Σάββατο 24 Μάρτη 2007 - Κυριακή 25 Μάρτη 2007
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Ιδεολογικοπολιτικές πλευρές των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων

Δεύτερο μέρος

Η εξειδίκευση στο χώρο της Παιδείας

Ορισμένες θεωρητικές επινοήσεις, φαινομενικά ακραίες, δε μένουν μέσα στους ακαδημαϊκούς κύκλους ή στις «δεξαμενές σκέψης» των ειδικών. Τα ιδεολογήματα αυτά συχνά εμφυτεύονται στα ντοκουμέντα τόσο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των διεθνών οργανισμών όσο και σ' αυτά των εθνικών κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, οι ειδικοί του ΟΟΣΑ Carnoy και Castells μας πληροφορούν ότι «η αντίληψη μιας εγγυημένης διά βίου εργασίας ανήκει στο παρελθόν. Η παρούσα κατάσταση της επαγγελματικής αβεβαιότητας πρέπει να γίνει αποδεκτή και επιπλέον το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να βοηθήσει τους πολίτες να την αντιμετωπίσουν ως διαρκή κατάσταση. Η διά βίου εκπαίδευση πρέπει να παίξει κεντρικό ρόλο βοηθώντας τα άτομα να επαναπροσδιορίσουν τους εαυτούς τους στα πολλαπλά σημεία εισόδου και εξόδου από την εργασία. Στη νέα αυτή πραγματικότητα η διάκριση χρόνου εργασίας και ελεύθερου χρόνου πρέπει να πάψει να υπάρχει και ο εργαζόμενος θα πρέπει να χρησιμοποιεί τον ελεύθερο χρόνο του για να μαθαίνει ή να μαθαίνει τους άλλους πώς να γίνουν αποδοτικοί και για να συμπληρώνει το εισόδημά του αυτοαπασχολούμενος στο σπίτι...»6.

Ακόμα, από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ με τη διακήρυξη των τεσσάρων ελευθεριών κίνησης (κεφαλαίων, εργαζομένων, υπηρεσιών και αγαθών) απορρέουν δυο βασικές υποχρεώσεις για την εκπαίδευση. Η πρώτη είναι ότι η εκπαίδευση, που συγκαταλέγεται στις υπηρεσίες, θα πρέπει να απελευθερωθεί από τον κρατικό εναγκαλισμό, με άλλα λόγια θα πρέπει να διευρυνθεί η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίησή της. Η δεύτερη είναι ότι η εκπαίδευση, ως βασικός μηχανισμός αναπαραγωγής του κοινωνικού καταμερισμού εργασίας, θα πρέπει να εργαστεί για την προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων μέσα από τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις και την ισόβια εναλλαγή απασχόλησης.

Στη συνέχεια, στο «Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, διδασκαλία και εκμάθηση προς την κοινωνία της γνώσης», οι νέες δυνατότητες πρόσβασης στην πληροφόρηση «απαιτούν από τον καθένα μια προσπάθεια προσαρμογής, για να οικοδομήσει μόνος του την ειδίκευσή του, ανασυνθέτοντας διάσπαρτες στοιχειώδεις γνώσεις. Η κοινωνία του μέλλοντος θα είναι μια κοινωνία της γνώσης»7 (οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Η στρατηγική της Λισαβόνας ήρθε στη συνέχεια να συγκεκριμενοποιήσει ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Ως βασικός στόχος τέθηκε η ανταγωνιστικότητα και η παραγωγικότητα (βλέπε αύξηση των κερδών του κεφαλαίου), στο πλαίσιο των οποίων είναι ενταγμένη και η ψευδεπίγραφη διά βίου κατάρτιση και μάθηση. Η διά βίου κατάρτιση και μάθηση, όπως την εννοούν, εκφράζει τη σύγχρονη υλοποίηση του συνθήματος «από τα σπάργανα στα σάβανα». Ο σύγχρονος μισθωτός θα έχει (και έχει) μισή ζωή: Μισοεργαζόμενοι, μισομορφωμένοι, μισοασφαλισμένοι.

Ενα άλλο ντοκουμέντο που φρόντισε να προαγάγει παραπέρα το πνεύμα του «Λευκού Βιβλίου» αποτέλεσε το κείμενο του προέδρου της Επιτροπής, Ζακ Ντελόρ. Ανάμεσα στα πολλά αποκαλυπτικά που γράφονται στην έκθεση του Ντελόρ μεγάλο τμήμα καταλαμβάνουν τα περί διά βίου εκπαίδευσης. Διευκρινίζεται λοιπόν ότι υπάρχει πρόβλημα στην πολιτική «που εφαρμόζεται για τους εφήβους και τους νέους από τη στιγμή που τελειώνουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι την είσοδό τους στην επαγγελματική ζωή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα»8. Αυτή η διαπίστωση δε σημαίνει τίποτα άλλο από το ότι σήμερα το εκπαιδευτικό σύστημα δεν παράγει εργατική δύναμη σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου (του σταθερού μέρους του). Γι' αυτό το λόγο προτείνονται ορισμένα μέτρα, όπως, α) η διαφοροποίηση των προσφερόμενων τύπων σπουδών που υποτίθεται ότι θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας (βλέπε καπιταλιστικής οικονομίας) ή β) η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού κεφαλαίου.

Αυτή η ανάγκη της διαφοροποίησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η θέσπιση της διά βίου μάθησης και κατάρτισης πήρε συγκεκριμένη μορφή στην ελληνική πραγματικότητα με το νόμο που φέρει τον τίτλο «Συστηματοποίηση της διά Βίου Μάθησης και άλλες διατάξεις». Ενα από τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται μέσα από την ανάγνωση αυτού του νόμου είναι ότι η κοινωνία θα πρέπει να περιορίσει το χρόνο της μάθησης και κατάρτισης για τους πολλούς, επομένως να εγκαταλείψει τις συστηματοποιημένες και επιστημονικά οργανωμένες μορφές εκπαίδευσης, μέσα σε κατάλληλα ιδρύματα που διαθέτουν τα εχέγγυα για να εκπληρώσουν τις επιστημονικές απαιτήσεις της εργασίας τους. Γι' αυτό το λόγο άλλωστε δεν είναι καθόλου τυχαία η επιλογή του όρου «μάθηση» αντί «μόρφωση» - ως του καταλληλότερου όρου - για να περιγράψει την ισόβια περιπλάνηση ανάμεσα στην κατάρτιση και την ψευτοαπασχόληση. Ο όρος «μάθηση», σε διάκριση από τις παιδαγωγικές έννοιες εκπαίδευση, μόρφωση και διαπαιδαγώγηση, στην ουσία αφορά στις διαδικασίες διαμόρφωσης της προσωπικής πείρας. Η μάθηση δηλαδή σχετίζεται κυρίως με έξεις, εντυπώσεις και άλλες λειτουργικές ικανότητες του ανθρώπου (μνήμη, αντίληψη κλπ.) που παρότι καλλιεργούνται και μέσα από την εκπαίδευση, σε μεγάλο βαθμό αποκτώνται έξω από αυτή. Με άλλα λόγια, δεν αποτελεί κοινωνικά θεσμοποιημένη διαδικασία, αλλά μια υπόθεση που επαφίεται και εξαρτάται κυρίως από την προσωπική-ατομική προσπάθεια και δυνατότητα (οικονομική, κοινωνική, μορφωτική). Ετσι, η ευθύνη από το κράτος μετατοπίζεται τώρα στο άτομο. Το άτομο πρέπει να αρπάξει τις ευκαιρίες και αν δεν το κάνει τότε θα είναι υπεύθυνο για την προσωπική του πορεία.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» τεύχος 2 2007

Σημειώσεις:

6. Carnoy & Castells, «Διαρκής Ελαστικότητα. Μια έρευνα προοπτικής για την εργασία, την οικογένεια και την κοινωνία στην εποχή της πληροφόρησης», κείμενο ΟΟΣΑ.

7. Επιτροπή Ε.Κ., 29.11.95.

8. Ντελόρ Ζακ, «Εκπαίδευση: Η Αναγκαία Ουτοπία», στο βιβλίο Εκπαίδευση, Unesco, έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για την Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα υπό την προεδρία του Jacques Delors, εκδ. «Gutenberg».


του
Βασίλη ΛΙΟΣΗ*
*Ο Βασίλης Λιόσης είναι συνεργάτης της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Χρήσιμη, βοηθητική αποσαφήνιση εννοιών(2016-03-09 00:00:00.0)
Παζάρι ελπίδων και καταστροφή του περιεχομένου σπουδών(2011-11-27 00:00:00.0)
Διά Βίου Υποταγή(2010-02-13 00:00:00.0)
Γιατί με τη «διά βίου μάθηση» θέλουν διά βίου υποταγή(2009-05-06 00:00:00.0)
Συστηματοποιείται η παραγωγή απασχολήσιμων(2003-03-16 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ