσμου Δημοσιογράφων Αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης - τους Γεώργιο Καράντζα και Θανάση Γεωργίου, η υψηλή τιμή να τους απονεμηθεί από τη Διεθνή Οργάνωση Δημοσιογράφων (ΔΟΔ) το μετάλλιο και το δίπλωμα «Γιούλιους Φούτσικ».

Ο «Ριζοσπάστης» είχε γράψει την άλλη μέρα σε εκτεταμένο ρεπορτάζ ανάμεσα σε άλλα: Ο αντιπρόεδρος της ΔΟΔ, Ζ. Κατινό, στην ομιλία του επισήμανε: «Η ΔΟΔ με τα μετάλλια "Φούτσικ" τιμά στους δύο συναδέλφους την επαγγελματική τους αφοσίωση, ικανότητα και ετοιμότητα". Επαναλαμβάνοντας ο Ζ. Κατινό την τελευταία φράση του Φούτσικ "Ανθρωποι σας αγάπησα πολύ, αγρυπνείτε" κάλεσε τους δημοσιογράφους "στην πάλη για την αλήθεια, στο πλευρό του λαού"».