Κυριακή 14 Γενάρη 2007
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Σπίτι» του Ελληνα Καραγκιόζη

Μόνιμο «Σπίτι για τον Ελληνα Καραγκιόζη» λειτουργεί στο Μαρούσι. Πρόκειται για το μοναδικό στο είδος του, «Σπαθάρειο» Μουσείο Θεάτρου Σκιών. Στο «Σπίτι» αυτό δίνονται χειμώνα - καλοκαίρι παραστάσεις θεάτρου σκιών από παλιούς και νέους καραγκιοζοπαίχτες, για να συνεχίζεται η παράδοση, ενώ λειτουργούν εργαστήρια, όπου κατασκευάζονται φιγούρες, σκηνικά κι αφίσες, οργανώνονται διαλέξεις, σεμινάρια και διάφορες άλλες εκδηλώσεις για τον παραδοσιακό ελληνικό Καραγκιόζη.

Το «Σπαθάρειο» έχει κυκλοφορήσει και ημερολόγια, μεταξύ των οποίων και ένα αφιερωμένο στο 1821, που περιλαμβάνει φιγούρες δεκατριών ηρώων, φιλοτεχνημένες από τον Ευγένιο Σπαθάρη, που εικονίζουν τους: Θεόδωρο Κολοκοτρώνη (1770-1843), Λάμπρο Τζαβέλα (1745-1795/96), Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (1771-1825), Ιωάννη Μακρυγιάννη (1797-1864), Αντώνη Κατσαντώνη (1775-1808), Αθανάσιο Διάκο (1788-1821), Οδυσσέα Ανδρούτσο (1780-1825), Ανδρέα Μιαούλη (1769-1835), Κωνσταντίνο Κανάρη (1790-1877), Γρηγόρη Παπαφλέσσα (1788-1825), Νικήτα Σταματελόπουλο (1781-1849), Γεώργιο Καραϊσκάκη (1782-1827) και Μάρκο Μπότσαρη (1790-1823).

Στην Κατοχή

Ο Ευγένιος Σπαθάρης πρωτόπιασε τον Καραγκιόζη στα χέρια του το 1942, στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής, από την πλατεία Κασταλίας, στο Μαρούσι. Αρχισε τις παραστάσεις του με κλασικές κωμωδίες, αλλά ο βασανισμένος από τους κατακτητές λαός δεν παρακολουθούσε με κέφι τις παλιές καραγκιόζικες κωμωδίες. Ετσι, ο καραγκιοζοπαίχτης άλλαξε το πρόγραμμα, παίζοντας ηρωικά έργα, που ευχαριστούσαν τον κόσμο. Παρουσίασε σαράντα περίπου ηρωικά έργα. Οπως μαρτυρεί ο Ευγ. Σπαθάρης, μια φορά παραλίγο να χάσει τη ζωή του:

«Εκείνη την εποχή, τέτοιες παραστάσεις παίζονταν κρυφά από τους Γερμανούς, γιατί τα θέματά τους μηνούσαν στο λαό να πάρει εκδίκηση. Τη μέρα εκείνη, θυμάμαι, έπαιζα την "Εκδίκηση του Οδυσσέα Ανδρούτσου" για το θάνατο του Διάκου. Με ειδοποιεί ο ένας βοηθός μου ότι μπήκαν Γερμανοί στην αίθουσα. Οι βοηθοί μου έφυγαν από την πίσω πόρτα. Εγώ δεν πρόλαβα κι έτσι με συνέλαβαν και με οδήγησαν στην "Κομαντατούρ". Για καλή μου τύχη, όταν με ανέκρινε ο Γερμανός φρούραρχος, διερμηνέας ήταν ο Φριτς Λάντερ (Κλάους Φρισλάντερ). Ο Φριτς Λάντερ ήταν φιλέλληνας, φιλότεχνος, σπουδαίος ξυλογράφος και λάτρης του Θεάτρου Σκιών. Τον είχα γνωρίσει από τον Γιάννη Τσαρούχη, τότε που ο Τσαρούχης επιμελούνταν το βιβλίο του Τζούλιο Καΐμη για την ιστορία του Καραγκιόζη και το οποίο διακοσμούσε ο Φριτς Λάντερ με ξυλόγλυπτες φιγούρες. Μόλις με είδε, τα 'χασε και με ρώτησε: "Πώς ήρθες εσύ εδώ;". "Δεν ήρθα. Με φέρανε, γιατί τάχα δε σκότωνα μεμέτες του 1821, αλλά Γερμανούς", του απάντησα. Είπε στον φρούραρχο ποιος είμαι και τι κάνω κι εκείνος με άφησε λεύτερο. Του εξήγησε, μάλιστα, τι είναι ο Καραγκιόζης, τι αξία έχει το Θέατρο Σκιών και ότι πρέπει να το γνωρίσει όλος ο γερμανικός στρατός. Ετσι έδωσα μιαν επίσημη παράσταση για τον φρούραρχο και δύο παραστάσεις για το στρατό του. Μετά από αυτό μου δόθηκε άδεια να παίζω οπουδήποτε ελεύθερα τα έργα μου. Από τότε δε φοβούμουν. Και παρουσίασα τα περισσότερα ηρωικά έργα».

Παντοτινά Ημερολόγια

Ο Ευγένιος Σπαθάρης επί τω έργω
Ο Ευγένιος Σπαθάρης επί τω έργω
Το «Σπαθάρειο» Μουσείο Θεάτρου Σκιών έχει εκδώσει και άλλα ημερολόγια με θέματα από τον ελληνικό Καραγκιόζη. Με επιμέλεια του αξέχαστου συγγραφέα - κεραμίστα Γιάννη Ιωάννου και της διευθύντριας του Μουσείου, φιλολόγου Μένιας Σπαθάρη - Παπαργυρίου, το ημερολόγιο του 2002 περιλάμβανε δεκαπέντε χρωματιστές φιγούρες: Ο Καραγκιόζης τραπεζίτης των ευρώ, ο Καραγκιόζης με τα τρία Κολλητήρια (Κολλητήρης, Κοπρίτης, Μιρικόγκος), ο Χατζηαβάτης, ο Πασάς, ο Βεληγκέκας, ο Μπάρμπα-Γιώργος, ο Εβραίος, ο Διονύσιος, ο Σταύρακας, ο Μορφονιός, ο Μέγας Αλέξανδρος.

Το ημερολόγιο του 2003 με θέμα «Η φτώχεια τέχνες κατεργάζεται», περιλάμβανε δώδεκα σπαρταριστά έργα του Θεάτρου Σκιών: «Ο Καραγκιόζης αστροναύτης», «Ο Καραγκιόζης νύφη», «Ο Καραγκιόζης καπετάνιος», «Ο Καραγκιόζης καντηλανάφτης», «Ο Καραγκιόζης υπηρέτης», «Ο Καραγκιόζης προφήτης», «Ο Καραγκιόζης γιατρός», «Ο Καραγκιόζης ψαράς», «Ο Καραγκιόζης γραμματικός», «Ο Καραγκιόζης υπουργός», «Ο Καραγκιόζης μάγειρας» και «Ο Καραγκιόζης φούρναρης».

Το ημερολόγιο 2004 με θέμα «Ο Καραγκιόζης και η Ολυμπιάδα», εικόνιζε δεκατρία αγωνίσματα: Ο Καραγκιόζης στην «Αρση Βαρών», ο Χατζηαβάτης στο «άλμα επί κοντώ», ο Κοπρίτης και ο Μιρικόγκος στην «ελεύθερη πάλη», ο Μορφονιός στο «ποδόσφαιρο», ο Κολλητήρης στην «ποδηλασία», ο Σολωμός στη «σκυταλοδρομία», ο Βεληγκέκας στη «σφαιροβολία», ο Κοπρίτης και η παρέα του στην «καλαθοσφαίριση», ο Μπαρμπα-Γιώργος στο «μαραθώνιο», η Αγλαΐα στη «δισκοβολία», ο Μιρικόγκος να δίνει το σύνθημα εκκίνησης στο «δρόμο 200 μέτρων», ο Νιόνιος στο «δρόμο μετ' εμποδίων», ο Μέγας Αλέξανδρος στον «ακοντισμό».

Σ' όλες τις εικόνες και τις φιγούρες του ο Ευγ. Σπαθάρης δίνει τον παραδοσιακό Καραγκιόζη, αυτόν που άρχισε και επέβαλε από την Πάτρα, από το 1892, ο αναμορφωτής, μέγιστος λαϊκός καλλιτέχνης Δημήτρης Σαρντούνης ή Μίμαρος. Οπως γράφει στο βιβλίο του «Καραγκιόζης ή η αρχαία κωμωδία στην ψυχή του Θεάτρου Σκιών» ο αξέχαστος Τζούλιο Καΐμης, «ο Μίμαρος ήξερε να δίνει στο θέατρό του τη μορφή και την κίνηση και η παραγωγή του θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν πέθαινε πολύ νέος ακόμα, το 1902. Ο "Καραγκιόζης του" δημιούργησε το πραγματικό νεοελληνικό θέατρο». Αιώνια η μνήμη του.


Βασίλης ΠΛΑΤΑΝΟΣ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
«Το λεωφορείο του Καραγκιόζη» σε Σαρωνίδα και Ηλιούπολη(2023-07-26 00:00:00.0)
«Ταξιδεύοντας» με τον «έμψυχο Καραγκιόζη»(2009-08-08 00:00:00.0)
ΕΥΡΩγλέντια... με Καραγκιόζη(2002-05-25 00:00:00.0)
Ο Καραγκιόζης με τα μάτια των παιδιών(2001-06-03 00:00:00.0)
Καλοκαίρι με Καραγκιόζη(2000-07-18 00:00:00.0)
"Επισκέπτης" ο Σπαθάρης(1997-05-27 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ