Πέμπτη 14 Δεκέμβρη 2006
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ
ΦΛΟΡΙΑΝ ΧΕΝΚΕΛ ΦΟΝ ΝΤΟΝΕΡΣΜΑΡΚ
Οι ζωές των άλλων

Το παιχνίδι μέρα με τη μέρα χοντραίνει! Ενα μέρος του «ξανα-ανανεωμένου» γερμανικού κινηματογράφου, φαίνεται, ανέλαβε έναν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει. Από τη μια να εξανθρωπίσει το ναζισμό και να δικαιολογήσει τη συναίνεση ή, στην καλύτερη περίπτωση, την αδράνεια του γερμανικού λαού (εκτός των κομμουνιστών και κάποιων κοντινών στους κομμουνιστές δημοκρατών, που αγωνίστηκαν ενάντια στο φασισμό και πλήρωσαν γι' αυτό), στη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου, και από την άλλη να συκοφαντήσει τον κομμουνισμό. Και στις δυο περιπτώσεις ο κινηματογράφος αυτός προσποιείται, ότι είναι κριτικός και ουδέτερος! Οτι εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι το «γερμανικό δράμα» και μόνον!

Αυτή την εβδομάδα σειρά έχει ο κομμουνισμός που, τελικά, είναι και ο μοναδικός στόχος! Η ταινία του γεννημένου το 1973 στην Κολωνία και μεγαλωμένου στη Νέα Υόρκη Φλόριαν Χένκελ Φον Ντονερσμάρκ, «Οι ζωές των άλλων», καταπιάνεται, με τι άλλο, με την «κακιά» και «απάνθρωπη» Στάζι! Κουβέντα, φυσικά, για τις μυστικές υπηρεσίες της Δυτικής Γερμανίας, της Αμερικής και των άλλων συμμάχων...

Ετσι, βέβαια, παραποιείται η ιστορία. Και με παραποιημένη ιστορία οι λαοί δεν καταλήγουν σε σωστά συμπεράσματα, τόσο απαραίτητα για το μέλλον του κόσμου. Το «Οι ζωές των άλλων», λοιπόν, πέρα από τις κινηματογραφικές τους αρετές ή, μάλλον, ακριβώς για τις κινηματογραφικές τους αρετές, είναι πολύ επικίνδυνη! Επικίνδυνη με την έννοια ότι χρησιμοποιεί το συναίσθημα, το οποίο, σε συνάρτηση με την άγνοια και τη στρεβλή πληροφόρηση, παγιδεύει το θεατή και τον οδηγεί σε λαθεμένα συμπεράσματα!

Μια μεγάλη Ανατολικογερμανίδα θεατρίνα έχει μεγάλες αδυναμίες! Ζει με απαγορευμένα χάπια και αγαπάει υπερβολικά την καριέρα της. Αυτές οι δυο μεγάλες αδυναμίες την οδηγούν σε δυο αγκαλιές. Η μία είναι η επιλογή της καρδιάς της, ένας πετυχημένος θεατρικός συγγραφέας, και η άλλη ένας υπουργός της κυβέρνησης που της παρέχει «προστασία». Σε κάποια φάση η θεατρίνα θα υποχρεωθεί να αποφασίσει. Την καρδιά ή την προστασία; Επιλέγει την καρδιά!

Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζει το δράμα! Ο προδομένος υπουργός, μια καρικατούρα υπουργού, θυμώνει. Καλεί τη Στάζι, που... όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει, που εκτελεί προσωπικές εντολές υπουργών και όχι αποφάσεις οργανωμένου κράτους, σύμφωνα με την ταινία, και τη διατάζει: Βρέστε μου στοιχεία για το συγγραφέα και εν ανάγκη κατασκευάστε τα!

Ο αξιωματικός που παίρνει την εντολή, προσδοκώντας προαγωγή, το παίρνει προσωπικά. Καλεί έναν κολλητό του «εξειδικευμένο» πράκτορα της Στάζι και αρχίζει η παρακολούθηση. Και ενώ όλα είχαν σχεδιαστεί στην εντέλεια, δεν είχε ληφθεί υπόψη ο «ανθρώπινος παράγοντας». Ο δεύτερος πράκτορας, ο «εξειδικευμένος», ο οποίος ήταν και ο κύριος παρακολουθητής, «συγκινείται» από το «δράμα» του συγγραφέα και τάσσεται, μυστικά φυσικά, με το μέρος του. Αντί να τον καταδώσει, όπως είχε υποχρέωση, τον προστατεύει. Τον διασώζει σωστότερα! Η πράξη του, βέβαια, δε χρεώνεται στην ιδεολογική ορθότητα, την οποία υπερασπίζεται, αλλά στον «καλό» συναισθηματισμό του!

Στο μεταξύ για το καλό της «ελευθερίας» και το κακό της Στάζι, παρεμβαίνει ο πολύς Γκορμπατσόφ! Ανατρέπεται ο σοσιαλισμός στη Σοβιετική Ενωση και στη συνέχεια και στην Ανατολική Γερμανία. Μετά την ανατροπή, ως γνωστόν, η «ελευθερία» φυσάει απ' όλες τις γνωστές και άγνωστες κατευθύνσεις, σε όλες τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες! Οι Ανατολικογερμανοί «αναπνέουν». Ο συγγραφέας, και δεν είναι μόνον αυτός σύμφωνα με την ταινία, ανοίγει το φάκελό του και μαθαίνει για την παρακολούθηση και τον «καλό» πράκτορα. Στον οποίον αφιερώνει και την πρώτη του «μετα-κομμουνιστική» νουβέλα, με τον τίτλο, «Σονάτα για έναν καλό άνθρωπο»!

Οχι, δεν πρόκειται για μελό. Στηρίζεται στη λογική του μελό! Πάνω, όμως, σε αυτό το δοκιμασμένο είδος ο, πράγματι άξιος, σκηνοθέτης και πολύ καλός σεναριογράφος (δικό του είναι και το σενάριο της ταινίας), Φλόριαν Χένκελ Φον Ντονερσμάρκ έφτιαξε μια ενδιαφέρουσα, και γι' αυτό επικίνδυνη, κινηματογραφική ταινία. Χρησιμοποίησε όλο το ταλέντο του, το οποίο πράγματι περισσεύει, και έφτιαξε μια ταινία με πλοκή, με σασπένς, με αρχή, μέση και τέλος. Και παρότι η υπόθεση είναι τραβηγμένη από τα μαλλιά και μονόπλευρη, το τελικό αποτέλεσμα για πολλούς θεατές, κυρίως πολιτικά απληροφόρητους, είναι αρκετά πειστικό!

Είναι φανερό, λοιπόν, πως έχουμε να κάνουμε με έναν πολύ δύσκολο και σοβαρό ιδεολογικό αντίπαλο! Ο οποίος, πολύ έντεχνα, αποσιωπά το μεγάλο και καταπιάνεται με το μικρό! Ο πανέξυπνος και ταλαντούχος Φλόριαν Χένκελ Φον Ντονερσμάρκ, γνωρίζοντας τα μυστικά του κινηματογράφου, με την άριστη τεχνική και την αξιοπρόσεκτη αισθητική του, καταφέρνει να εξουδετερώσει πολλά από τα ευλόγα ερωτήματα, που προκύπτουν και τα οποία, αν έμπαιναν στη συζήτηση, θα αποδυνάμωναν το έργο του: Η Στάζι θα κριθεί από την ιστορία για τις «υπερβάσεις» της, για τις «παρανομίες» της, για τις όποιες «σκοπιμότητές» της (κατηγορίες ενορχηστρωμένες που εκτοξεύονται από θεούς και δαίμονες) ή για τον σκληρό ταξικό αγώνα που έδωσε ενάντια στον ιμπεριαλισμό και τους εχθρούς του κομμουνισμού; Η «προσωπική περίπτωση» που εξετάζει η ταινία, όσο αληθινή και αν είναι (που δεν είναι), μήπως αναιρεί την αναγκαιότητα για ισχυρές και αυστηρές μυστικές υπηρεσίες από τα λαϊκά κράτη, όταν απέναντί τους υπάρχει εχθρός και μάλιστα ισχυρότερος και καλύτερα εξοπλισμένος; Οταν συνεχίζεται η ταξική πάλη; Οταν όλα τα μέτωπα είναι ανοιχτά;

Αν ο καλόπιστος θεατής «πιάσει» μια λεπτομέρεια, από τις πολλές που διαφεύγουν στην ταινία, παρ' όλη την προσοχή που υπέδειξε (οι οποίες λεπτομέρειες, δυστυχώς, πιάνονται μόνον από τους έμπειρους πολιτικά θεατές) και απαντήσει σωστά στο ερώτημα που θα προκύψει από την ανάγνωση αυτής της «λεπτομέρειας», τότε θα νιώσει ισχυρός για να αντιμετωπίσει το συναίσθημα που κυριαρχεί και καραδοκεί. Το συναίσθημα που τον παγιδεύει. Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας, ο «καλός» Ανατολικογερμανός συγγραφέας έγραψε και έστειλε κρυφά ένα άρθρο του στο δυτικογερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ». Το γνωστό, γνωστό με όλες τις έννοιες, περιοδικό, ποιανού συμφέροντα υπερασπίζεται; Τελικά με ποιους συντάσσεται ο συγγραφέας; Και τι θα έπρεπε, τάχα μου, να κάνει η Στάζι;

Ας μην προχωρήσω! Απαντήσεις υπάρχουν δεκάδες και για τη Στάζι. Η ταινία, πέρα από τις προθέσεις της, που είναι φανερές, βάζει και ένα πολύ επείγον και σοβαρό ζήτημα, για τους κομμουνιστές. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, γίνεται επιτακτικότερη η ανάγκη για θεωρητική θωράκιση. Οι επιθέσεις, που θα δεχτούμε στο μέλλον, θα είναι πιο έντονες, πιο συντονισμένες και πιο «ταλαντούχες». Δεν είναι η άμυνα που ενδείκνυται. Η επίθεση απαντάει στις επιθέσεις!

Παίζουν: Μαρτίνα Γκέντεκ, Ούλριχ Μούχε, Σεμπάστιαν Κοχ, Ούλριχ Τουκούρ.


Κορυφή σελίδας
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ