Ενας χρόνος συμπληρώθηκε, από την ημέρα που η ζεστή και μεγάλη καρδιά τουΔημήτρη Καλαμάρα σταμάτησε να χτυπά. Πέρασε στον κόσμο της σιωπής, αφήνοντας πίσω του, παρακαταθήκη στους νεότερους, μια πλούσια και σημαντική γλυπτική δημιουργία, αλλά και τη βαθύτατα προοδευτική, αριστερή σκέψη του. Μισόν αιώνα, ο σημαντικός αυτός καλλιτέχνης, ο υποδειγματικού ανθρώπινου και καλλιτεχνικού ήθους γλύπτης, υπηρέτησε με σεμνότητα, μακριά από τα "φλας της δημοσιότητας", την Τέχνη. Συνείδηση αριστερή, πάντα κοντά στους αγώνες του λαού μας για ένα καλύτερο αύριο, ο Δ. Καλαμάρας, με τη ζωή και το έργο του σφράγισε την εικαστική ζωή του τόπου μας.

Γεννημένος το 1924 στη Φλώρινα, σπούδασε γλυπτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, με δάσκαλό του τον Μιχάλη Τόμπρο.Από την ΑΣΚΤ αποφοίτησε το 1953 με το πρώτο βραβείο γλυπτικής, έχοντας ήδη φιλοτεχνήσει το πρώτο του έργο σε δημόσιο χώρο, τη μαρμάρινη προτομή του Μακεδονομάχου Γκόνου Γιώτα.Οπως ο ίδιος σημείωνε "Προτίμησα τις σπουδές στον κλάδο της γλυπτικής, αφ' ενός μεν λόγω της προσωπικότητας του Μιχάλη Τόμπρου, αφ' ετέρου δε, διότι το χειρωνακτικό μέρος της τέχνης αυτής, ασκούσε επάνω μου μία ιδιαίτερη γοητεία". Το 1955 μία υποτροφία του ΙΚΥ, δίνει τη δυνατότητα στον Δ. Καλαμάρα, να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας και της Ρώμης. "Το πρώτο διάστημα, στη Φλωρεντία, παράλληλα με τις σπουδές μου στην Ακαδημία, έμαθα την τέχνη της χύτευσης των αγαλμάτων, στο χαλκοχυτήριο του Μπρούνο Μπεάρτζι.Ημουν ο πρώτος που μάθαινε και πάλι αυτή την τέχνη, τη χαμένη, μετά από την αρχαιότητα - μέχρι τότε τα έργα της νεοελληνικής γλυπτικής χυτεύονταν στο εξωτερικό. Το δεύτερο χρόνο, ήρθαμε με τον Μπεάρτζι και φτιάξαμε το πρώτο χαλκοχυτήριο στα υπόγεια της Σχολής".

Την περίοδο εκείνη, ο Δ. Καλαμάρας άρχισε τη φιλοτέχνηση του ανδριάντα του Μακεδονομάχου Κώττα.Με το έργο αυτό, ο Δ. Καλαμάρας εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Αλεξάνδρειας μαζί με τους Θανάση Απάρτη και Θόδωρο Βασιλείου και τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο.Στα χρόνια που ακολουθούν, όλη η καλλιτεχνική του εργασία περιστρέφεται γύρω από ένα και μόνο θέμα: τον άνθρωπο και το άλογο σε πολλές παραλλαγές και περιλαμβάνει πολλές μικρές μακέτες σε διάφορα υλικά, μικρούς έφιππους, χιλιάδες ελεύθερων σχεδίων και δεκάδες κοπιωδών σχεδίων πυκνοτάτων μετρήσεων. Το σύνολο αυτής της εργασίας, που η κάθε γλυπτική της διατύπωση διατηρεί την αυτοτέλειά της ως ανεξάρτητο έργο, αποτέλεσε την προϊστορία του ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου,έργο - σταθμός στη δημιουργία του, αλλά και στη γλυπτική της χώρα μας.

Το 1969, ο Δ. Καλαμάρας εκλέχτηκε παμψηφεί καθηγητής στην ΑΣΚΤ και εισήγαγε τη συστηματική διδασκαλία θεωρητικών κειμένων καλλιτεχνών με τη μετάφραση και ανάληψη εκδοτικής δραστηριότητας από τη Σχολή. Επίσης, έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία Γλυπτοθήκης για διδακτικούς λόγους.

Μετά τη μεταπολίτευση, υπήρξε ο πρώτος παμψηφεί εκλεγμένος πρύτανης της Σχολής, ενώ το 1979, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο.Ακόμη, υπήρξε μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, μέλος του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, Πρόεδρος της Επιτροπής Ανεγέρσεως Μνημείων και Ανδριάντων του ΥΠΠΟ κλπ.

Το έργο του το χαρακτηρίζει η εσωτερική δύναμη, η ποιότητα και η μεγαλοσύνη της εκφραστικής του γλώσσας, η σχεδιαστική τελειότητα και η ειλικρίνεια που αποπνέουν τα γλυπτά του. "Χωρίς το παραμικρό ίχνος ρητορείας, με τη στάση του σώματος και την κατεύθυνση του κεφαλιού, την ανάπτυξη των επιπέδων και την επιβολή των όγκων", γράφει ο ακαδημαϊκός Χρύσανθος Χρήστου,"μας δίνει όλο το εσωτερικό περιεχόμενο των μορφών που παρουσιάζονται. (... ) Αρχαϊκή μετωπικότητα και μαθηματικές αναλογίες, εσωτερική κίνηση των όγκων και χαρακτήρας των επιπέδων, δίνουν ένα σύνολο στο οποίο αξιοποιούνται μόνο οι πλαστικές αξίες".

"Ο,τι διαπιστώνει κανείς τόσο στις παλαιότερες όσο και τις τελευταίες εργασίες του Καλαμάρα, σχέδια, υδατογραφίες και γλυπτά του, είναι ότι μ' αυτόν έχουμε ένα γεννημένο καλλιτέχνη. Ενα δημιουργό, ο οποίος εργάζεται πάντα με βάση τις καθαρές πλαστικές αξίες, με τις οποίες ολοκληρώνει όλες τις αναζητήσεις του σε έργα που διακρίνονται για την επιβολή τόσο των πλαστικών αξιών όσο και των εκφραστικών δυνατοτήτων του υλικού τους. Εργα που επιβάλλονται με την εσωτερική μνημειακότητα των μορφών και την εκφραστική αλήθεια των διατυπώσεών τους".

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ