Εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών δήλωνε πριν 4 χρόνια σε ημερίδα του υπουργείου Παιδείας: "Δε ζητάμε πολλά από την εκπαίδευση: γραφή, ανάγνωση, αρίθμηση. Τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνουμε εμείς. Οι επιχειρήσεις". (1) Δεν υπάρχει πιο κυνική σκιαγράφηση του μέλλοντος των παιδιών μας από την παραπάνω αφού σκιαγραφείται ο άνθρωπος - λάστιχο που θα τα κάνει όλα και τίποτα ανάλογα με τις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής. Η δε φωνή των ευρωπαϊκών αφεντικών κελεύει: "Προσδοκάται η καθιέρωσησυνεταιρισμών μεταξύ εταιριών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η πρόκληση της συνεργασίας ανάμεσα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις επιχειρήσεις είναι η αποδοχή της επιχείρησης ως πλήρους συνεργάτη της διαδικασίας κατάρτισης.Η επιχείρηση είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός γνώσης και νέας τεχνολογίας". (2) Για να ολοκληρωθεί φυσικά ο τραγέλαφος παραθέτουμε τα λόγια του υπουργού Παιδείας από το ενημερωτικό φυλλάδιο του υπουργείου:"Στόχος μας είναι ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα (!) που απαντά στις προκλήσεις του 21ου αιώνα... ".Κάποιοι γονείς είναι ένα γεγονός ότι μια τέτοια θέαση των πραγμάτων τη θεωρούν ξένη προς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη μόρφωση των παιδιών τους ή και επιδεκτοί στον αγοραίο αντικομμουνισμό διαφόρων φερέφωνων του συστήματος ποικίλης απόχρωσης, ως "κουκουεδίστικη". Το πρόβλημα όμως δεν είναι η ταμπέλα αλλά η αναγνώριση της πραγματικότητας και η κατανόηση του αγώνα για την αλλαγή της. Το ΚΚΕ είναι το μοναδικό κόμμα που αρκετά χρόνια πριν, πάλευε να ενημερώσει το λαό για τα μέτρα που παίρνονταν και που πρόκειται να παρθούν σε βάρος της δημόσιας Παιδείας. Θα ήταν λοιπόν ανακόλουθο με την ιστορία του αν δε βρισκόταν αυτή τη στιγμή στην πρώτη γραμμή του αγώνα όχι για να κερδίσει ψήφους αλλά για να αποτρέψει, μαζί με όλους όσοι αγωνίζονται ανεξάρτητα από κομματική ταμπέλα, τον εκπαιδευτικό μεσαίωνα στον οποίο οδηγούνται τα παιδιά μας.

Γιατί αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε οι γονείς και όχι μόνο, είναι ότι δεν είναι υπεύθυνο το ΚΚΕ που η χώρα μας βρίσκεται στην 106η θέση στην παγκόσμια κλίμακα από πλευράς δαπανών για την εκπαίδευση. Δεν είναι υπεύθυνο για τα 400 περίπου δισ. που δαπανούμε για τη μόρφωση των παιδιών μας στην ιδιωτική εκπαίδευση ξεπερνώντας τις αντίστοιχες κρατικές δαπάνες. Δε φταίει για το γεγονός ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ του 1991 το 20,37% του ελληνικού πληθυσμού δεν ολοκλήρωσε την 9χρονη βασική εκπαίδευση ούτε για το ότι στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό της χώρας μας το ποσοστό που διαθέτειμόνο απολυτήριο δημοτικού φτάνει το 53% ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 17,2%. Το ίδιο το παιδαγωγικό ινστιτούτο αναφέρει ότι το 1984 το 64% των μαθητών των γενικών λυκείων παρακολουθούσε φροντιστήρια ενώ το 1993 το ποσοστό έφτασε στο 95% μετά δε την πρόσφατη κυβερνητική αντιμεταρρύθμιση είχαμε μια κατακόρυφη άνοδο των φροντιστηριακών ωρών. Το μάτι μας και η ψυχή μας πρέπει να στραφεί σε αμείλικτα στοιχεία όπως αυτά που λένε ότι σταφτωχά προάστια της Αττικής και του Πειραιά 1:2 δεν έχει ολοκληρώσει τη βασική εκπαίδευση ενώ στα πλούσια βόρεια προάστια 1:3 είναι πτυχιούχος Πανεπιστημίου. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η μείωση των αποφοίτων του λυκείου από τις 120.000 που είναι σήμερα, στις 80.000 της αντιμεταρρύθμισης, αφορά τα δικά μας παιδιά. Η χαμένη τους εφηβεία και η ετσιθελική ωρίμανσή τους μέσω της εκπαιδευτικής ρομποτοποίησής τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται, δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Ο Πλάτων όριζε ότι "... παιδεία είναι η γοητευτική επίδραση που προσελκύει τα παιδιά και τα οδηγεί προς ό,τι ο νόμος έχει ονομάσει σωστό (ορθό λογισμό) και οι πιο συνετοί και οι πιο ώριμοι με την πείρα τους το επιβεβαιώνουν ότι είναι ουσιαστικά σωστό, λόγος ορθός" (3). Ποια γοητεία μπορεί να έχει σήμερα η Παιδεία μας για τα παιδιά μας ώστε να τα προσελκύσει;

Μπορεί βέβαια να υπάρχουν αυτοί που θέλουν να ξεμπερδεύουν οι κινητοποιήσεις στο χώρο της Παιδείας γιατί ήδη για τα παιδιά τους έχουν εξασφαλίσει πανεπιστήμια του εξωτερικού και το δημόσιο σχολείο για αυτούς είναι αναγκαίο κακό,για μας όμως, τους πολλούς, μονόδρομος είναι ο αγώνας για την κατάκτηση της δημόσιας δωρεάν Παιδείας, για τη βελτίωση και αναβάθμιση του δημόσιου σχολείου, για την ανατροπή του νόμου 2525/97 που ξεθεμελιώνει ό,τι όρθιο έχει απομείνει υλοποιώντας για άλλη μια φορά τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις. Τα κλειστά σχολεία, μάς πληγώνουν όλους και πιο πολύ τα παιδιά μας, όμως άσχετα με τη μορφή που θα πάρουν οι κινητοποιήσεις αυτές, πρέπει να συνεχιστούν για να μπορούμε να μιλάμε για ανοιχτά για τα παιδιά μας, σχολεία.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά σε αποσπάσματα της "Λευκής Βίβλου" για την Παιδεία για του λόγου το αληθές: "Η σημερινή δομή των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρέπει να αλλάξει... παραμένουν δυστυχώς εξαιρετικά συμπαγή και εξακολουθούν να εκπαιδεύουν πολίτες για μόνιμη απασχόληση..., να προβλέπονται λιγότερο μακροχρόνιες σπουδές με γενικές καταρτίσεις που ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς... οι ανάγκες σε εκπαίδευση και κατάρτιση δεν μπορεί να είναι δωρεάν... ".

Στη δεκαετία του '80 πανεπιστημιακός καθηγητής που σέβεται τον εαυτό του και τα γραφόμενά του, σε αντίθεση με την ευκαμψία κάποιων "αριστερών" που υπογράφουν το κείμενο στήριξης της αντιμεταρρύθμισης,σημείωνε: "... Αν όμως αυτή η γενική διαδικασία διαμόρφωσης των ιδεωδών που επικρατούν στις περισσότερες χώρες, είναι στην ουσία αντιπαιδαγωγική και αντισχολική, στον τόπο μας γίνεται διπλά αντιπαιδαγωγική, γιατί η διαμόρφωση των ιδεωδών που επικρατούν στην αγωγή της χώρας μας γίνεται συνήθως εκτός του τόπου μας και εκτός του χρόνου μας. Τα ιδεώδη δηλαδή της αγωγής της χώρας μας έχουν δημιουργηθεί σε άλλες χώρες ή απηχούν αρχαίες εποχές και μεταφυτεύονται στην εκπαίδευση του τόπου μας... γιατί δυστυχώς επικρατεί η αρχή ότι όσο περισσότερο ξένο ή περισσότερο παλιό είναι ένα πράγμα τόσο καλύτερο είναι".(4)

Τι τελικά όμως πρέπει να γίνει; Είναι γεγονός ότι διάφοροι κεκράχτες του υπουργείου, εγκαλούν τα παιδιά μας υποκριτικά να βρουν λύσεις και να γίνουν νομοθέτες. Αλλοι πάλι μέσα στην άγνοιά τους, προϊόν ενίοτε και απελπισίας, μιλάνε για τους τεμπέληδες μαθητές, για τους ανίκανους εκπαιδευτικούς, για την παραπαιδεία, ασχολούμενοι με τα επιφαινόμενα και όχι με την ουσία.Γιατί μια τέτοια συλλογιστική είναι που οδηγεί στο "ζήσε και άσε τους άλλους να πεθάνουν".Οταν τριγύρω μας βλέπουμε εχθρούς, εχθρός ο συνάδελφός μας, εχθρός ο ιδεολογικά αντίθετος γονιός, εχθρός ο μαθητής που ψηφίζει την κατάληψη, εχθρός γενικότερα ο απεργός, τότε το "διαίρει και βασίλευε" της κάθε κυβέρνησης και ιδιαίτερα της σημερινής, έχει στεφθεί με επιτυχία.

Κυρίαρχο λοιπόν ζήτημα για μας που αποτελεί και την ουσία, είναι τι σχολείο θέλουμε να έχουμε τι ανθρώπους θέλουμε να διαμορφώνει, ποιες και πόσες γνώσεις πρέπει να παρέχει και αν θα σχετίζεται με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση οργανικά.

Οι σημερινές ανάγκες της μόρφωσης, κάνουν υπερώριμο το αίτημα για 12χρονο ενιαίο βασικό σχολείο για όλους, δημόσιο και δωρεάν, απεξαρτημένο από το σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια που αυτό άμεσα σημαίνει την κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων στη Β και Γ λυκείου. Γιατί αποτελεί αδήριτη ανάγκη και ταυτόχρονα δυνατότητα, όλοι να έχουν πρόσβαση σε μια ολοκληρωμένη γενική μόρφωση. Ο εκπαιδευτικός Καιάδας πρέπει να καταργηθεί.Είναι αποδεδειγμένο με πληθώρα κοινωνιολογικών μελετών ότι η κοινωνική ταξική επιλογή δημιουργεί και τη σχολική επιλογή. Το 12χρονο επομένως ενιαίο βασικό σχολείο για όλους πριν από οποιαδήποτε επαγγελματική κατάρτιση, πριν από οποιαδήποτε διαδικασία επιλογής για την ανώτατη εκπαίδευση, είναι η ουσιαστική λύση για ένα σύγχρονο σχολείο.

Η δημιουργία τέτοιου σχολείου σημαίνει την κατάργηση των κατευθύνσεων στο λύκειο, που υπηρετούν τη λογική να είναι προθάλαμος των ΑΕΙ εισάγοντας τις παλιές δέσμες και μάλιστα από τη Β λυκείου. Σημαίνει κατάργηση των ΤΕΕ και αναβάθμιση των ΤΕΛ με βάρος στα μαθήματα της γενικής Παιδείας στην προοπτική του 12χρονου ως μοναδικού τύπου ενιαίου σχολείου. Η έννοια ενιαίο είναι ασυμβίβαστη με τις ξεχωριστές βαθμίδες και αυτό σημαίνει ενοποίηση πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ενιαία δομή,σε ενιαίο πρόγραμμα διοίκηση και λειτουργία με κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή, με σύγχρονα βιβλία, επαρκές εκπαιδευτικό προσωπικό, με αναβαθμισμένους μορφωτικά και οικονομικά εκπαιδευτικούς. Επειδή εύλογα γεννάται το ερώτημα πού θα παρέχεται επαγγελματική εκπαίδευση, αυτή πρέπει να αφορά τα δημόσια και πάλι εκπαιδευτικά ιδρύματα που θα παρέχουν επαγγελματική εξειδίκευση. Το ενιαίο 12χρονο βασικό σχολείο θα παρέχει αρχές και εργαλεία της τεχνικής όχι όμως στα πλαίσια της επαγγελματικής εξειδίκευσης αλλά ως μορφωτικά αγαθά που στοχεύουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.

Μέσα σ' ένα τέτοιο σχολείο, οι προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις θα γίνονται στην τάξη με ευθύνη του σχολείου και των μαθητών και θα αφορούν την ανατροφοδοτική διαδικασία της μάθησης με στόχο τη βελτίωση τόσο της διδασκαλίας όσο και του μαθητή. Η επιλογή της στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν πρέπει να σχετίζεται με το 12χρονο σχολείο ώστε να το μετατρέπει σε φροντιστήριό της. Η διαδικασία επιλογής θα μπορούσε για παράδειγμα να αφορά γνωστικά αντικείμενα σε 3 - 4 γνωστικές περιοχές που όμως δε θα καθορίζουν αυτές την ποιότητα και ποσότητα της γενικής μόρφωσης στο ενιαίο 12χρονο σχολείο άλλα ισότιμα θα παίρνουν υπόψη τους τα διδαγμένα μορφωτικά αγαθά και σε συνεργασία της πανεπιστημιακής κοινότητας με τους άλλους φορείς της εκπαίδευσης μπορούν να βρεθούν οι ενδεδειγμένες λύσεις και τρόπος επιλογής. Κυρίαρχο είναι το πώς φτάνεις σ' αυτές τις διαδικασίες.

Κλείνοντας πρέπει να πούμε ότι η οικοδόμηση τέτοιου σχολείου σημαίνει και τελικά την κατάργηση κάθε μορφής ιδιωτικής εκπαίδευσης και εμπορευματοποίησης της Παιδείας στη βάση ότι όσο το 12χρονο ενιαίο σχολείο θα στεριώνει, τόσο πρακτικά θα αμφισβητείται ο ρόλος της ιδιωτικής Παιδείας και των πατρώνων της οι οποίοι άμεσα αφού μυρίστηκαν το μεγάλο φαγοπότι έσπευσαν να δηλώσουν την υποστήριξή τους στο νόμο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.

Ας τελειώσουμε το παρόν σημείωμα, πάλι με τη σκέψη του μεγάλου μας δασκάλου αφού μ' αυτήν αρχίσαμε: Επειδή η σημερινή κοινωνία είναι αναμφισβήτητα ταξικά οργανωμένη και την κυριαρχία έχει η αστική τάξη, όλοι οι κρατικοί οργανισμοί άρα και η Παιδεία, είναι συμμορφωμένοι με τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει ενάντια στα συμφέροντά της από καλή της θέληση. Κάθε τι, που θα γίνει για το συμφέρον άλλων κοινωνικών τάξεων, ΘΑ ΠΡΟΕΛΘΕΙ ΑΠΟ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΠΙΒΟΛΗ. (Δημήτρη Γληνού, Εκλεκτές Σελίδες, τόμος 3, σελ. 55).

Μάρκος ΣΚΟΥΦΑΛΟΣ

Δάσκαλος, γραμματέας του ΔΣ του Συλλόγου Δασκάλων - Νηπιαγωγών Χίου

Σημειώσεις:

(1) Ελένη Μηλιαρονικολάκη, Κομμουνιστική Επιθεώρηση, Τεύχος 4, 1998 σελ. 131

(2) "Λευκή Βίβλος" για την Παιδεία

(3) Φ. Βώρος, Η φιλοσοφία της εκπαίδευσης, σελ. 18

(4) Χ. Φράγκος, Ψυχοπαιδαγωγική, σελ. 51