Το 1998 το πολιτικό σκηνικό συνέχισε να σπαράσσεται από τη μάχη για την εξουσία του Σαλί Μπερίσα και του Δημοκρατικού Κόμματός του και των κυβερνώντων Σοσιαλιστών. Που "συνδυάστηκε" με την κρίση του Κοσσυφοπεδίου. Οριστικό αποτέλεσμα, πάντως, δεν υπήρξε...

Οι δολοφονίες τριών μελών του Δημοκρατικού Κόμματος στην Τροπόγια την 7η του Γενάρη έδωσε στον πρώην Πρόεδρο Σαλί Μπερίσα μια εξαιρετική αφορμή να πολώσει το κλίμα: τις χαρακτήρισε "πολιτικές" και διοργάνωσε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Στόχος του να πάρει ρεβάνς από την κυβέρνηση των Σοσιαλιστών του Φάτος Νάνο πληρώνοντάς την, ένα χρόνο μετά τη μαζική λαϊκή εξέγερση, η οποία τον ανέτρεψε με το "ίδιο νόμισμα". Κατά ιστορικά ειρωνικό τρόπο "προσομοίωσε" τα γεγονότα του 1997. Ομως το "σενάριο" απέτυχε. Στις συγκεντρώσεις του Δημοκρατικού Κόμματος δε μαζεύτηκαν ποτέ παραπάνω από 2-3 χιλιάδες ανθρώπων, ενώ οι επικλήσεις για απεργίες και "στάση" ουδέν αντίκρισμα είχαν.

Κατά του σχεδίου Μπερίσα για ανατροπή της κυβέρνησης τάχθηκε κι η διεθνής κοινότητα. Σε επίσκεψη (21/1) αντιπροσωπειών του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης στα Τίρανα, το πρώτο που ζητήθηκε ήταν "πολιτική συνεργασία". Ο λόγος απλός: Λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα, στο Κοσσυφοπέδιο, οι σπίθες είχαν ανάψει το φιτίλι της "βραδυφλεγούς βόμβας των Βαλκανίων", ενώ επαπειλούνταν ακύρωση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ευρώπης...

Το Φλεβάρη κι ενώ το "εθνικό ζήτημα" στο Κόσσοβο αποσπούσε την προσοχή από το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, το Δημοκρατικό Κόμμα ανακοίνωνε πως τερματίζει το μποϊκοτάζ της Βουλής - κάτι που ουδέποτε έκανε. Αφορμή: τα επεισόδια (22/2) στη Σκόδρα, κατά τη διάρκεια διαδήλωσης της αντιπολίτευσης, από την οποία αποσπάστηκαν ένοπλοι, κατέλαβαν και πυρπόλησαν το αστυνομικό τμήμα, άφησαν ελεύθερους όλους τους κρατουμένους και έβαλαν δυναμίτη στις εισόδους της πόλης. Τον έλεγχο ανέκτησαν ειδικές δυνάμεις με βοήθεια ελικοπτέρων δύο ημέρες αργότερα, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος άνοιγε φραστικό πυρ κατά του Μπερίσα και ο υπουργός Εσωτερικών επέρριπτε ευθύνες στις μυστικές υπηρεσίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας (!). Ο ΟΑΣΕ και η ΕΕ εξέφρασαν "την ανησυχία τους" για τα επεισόδια. Οπαδοί και μέλη του ΔΚ, αγνοώντας την αστυνομική απαγόρευση, έκαναν αντικυβερνητική διαδήλωση στα Τίρανα. Η "εξομάλυνση" για την οποία πίεζε η διεθνής κοινότητα απομακρυνόταν...

Σε επίσκεψή του στα Τίρανα ο τότε Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Κλάους Κίνκελ, προσπάθησε να αναστρέψει το κλίμα: Δήλωσε ότι η χώρα του θα "βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της Αλβανίας" και ετάχθη "υπέρ της χορήγησης καθεστώτος διευρυμένης αυτονομίας στο Κοσσυφοπέδιο". Ενώ και οι ΗΠΑ (9/2) είχαν προηγουμένως ανακοινώσει χορήγηση στα Τίρανα βοήθειας σε τρόφιμα αξίας 10 εκατ. δολαρίων. Ωστόσο, η οικονομία εξακολουθούσε να βρίσκεται σε κακά χάλια, με την ανεργία σε εφιαλτικά ποσοστά (πάνω από 50%) και μόνη "κερδοφόρο" δραστηριότητα το λαθρεμπόριο σάρκας - ενώ την 1η του Μάρτη ανακοινώθηκε αυτό που πολλοί γνώριζαν από καιρό: έρευνα της "Deloitte - Touche" κατέληξε στο ότι τα χρήματα που είχαν επενδυθεί από τους πολίτες στους παρατραπεζικούς οργανισμούς, το κλείσιμο των οποίων είχε προκαλέσει τη λαϊκή εξέγερση του 1997, χάθηκαν οριστικώς.

Τον Απρίλη, στη σκιά των γεγονότων στο Κόσσοβο, συνέβαινε ένας "μίνι ανασχηματισμός": Ο Πρόεδρος Μεϊντάνι απέλυσε (18/4) τον υπουργό Εσωτερικών Νεριτάν Τσέκα και διόρισε στη θέση του τον Περικλί Τέτα στο μετονομασθέν υπουργείο Δημόσιας Τάξης, ενώ νέος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ορκίστηκε ο Καστριότ Ισλάμι. Εξι ημέρες αργότερα, την παραίτησή του υπέβαλε ο υπουργός Αμυνας Σαμπίτ Μπροκάι.

Το καλοκαίρι τα Τίρανα παρέμειναν ήρεμα, καθώς όλοι παρακολουθούσαν τη σύγκρουση στο Κοσσυφοπέδιο, με τον Μπερίσα να στηρίζει πολιτικά - ενδεχομένως κι υλικά - την ακραιφνή πλευρά του αυτονομιστικού - αποσχιστικού κινήματος, εκμεταλλευόμενος άριστα από την αντιπολίτευση τη (ρητορική τουλάχιστον) "διστακτικότητα" του πρωθυπουργού Νάνο και δρέποντας καρπούς από τη στήριξη της αλβανικής διασποράς προς οποιονδήποτε τοποθετούνταν υπέρ της ανακίνησης του "εθνικού ζητήματος".

Δείγμα πρωτοφανούς "αμηχανίας" στην αλβανική κυβέρνηση, λόγω των γεγονότων του Κοσσυφοπεδίου και μιας προσπάθειάς της να "κερδίσει πρόσωπο" στα μάτια της διεθνούς κοινότητας και κυρίως των ΗΠΑ, ήταν η απόφαση του πρωθυπουργού στα μέσα Αυγούστου η Αλβανία να αποχωρήσει από τον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης (16/8) για να "διαχωρίσει τη θέση της χώρας του από τους φανατικούς ισλαμιστές" που πραγματοποίησαν πολύνεκρες βομβιστικές επιθέσεις στις αμερικανικές πρεσβείες Κένυας και Τανζανίας.

Οι σαρωτικές νίκες της σερβικής στρατιωτικής μηχανής ώθησαν τον Μπερίσα να σκληρύνει εκ νέου τη στάση του. Ευκαιρία: Την 23/8 η αστυνομία συνέλαβε πρώην στελέχη τής υπό τον ίδιο κυβέρνησης για "εγκλήματα κατά του λαού και της ανθρωπότητας" στην εξέγερση του 1997. Ακολούθησαν διαδηλώσεις και κατάληψη από ενόπλους του χωριού Λαζαράτ. Η κατάσταση οξύνθηκε επικίνδυνα, όταν τρεις αστυνομικοί σκοτώθηκαν από πυρά μασκοφόρων. Οι αρχές προσωρινά υποχώρησαν και το θερμόμετρο "κατέβηκε".

Δύο βδομάδες αργότερα κι ενώ το ημερολόγιο σημάδευε τη νύχτα της 12ης προς 13η του Σεπτέμβρη, το θερμόμετρο "χτύπησε κόκκινο". Η δολοφονία του Ατζέμ Χαϊνταρί, ηγετικού στελέχους του ΔΚ και πολύ παλιού γνωστού του Μπερίσα, μπροστά από τα γραφεία του κόμματος, επανέφερε τη χώρα σε συγκρουσιακή κατάσταση. Ο 35χρονος Χαϊνταρί είχε παρελθόν "αντικομμουνιστικής δράσης" στα φοιτητικά του χρόνια, γεγονός που βοήθησε στην αναγόρευσή του σε "μάρτυρα". Ηταν ο πρώτος πρόεδρος του κόμματος Νεολαίας και Διανοουμένων, που ιδρύθηκε το Δεκέμβρη του 1990, κι έμελλε λίγο αργότερα να μετονομαστεί σε Δημοκρατικό - κι υπό την καθοδήγηση του δόκτορος Μπερίσα (που είχε διοριστεί από τον Ραμίζ Αλία διαπραγματευτής του Κόμματος Εργασίας με τους φοιτητές που ζητούσαν τότε "εκδημοκρατισμό" της Αλβανίας, πλην άλλαξε στρατόπεδο με χαρακτηριστική ευκολία) να κερδίσει τις εκλογές του 1991, υποσχόμενο "ειδική σχέση" με τις ΗΠΑ και "απαλλαγή από τους κομμουνιστές".

Η ταυτότητα του αυτουργού του φόνου παρέμεινε αίνιγμα. Πέραν της "βεντέτας" του Χαϊνταρί με Σοσιαλιστή βουλευτή που τον είχε πυροβολήσει στη Βουλή το Σεπτέμβρη του 1997, ο νεαρός πολιτικός είχε πολλούς ακόμη εχθρούς - μεταξύ άλλων εκλεκτά μέλη του υποκόσμου, με τον οποίο (θεωρούνταν κοινό μυστικό) συνδιαλλασσόταν. Ούτε οι σχέσεις του με τον Μπερίσα ήταν καλές - οι δύο, ισχυρές και υπέρμετρα φιλόδοξες προσωπικότητες, μονίμως ήταν στα "μαχαίρια" πολιτικά.

Για τον Μπερίσα, η ετυμηγορία είχε βγει πριν υπάρξει έστω ιδέα έρευνας: Η δολοφονία "διατάχθηκε από την κυβέρνηση του τρομοκράτη Νάνο". Διοργάνωσε αλλεπάλληλες διαδηλώσεις των οπαδών του, οι οποίοι συγκρούστηκαν βίαια με την αστυνομία, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκάδες και κάλεσε επανειλημμένως τον πρωθυπουργό Νάνο να παραιτηθεί. Ηταν "ιδανική ευκαιρία" να καταληφθεί η εξουσία. Αλλά ο πρώην Πρόεδρος υπέπεσε σε σφάλματα: 1) Η κατάληψη του πρωθυπουργικού γραφείου, του Κοινοβουλίου και κυρίως της κρατικής τηλεόρασης από ενόπλους που δρούσαν υπέρ του Δημοκρατικού Κόμματος. Η κυβέρνηση Νάνο μίλησε για "πραξικόπημα" το οποίο κατέστειλε εντός ωρών, ενώ εκκινήθηκε δικαστική δίωξη κατά του Μπερίσα και συνεργατών του, βάσει του άρθρου 221 του Ποινικού Κώδικα. Εκ των υστέρων, ένας Αλβανός πολιτικός αναλυτής έκανε λόγο για "παγίδα". 2) Οι ταυτόχρονες αποτυχημένες απόπειρες μασκοφόρων με αυτόματα κατά του κονβόι αυτοκινήτων με τον πρωθυπουργό καθώς μετέβαινε στα Τίρανα, της υπουργού Οικονομικής Συνεργασίας Ερμελίντα Μέξι με χειροβομβίδα σε δρόμο της πρωτεύουσας, και του υπουργού Δημόσιας Τάξης Περικλή Τέτα. 3) Η "σκύλευση" της σορού Χαϊνταρί - με το φέρετρό του διαδηλωτές έριξαν την πόρτα του πρωθυπουργικού γραφείου - η οποία εξόργισε ακόμη και υποστηρικτές του.

Εκτός αυτών, οι αντιδράσεις εκτός Αλβανίας ήταν αρνητικές για τον Μπερίσα. Η πρόσδεση στο άρμα Μπερίσα του "Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου" (UCK) δεν εξασφαλίστηκε ποτέ, αν και υπήρξε στήριξη από το πιο ακραιφνές τμήμα του UCK. Ο "πολιτικός εκπρόσωπός" του, Αντεμ Ντεμάτσι, έσπευσε να δηλώσει "δεν αναμειγνυόμαστε". Τις βιαιότητες καταδίκασαν η ΕΕ, ο ΟΑΣΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης, την ώρα που οι ΗΠΑ "προειδοποιούσαν" ότι δε θα αναγνωρίσουν κυβέρνηση που θα "πάρει την εξουσία διά της βίας". Οι διαδηλώσεις ατόνησαν.

Πλην ο "νικητής της μάχης" πρωθυπουργός Νάνο "έχασε τον πόλεμο", τουλάχιστον σε ό,τι αφορούσε το πρόσωπό του: Ελισσόμενοι οι Ευρωπαίοι δεν υποστήριξαν ούτε αυτόν ούτε τον Μπερίσα κι αναπάντεχα στράφηκαν στον Πρόεδρο Ρετζέπ Μεϊντάνι, τον "μετριοπαθή" και άσπιλο από τη διαμάχη Μπερίσα - Νάνο παράγοντα, που ξαφνικά όσο και θεαματικά αναδύθηκε από την (πλήρη) αφάνεια. Βοηθούσης της πίεσης της αντιπολίτευσης και της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, ο Νάνο "παραιτήθηκε" την 28η του Σεπτέμβρη. Μία μέρα μετά ανακοινώθηκε ο διορισμός του 31 ετών Παντελί Μάικο στην πρωθυπουργία.

Η κρίση "έλαβε τέλος" τον Οκτώβρη, όταν ο Πρόεδρος Ρετζέπ Μεϊντάνι ενέκρινε - με την ευλογία της Αμερικανίδας πρεσβευτή Μαρίζας Λίνο - τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης συνασπισμού του πρωθυπουργού Μάικο. Την 8/10, η Βουλή, απόντος "φυσικά" του Δημοκρατικού Κόμματος, ενέκρινε το κυβερνητικό πρόγραμμα του πρωθυπουργού Μάικο.

Στα τέλη του χρόνου αναλυτές μίλησαν για σημεία "εξομάλυνσης" της κατάστασης, καθώς ο πρωθυπουργός Μάικο και ο Μπερίσα πραγματοποίησαν συνάντηση την 21η του Δεκέμβρη. Ωστόσο η "εξομάλυνση" που διείδαν οι αναλυτές δεν είχε πολλή σχέση με την πραγματικότητα, η οποία ήταν ότι αντικείμενο της συζήτησης των δύο ήταν ο τερματισμός μιας απεργίας πείνας φοιτητών που βρίσκονταν κοντά στο θάνατο. Επρόκειτο για αναγκαίο συμβιβασμό και τίποτε περισσότερο.

Το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου ακόμα σε αναβρασμό, ο πάντα διψασμένος για εξουσία Μπερίσα περιμένει νέες αφορμές για να ακυρώσει την όποια "πρόοδο", η οικονομία παραλυμένη, η απουσία οποιασδήποτε βιομηχανίας ικανής να φέρει σχετική έστω ανάπτυξη στη χώρα δεδομένη: Η Αλβανία εξακολουθεί να παρουσιάζει την εικόνα μιας χώρας οικονομικά απολύτως εξαρτημένης από τον εξωτερικό δανεισμό και πολιτικά επιρρεπούς σε θύελλες...

Μπ. Γ.