Το πανεπιστημιακό άσυλο υπό κατεδάφιση | ΠΑΙΔΕΙΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ

Το πανεπιστημιακό άσυλο υπό κατεδάφιση

Το πανεπιστημιακό άσυλο αποτελεί μια σημαντική κατάκτηση του φοιτητικού και γενικότερα του λαϊκού κινήματος. Επιβλήθηκε με αγώνες και αιματηρές θυσίες. Συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός πιο δημοκρατικού κλίματος διακίνησης των ιδεών μέσα αλλά και έξω από τα πανεπιστήμια, καθώς οι κατασταλτικές δυνάμεις δεν μπορούσαν να είναι άμεσα παρούσες στους χώρους του πανεπιστημίου.

Η κατάκτηση αυτή δημιούργησε, κατά μια άποψη, νομικό και συνταγματικό έθιμο. Οι κυβερνήσεις απέφευγαν τη νομική, επίσημη κατοχύρωσή του και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αβεβαιότητα για το πραγματικό νομικό καθεστώς. Γι' αυτό, κατά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 1975 η τότε πλειοψηφία απέρριψε την πρόταση του Γ.Α. Μαγκάκη να κατοχυρωθεί συνταγματικά το πανεπιστημιακό άσυλο. Το άσυλο δεν κατοχυρώθηκε ρητά ούτε στις μετέπειτα αναθεωρήσεις του 1986 και 2001.

Αντίθετα, με το ν. 410/1976 προστέθηκε η παρ. 3 στο άρθρο 334 ΠΚ με την οποία ποινικοποιούνταν αγωνιστικές εκδηλώσεις όπως π.χ. οι καταλήψεις των σχολών από τους φοιτητές.

Το 1982 η τότε κυβέρνηση, κάτω από τη δυναμική του λαϊκού κινήματος, κατοχύρωσε το άσυλο με το άρθρο 2 του ν. 1268/1982. Η αρχική εκδοχή του άρθρου που κατατέθηκε στη Βουλή επικρίθηκε έντονα, καθώς δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες της δημοκρατικής κοινής γνώμης. Το τελικό κείμενο του νόμου ήταν βελτιωμένο. Παρ' όλα, αυτά δεν εξαιρούσε ρητά τα ΑΕΙ από την εφαρμογή του άρθρου 334 παρ. 3 ΠΚ. Παράλληλα, άρχισε από την ίδια την κυβέρνηση ένας μακροχρόνιος, ιδιότυπος «πόλεμος φθοράς» του ασύλου.

Η σημερινή κυβέρνηση, με το σχέδιο νόμου που συζητείται στη Βουλή δείχνει πως κινείται αποφασιστικά στην κατεύθυνση αυτή και πως επιδιώκει την κατάργηση ουσιαστικά του ασύλου.

Κατά το άρθρο 3 παρ. 3 του σχεδίου νόμου, το άσυλο «αναγνωρίζεται έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει» και όχι έναντι των αστυνομικών αρχών από τις οποίες, ιστορικά έχει επανειλημμένα αποδειχθεί, κινδυνεύει η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Επιπλέον, το άσυλο «αναγνωρίζεται για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των ΑΕΙ». Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζεται το άσυλο ενάντια π.χ. στους φοιτητές όταν αυτοί, βάσει αποφάσεων των συνελεύσεων και των συλλόγων τους, στο πλαίσιο του αγώνα τους για δωρεάν δημόσια Παιδεία προβαίνουν σε κατάληψη των πανεπιστημιακών χώρων. Θα μπορεί, τότε, ένας μόνο φοιτητής ή ένα μόνο μέλος του διδακτικού προσωπικού να ισχυριστεί ότι καταλύεται το δικαίωμά του στη γνώση ή στην εργασία. Στην πράξη, αυτό σημαίνει όχι απλώς υπονόμευση του πανεπιστημιακού ασύλου, αλλά κατάργηση της δυνατότητας των φοιτητών και των διδασκόντων να αγωνίζονται και να διεκδικούν.

Και για να μην απομείνει τίποτε όρθιο από το άσυλο ορίζεται στην παρ. 5 ότι η άρση του ασύλου γίνεται από το πρυτανικό συμβούλιο και μάλιστα με απλή πλειοψηφία των παρόντων.

Ο νόμος που ψηφίστηκε, προχωρά μάλιστα ακόμη περισσότερο την αντιδημοκρατική λογική του προσχεδίου που είχε δοθεί στη δημοσιότητα το καλοκαίρι. Στην παρ. 4 περιορίζει το άσυλο μόνο στους «χώρους του ΑΕΙ στους οποίους γίνεται εκπαίδευση και έρευνα». Οι χώροι αυτοί, στους οποίους διεξάγεται εκπαίδευση και έρευνα προσδιορίζονται με απόφαση της Συγκλήτου.

Αυτό σημαίνει ότι, για παράδειγμα, ο πεζόδρομος που βρίσκεται ανάμεσα στα δύο κτιριακά συγκροτήματα του Παντείου Πανεπιστημίου δεν καλύπτεται από το άσυλο. Εκεί θα μπορούν να εγκατασταθούν διμοιρίες των ΜΑΤ και να υποβάλλουν σε κάθε είδους «προληπτικούς ελέγχους» φοιτητές και καθηγητές.

Πρόφαση γι' αυτή την αντιδημοκρατική μεθόδευση σε βάρος του πανεπιστημιακού ασύλου είναι οι κατά καιρούς καταστροφές που προκαλούνται από ανεύθυνους ή και κατευθυνόμενους «γνωστούς -άγνωστους». Το φοιτητικό και γενικότερα το λαϊκό κίνημα, όμως, μπορούν να περιφρουρήσουν το πανεπιστημιακό άσυλο και η νομοθεσία παρέχει διεξόδους για περιπτώσεις ακραίων κρίσεων.

Αυτό που χρειάζεται είναι να αντισταθούμε σε κάθε προσπάθεια και μεθόδευση απαξίωσης και υπονόμευσης του δημοκρατικού αυτού θεσμού. Οσο για την άρση του ασύλου, όποτε είναι απολύτως αναγκαία, πρέπει να γίνεται από ένα ευρύτερο, συλλογικό, αντιπροσωπευτικό όργανο όπως είναι η Σύγκλητος.

Οι κυβερνήσεις, τόσο η σημερινή, όσο και οι προηγούμενες, οικοδομούν με πολύ συστηματικό τρόπο το αντιδημοκρατικό νομοθετικό πλαίσιο και ενισχύουν τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κράτους με στόχο να εκφοβίζει και να καταστέλλει τους λαϊκούς αγώνες.

Είναι χαρακτηριστικός από την άποψη αυτή ο ευρωτρομονόμος που ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το ν. 3251/2004. Πρόσφατα, εξάλλου, υπογράφτηκε η σύμβαση του Prum (Σένγκεν III) η οποία, εκτός των άλλων, προβλέπει στα άρθρα 13 και 14 τη μεταβίβαση από ένα κράτος - μέλος σε άλλο δεδομένων προσωπικού και μη χαρακτήρα «για να προλαμβάνονται (υπογρ. Δ.Κ.) οι ποινικές παραβάσεις και να διατηρείται η δημόσια τάξη και η ασφάλεια κατά τη διάρκεια μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεων, με διασυνοριακή διάσταση, κυρίως στον αθλητικό τομέα ή σε σχέση με συγκεντρώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,... όταν υπάρχουν καταδίκες ή άλλες πράξεις που δικαιολογούν την υποψία (υπογρ. Δ.Κ.) ότι αυτά τα πρόσωπα πρόκειται να διαπράξουν ποινικές παραβάσεις στα πλαίσια αυτών των γεγονότων ή ότι παρουσιάζουν κίνδυνο για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια (υπογρ. Δ.Κ.)». Οι ρυθμίσεις αυτές έρχονται να προστεθούν στο ευρωενωσιακό κατασταλτικό πλέγμα: Σένγκεν Ι και II, Ευρωπόλ, «αντιτρομοκρατικές» συμφωνίες της ΕΕ με τις ΗΠΑ κ.λπ.

Οφείλουμε, λοιπόν, να υπερασπίσουμε τις δημοκρατικές ελευθερίες που πλήττονται: το πανεπιστημιακό άσυλο, το δικαίωμα στη συνάθροιση, το οποίο επίσης βρίσκεται στο στόχαστρο, το δικαίωμα στην απεργία που κατακρεουργείται από τον αντισυνταγματικό θεσμό της πολιτικής επιστράτευσης, που εκσυγχρονίστηκε με το άρθρο 41 του πρόσφατα ψηφισθέντος νόμου περί «μεταναστευτικής πολιτικής» και τη νομολογία που θεωρεί τη συντριπτική πλειοψηφία των απεργιών παράνομες και καταχρηστικές, το τεκμήριο αθωότητας που κάμπτεται από την «αντιτρομοκρατική» νομοθεσία και την προϊούσα κυριαρχία της έννοιας του υπόπτου κ.λπ.

Δημήτρης ΚΑΛΤΣΩΝΗΣ
Λέκτορας Παντείου Πανεπιστημίου, μέλος της «Δημοκρατικής Συσπείρωσης για τις λαϊκές ελευθερίες»